MISS PHATHUPATS

Karurukan o Kasukdulan

Pagkaraan ng ilang buwan, nagsasalita na ng ingles si Miss Yeyeng. Ganyan lumipas ang panahon. Halos hindi na nagsalita si Miss Yeyeng ng kapampangan dahil sabi niya ay nakalimutan na niya. Matigas daw ang kapampangan at nababaluktot ang kanyang dila, kaya kailanman hindi na siya makapagsalita ng tuwid at nauutal siya.

Karurukan o Kasukdulan

Kakalasan

Karurukan o Kasukdulan

Sa isang pista o belada sa bayang X, na kung saan dumalo si Miss Phathupats, binabasa ito. Lumapit siya, ngunit nang Makita na kapampangan ang binabasa, lumabi ng kunti, umiling at nagsabi.

“Mi no entiende el Pampango”

“Mi no entiende ese Castellano, Miss,” sabi naman ng isang sutsut, ginagad ang kanyang tono.

Napangiti lahat ng nasa umpukan: at sapagkat may pinag aralan sila, hindi na nila ipinakita ang pagkakaali nila sa binibini.

Kakalasan

At ito namang babae kahit

alam na parang tinutukso na siya ay nagpatuloy din at nagsabi:

“Sa katunayan, totoong nahihirapan na akong bumigkas ng kapampangan lalo na kung binabasa ko.”

Lalong lumakas ang halakhak ng mga nakikinig at nag-init ang pakiramdam ni

Miss Phathupats.

Nagkalabitan ang mga maalam na nakakakilala sa kanya pagkarinig nito. Pinalitan tuloy ang kanyang pangalan at pinangalanan siya ng matunog at umaalingasaw na “Miss Phathupats,” pangalang hango sa malapad niyang balakang na pilit na iniipit sa pahang mahigpit na ginamit niya, kaya ala siyang iniwan sa patupat o suman sa ibus na mahigpit ang balot.

Magmula noon ito ang pangalang ibinansag sa kanya at nakalimutan nilang tuluyan ang Yeyeng, ang malambing niyang palayaw. Ang Miss Phathupats ang naging palasak.

Moral na Aral

Isinilang sa Ines Bacolor,

Pampanga. Tinagurian siyang ama ng Kapampangan. Pambihira ang kanyang kahusayan sa pagtatalong patula sa wikang kapampangan kung kaya ang patatalong patula sa wikang Kapampangan ay tinawag na Crisotan na katumbas ng Balagtasan sa wikang Tagalog. Isa siyang manunulat-makta, mandudula at editor sa wikang Kapampangan. Namatay siya oong Hulyo 12, 1918 dahil sa

sakit sa puso

Alexa Dumelod

Dax Dela Cruz

Faith Cruz

Frank Cristobal

Ginnomar Marcelo

GROUP 4

GraceFernando

Kizza Baoidang

Micah Pascua

Pauline Nicolas

Dalawang beses kinasal

si Soto. Sa kaniyang unang asawa -Julia Amaida lumisan noong 1903- mayroon siyang 6 na anak. Siya'y muling kinasal noong ika-24 ng Enero 1910, kay Rosario Palma na kung saan ay nagkaroon sila ng 4 na anak.

REPLEKSYON

JUAN CRISOSTOMO SOTO

Huwag nating ikahiya ang ating sariling wika sapagkat ito ang ating kinagisnan dahil isa ito sa mga bagay na bumuo sa ating pagkatao ngayon.

Ipagmalaki mo ang iyong wikang nakagisnan

Huwag kalimutan ang iyong pinanggalingan

Tunggalian

Tao laban

sa tao

SULIRANIN

Nang natuto si Miss Yeyeng ng salitang Ingles at tuluyan niya nang hindi ginamit ang salitang Kapampangan.

Tauhan

Tagpuan

Yeyeng (Miss Phahupats), Amerikanong sundalo at ibang mga mamamyan

Panimula

Pinakamaliit na bayan ng Pampanga

Dahil mahirap lang sila, pagtitinda ang ikinabubuhay. Nakikita si Miss Yeyeng na sunong ang ginataan o kaya bitso-bitso na inilalako niya sa mga sugalan. Nagdalagang walang pagbabago sa buhay nitong binibini.

Punong puno ng kolorete ang mukha ng dalagang si Miss Yeyeng. Sabi nila ipinanganak ang kanyang mga magulang sa sulok ng Pampanga, sa pinakamaliliit na bayan nito. Dahil dito Pilipina si Miss Yeyeng mula ulo hanggang paa, at kahit sa kadulu-duluhan ng kanyang buhok, kapampangan siya.

Pataas na Pangyayari

Natapos ang rebolusyon. Nagbukas ng paaralan ang pamahalaang militar ng America at dito pinagturo ang mga sundalong Americano. Nangyaring si Miss Yeyeng pa noo, ala ang binibini, ay nagkaroon ng suking sundalo.

Pataas na Pangyayari

Inakit ng sundalong mag-aral ang dalaga sa paaralang kanyang pinagtuturuan upang magkaintindihan sila. Sa kanilang pag-uusap, nag-iingles ang sundalo, nagkaka-pampangan si Miss Yeyeng, kaya napilitan siyang mag-aral.

MISS PHATHUPATS

ni Juan Crisostomo Soto

Resolusyon

“Aba! Maitim pala siya!”

“Oo, Americanang negra siya!”

Sigawan, palakpak, halakhakan ang narinig noon.

Hindi na nakatiis si Miss Phathupats. Nagkandarapa sa paglabas sa daan at sabi niya:

“Mi no vuelve en esta casa.”

“Paalam, Miss na hindi marunong ng kapampangan!”

“Paalam, Miss Alice Roosevelt!”

“Paalam, Miss Phathupats!”

Resolusyon

Napaiyak na si Miss Phathupats at sa pagpupunas sa kanyang tumutulong luha sumama ang makapal niyang pulbos sa pisngi. Lumitaw ang likas niyang kulay, maitim pa siya sa duhat. Nang Makita ito ng mga nanonood lalo na silang napatawa

at nagsabi: