Czym są prawa człowieka?

Czym są prawa człowieka?

Instytucje

Generacje praw człowieka

Historia praw człowieka

Prawa człowieka najczęściej dzieli się na trzy kategorie, nazywane generacjami. Wyróżnia się:

- prawa 1 generacji (wolnościowe) - osobiste i polityczne

- prawa 2 generacji (społeczne) - ekonomiczne, socjalne i kulturowe

- prawa 3 generacji (solidarnościowe) - grupowe, czyli kolektywne

Zostały powołane różne instytucje, które monitorują postanowień, które zostały wprowadzone przez poszczególne dokumenty. Są to odpowiednio:

• Europejski Trybunał Praw Człowieka - Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

• Komitet Praw Człowieka - Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych

• Komitet Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych - Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych

Kwestia praw człowieka widoczna była już w starożytności (filozofii greckiej, prawie rzymskim oraz nauce chrześcijańskiej).

Pierwszym dokumentem tego typu była "Wielka karta swobód" stworzona przez angielskiego króla Jana bez Ziemi w 1215r.

W Polsce podobnie działały przywileje szlacheckie, które wyregulował przywilej jedlnieńsko-krakowski.

Prawa pierwszej generacji

Prawa drugiej generacji

Prawa trzeciej generacji

Są najstarsze, przynależą każdej jednostce i podlegają natychmiastowemu, bezwarunkowemu wykonaniu.

Stanowią zabezpieczenie przed zbytnią ingerencją państwa i jego organów w życie prywatne obywatela, a także zakazują państwu podejmowania działań, które mogłyby uniemożliwić lub utrudnić ich realizację.

Dlatego charakter tych praw określa się jako negatywny.

Są to prawa, które mają zapewnić człowiekowi środki niezbędne do godnego życia. Chodzi tu nie tylko o prawo osób potrzebujących do uzyskiwania pomocy ze strony państwa, lecz także o możliwość tworzenia dóbr o charakterze społecznym, gospodarczym i kulturowym oraz korzystanie z nich. Mają charakter pozytywny.

Sformułowano je najpóźniej, bo dopiero w XX wieku. Do ich realizacji konieczna jest współpraca społeczeństwa. Nie zostało one jeszcze skonkretyzowane, ponieważ trudno jest nadać im konkretną treść i egzekwować ich przestrzeganie.

Definicja

Charakter praw człowieka

POWSZECHNE

Prawa człowieka to uprawnienia, które przysługują każdej osobie od urodzenia do śmierci. Z racji ich obowiązywania każdy człowiek może domagać się określonych działań ze strony państwa.

Pierwsza całościowa koncepcja praw człowieka powstała w oświeceniu (XVIII wiek) ze względu na filozofię antropocentryczną.

Te idee zawarto w dwóch dokumentach:

• Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych (4 lipca 1776r.)
• Deklaracja praw człowieka i obywatela (Francja - 26 sierpnia 1789r.)

Zapisano w nich między innymi:

- równość wszystkich ludzi wobec prawa,

- prawo do wolności, własności, bezpieczeństwa i oporu przeciw uciskowi,

- wolność słowa

NIEZBYWALNE

Przysługują wszystkim ludziom, niezależnie od państwa, pochodzenia, narodowości, rasy, wieku czy płci.

PRZYRODZONE

Nie można z nich zrezygnować, nie mogą zostać odebrane czy ograniczone przez nikogo.

Wynikają z faktu bycia istotą ludzką. Istnieją niezależnie od prawa i woli władz.

Dokumenty

Konwencja praw dziecka

Powszechna deklaracja praw człowieka

Najważniejsze dokumenty dotyczące praw człowieka to:

• Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (4 listopada 1950 r.)

• Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych (3 stycznia 1976 r.)

• Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (2 marca 1976 r.)

Powszechna deklaracja praw człowieka nie miała charakteru wiążącego dla państw, które ją podpisały. Na podstawie jej zapisów nie można było egzekwować określonego działania sygnatariuszy. Uchwalenie jej jednak rozpoczęło proces budowy międzynarodowego systemu ochrony praw wszystkich ludzi.

Została uchwalona z inicjatywy polskiej, zgłoszonej w 1978 r. oraz przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 listopada 1989 roku. W życie weszła 2 września 1990 roku i do tej pory ratyfikowały ją 193 państwa (w tym Polska).

W tym dokumencie zawarte są prawa, które mają za zadanie chronić dzieci przed wyzyskiem, złym traktowaniem i zaniedbywaniem, a także zagwarantowano najmłodszym ochronę podstawowych praw człowieka.

Przed 2 wojną światową prawa człowieka były wewnętrzą sprawą każdego państwa.

Dopiero 10 grudnia 1948 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło w Paryżu "Powszechną deklarację praw człowieka", czyli pierwszy ogólnoświatowy zbiór najważniejszych praw i wolności. W 30 artykułach znajdują się taki zapisy jak:

• prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa,
• równość wobec prawa,
• bezstronne postępowanie sądowe,
• ochronę życia prywatnego,
• bezpłatne szkolnictwo na poziomie podstawowym,
• prawo do pracy i godziwego wynagrodzenia,
• wolność słowa, zgromadzeń i stowarzyszeń,
• prawo do wolności

Prawa dziecka zostały podzielne na trzy kategorie:

• prawa osobiste (np. życia i rozwoju, do wychowania w rodzinie, do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa)

• prawa socjalne (np. do ochrony zdrowia, do wypoczynku i czasu wolnego)

• prawa kulturalne (np. do nauki, do korzystania z dóbr kultury)

Państwa, które podpisały Konwencję praw dziecka,zobowiązały się podjąć działania zmierzające do urzeczywistnienia zawartych w niej praw. Komitet Praw Dziecka ONZ rozpatruje sprawozdania składane przez te państwa. Polska składała takie raporty w latach 1993 i 1999.

KONIEC

Prezentacja wykonana przez następujące osoby:

• Krzysztof Guzik
• Kamil Kauczok
• Wiktor Pielużek
• Grzegorz Raczek

z klasy 1E.

Dziękujemy za uwagę! :)