İş Etiği ve Ahilik

İş etiği alanları

Örgütsel etik ise örgüt içi ilişkilerde rehberlik yapması, kişiler arası ilişkilerin uyumlaştırılması, işbirliği ve iş barışı konusunda rehberlik eden davranış ilkelerine denmektedir (Gül ve Gökçe, 2008: 381).

Meslek Etiği

Örgütsel Etik

1980

Yüksek Lisans

1970

Etik yaklaşımların meslek alanında somutlaşmış haline denilmektedir (Ekici,2013: 45).

emek

sermaye

etik ilke

sosyal imaj farkındalığı

iş gücü

Rüşvet

akademik alanda iş etiği araştırmaları

Dürüstlük

insan unsuru

Yanıltıcı reklam

Sözünde durmak

etik komite

Doğa ve insana saygı

Çevre kirliliği

1960

etik programlar

Sanayileşme

İş etiği ve işletme etiği kavramları arasında ki fark

Kirlenme

Örneğin

Bir ön büro müdürünün;

işine zamanında gelmesi çalışma etiği,

yanında çalışanlara adil davranması iş etiği,

otele gelen misafirlere gereken ilgiyi göstermesi ise meslek etiği örnekleridir (TÜSİAD Raporu, 2016)

Finansman, üretim yönetimi, kalite, çıkan ürün, pazarlamadan bahsediliyorsa bu kavram kullanılmaktadır (Şahin, 2011: 107).

İşletme etiği, iş dünyasında hüküm süren doğru ve yanlış davranışları ele almaktadır (Sabuncuoğlu, 2011: 26).

İşletme Etiği

Turizm gibi öznesi insan olan bir sektörde de tüketici ihtiyaç, istek ve arzularının tespit edilmesi, kaliteli mal ve hizmet üretilmesi ve tatmin edilerek, tatminden sağlanan kârın elde edilmesi anlayışı Ahilik anlayışı ile birebir örtüşmektedir. Bu nedenle turizmde etik kodlar ahilik ilkelerini örnek alarak oluşturulabilir.

İş etiği kavramına ilişkin yapılan çalışmalarda etik kavramı kısa vadede işletmeye gözle görülür bir etkisi olmadığı belirtilse de uzun vadede işletmenin rekabet gücünü artırdığı tespit edilmiştir.

İş kavramı meslek, işyeri, çalışanlar, örgüt gibi kavramları akla getirmesi iş etiğinin farklı kavramlarla ilişkilenmesine neden olabilmektedir.

Bu kavramlar iç içe geçmiştir ve birbirinin yerine kullanılmaktadır.

1990

Rekabet kavramının özellikle 1970 ve 1980'lerde yıkıcı bir hal alması etik yaklaşımını insanların tercihlerinde daha fazla hissedilmesine neden olmuştur.

İş kavramının farklı seviyelerinde yaşanan değişim iş etiği kavramına olan ihtiyacı daha da artırmaktadır.

İş dünyasındaki, iş hayatında ki, çalışanların çalışanlarla, çalışanların yöneticilerle, işletmenin toplum ve çevreyle davranışlarından bahsederken yani çalışma hayatında etikten bahsederken iş etiği kavramı kullanılmaktadır (Kozak, 2006, 45-61).

İşletme etiği işletme yönetimi açısından ahlak ile kazanç arasında ki ilişkiyi konu almaktadır (Şahin, 2011:107).

Nükleer atık

İşletme etiği kavramını ise

İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

Jazsay (2002)

• işletmenin faaliyeti,
• üretim faktörü,
• ürünün ve hizmetin güvenliği
• ürünün kalitesi,
• satış sonrası hizmet,
• reklamların içeriği ve niteliği,
• yatırımcıların hakları ve menfaatleri,
• insan kaynakları yönetimi
• işletmelerin çevreye ilişkin politikaları

gibi işlevsel alanlardan bahsediyorsak kullanabiliriz (Kozak, 2006, 45-61).

Şahin (2011)

Otel işletmelerinde gerçekleştirilen

çalışmada, işletmelerin yazılı etik standartlarına sahip olmadığı,

etik standartların otel çalışanlarınca

net anlaşılmadığı sonucuna ulaşılmıştır

Çalışmasında etik karar verme konusunu ayrıntılı bir şekilde incelemiş ve etik karar süreçlerinden, etik sorunların algılanması, etik davranış niyeti ve etik dışı davranış arasındaki ilişkiyi ve seyahat acentelerinde pazarlama faaliyetlerinde çalışanların etik karar verme yaklaşımlarının incelenmesini amaçlanmıştır.

..............

Doğdubay (2015) çalışmasında yiyecek-içecek işletmelerinin faaliyetlerinde etik davranmalarının uzun vadede işletmenin kârlılığının yükselttiğini, rekabette üstünlük elde edildiğini, işletmenin sosyal sorumluluklarını da yerine getirerek olumlu bir imaj yarattığı belirtmiştir.

.

Çalışmasında eğitim denetiminin dört önemli sürecini analiz etmiş ve her süreçte hangi etik ilkelerin yaşama geçirilmesi gerektiği konusunda genel bir görüş ortaya çıkarmayı amaçlamıştır

Kapalı olanlar:

1. Gözü kapalı olmalı, yani kimseye kötü bakmamalı ve kimsenin ayıbını görmemeli.

2. Beli kapalı olmalı, kimsenin ırzına, namusuna, haysiyet ve şerefine göz dikmemeli.

3. Dili kapalı olmalı, yani kimseye kötü söz söylememelidir.

serbest ticaret

Aksoy (1998)

Kirlenme

Sonuç ve Öneriler

ENRON

ŞİRKETİ

açık rekabet

İş etiği kavramının iki kelimenin birleşiminden meydana gelmesi, bu iki kavramın kapsamının kesişiminde anlam kazanmasına neden olmaktadır.

rakip- ortaklık artışı

İş etiği kavramı da etik gibi kolayca değişmemekle birlikte, iş etiğinin uygulama alanları iş kavramının dinamik bir yapıya sahip olması nedeniyle genişlemektedir.

işletme uygulamalarının incelemeleri

İyi huylu ve güzel ahlâklı olmak

2000

İşinde ve hayatında

dedikodudan kaçınmak,

AHİLİĞİN İLKELERİ

iş etiği uzmanları göreve başladı

Gözü, gönlü ve kalbi tok olmak

Ahinin üç şeyi açık, üç şeyi kapalı olmalı.

Ahilik

Görgü

Kuralları

Alçakgönüllü olmak

küresel işletmelerin sayısı arttı

Ahilik Teşkilatı

Ahiliğin, Anadolu’da kurulup gelişmesinde Ahî Evran’ın büyük rolü olmuştur. (Çeker, 2008: 37). Ahilik kültürü ilk olarak Kayseri’de yayılmaya başlamıştır (Dönek, 1998: 98).

Ahilik 13-18. yüzyıllar arasında Anadolu’da yaşayan halkın sanat ve meslek alanında yetişmelerini sağlayan, onları ahlâkî yönden yetiştiren, çalışma hayatında iyi insan meziyetlerini esas alarak düzenleyen bir örgütlenmedir. (Kazıcı,1988:541 ).

sosyal sorumluluk uygulamaları

işletmelerde etik

TÜRK İSLAM TARİHİNDE İŞ ETİĞİ VE AHİLİK

1. Eli açık olmalı, yani cömert olmalı.

2. Kapısı açık olmalı, yani konuksever olmalı.

3. Sofrası açık olmalı, yani ikramı herkese açık olmalıdır.

iş etiği ilkeleri oluşturulması

Asya’dan Anadolu’ya gelip yerleşen Müslüman Türklerin, Araplarda ki fütüvvet anlayışından beslenerek yeni topraklarda hayatlarını devam ettirebilmeleri için gerekli maddi ve manevi ortamı oluşturacak bir teşkilatlanma tarzı olarak benimsemişlerdir (Erdem, 2008: 78; Kabakçılı, 2011:299).

işletmelerin bu uygulamalara başlaması

İslâm’ın ilk dönemlerinde tüketiciyi koruma, iktisadi hayatı ve çarşı-pazarı kontrol etme, esnafların ölçü ve tartıda hile yapmalarının önüne geçmek, kaliteyi bozmalarına engel olmak, iyilikleri emretmek ve kötülüklerden vazgeçirmek gayesiyle kurulan bir müessesedir (Demirkaya, 1998:305)

Fütüvvet Teşkilatı

Hisbe Teşkilatı :

Hisbe teşkilatıyla başlayan bu kurumsallaşmalar fütüvvet teşkilatı ve ahilik teşkilatıyla islam tarihinde iş etiğinin önemli örnekleri olmuşlardır

(Demirkaya, 1998:305).

ÇIRAK-KALFA-USTA

Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı

Ahilik Eğitimi

iş Etiği Amaçları

PABUCU DAMA ATILMAK

Tarafsızlık

İŞ ETİĞİ ve AHİLİK

• İşletmelerin çalışanlarına etik davranmaları konusunda motive edilmesidir.

İş Etiğine Verilen Önemin Artmasında ki Sebepler

iş etiği tarihsel gelişim süreci

Etİk değerlerİn İşletme İmajına doğrudan etkİsİ

• Modern işletmelerin iş süreçlerinin ahlaki kurallara göre düzenlenmesi

Dürüstlük

sosyal sorumluluk anlayışı

Yönetsel etik, bir bakıma örgüt kültürü ve örgütle çalışanların sahip oldukları değer yargılarına uygun davranışlara dayalı oluşumlardır (Yatkın, 2008: 216).

1960 Yılı Öncesi İş Etiği

TÜKETİCİ HAKLARININ KORUNMASININ ÖN PLANDA TUTULMASI

• İş hayatında yaşanan hile ve aldatmacanın işletme içerisinde yaşanmasını engellemek

1970'li Yıllarda İş Etiği

1980'li Yıllarda İş Etiği

çALIŞANLARIN KARŞILIKLI GÜVEN DUYMASININ ÖNEMLi HALE GELMESı

1990'lı Yıllarda İş Etiği

Eşitlik

2000'li Yıllarda İş Etiği

önetsel Etik

İŞ ETİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ

Danışman:

hazırlayan:

ADALET

Adalet

Yrd. Doç. Dr. Bayram ŞAHİN

Zeliha Duygu Ölmez

MENFAAT

İş Etiği

ARİSTOTELES

YÖNETSEL ETİK

EFLATUN

Etiğin alanlarından biri olan iş etiği, genel olarak, ‘iş yerinde neyin doğru, neyin yanlış olduğunu bilmek ve doğru olanı yapmak’ anlamını taşımaktadır

MESLEK ETİĞİ

ÖRGÜTSEL ETİK

(Ülgen ve Mirze, 2004: 449).

İŞLETME ETİĞİ

ÇALIŞMA ETİĞİ

• Sorumluluk

• Dürüstlük

• Eşitlik

• Gizlilik

(Tansal, 2002: 10-11).

İŞ ETİĞİ

Etik Kavramının Çerçevesi:

• Nasıl bir yaşam yaşamaya değerdir?
• İnsan nasıl yaşamalı?

AHLAK

DEVLET

TOPLUMDAKİ KİŞİLER

TÜM İNSANLAR

(Yılmaz, 2010: 21).

BİREY

(Çotuksöken, 2003, 13).

ETİK KOD

:

:

ETİK

İLKELER

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN

TEŞEKKÜR EDERİM

vicdan

?

En genel anlamıyla iyi ’nin, iyi olanın, iyi davranışların doğasını, özünü ve kaynaklarını araştıran bir felsefe dalıdır

(Çotuksöken, 2003, 13).

Etik

HULK

SUNUM PLANI

Ethos

AHLAK

AHİ

AKI

KARDEŞ

Etik bir davranışın teorisi,

ahlak ise pratiğidir.

MORAL

GİRİŞ

1. GİRİŞ

2. Ahlak Kavramı

3. Etik Kavramı

4. Etik Ahlak İlişkisi

5. İş Etiği Kavramı ve Çerçevesi

5.1. İş Etiği Amacı ve Özellikleri

5.2. İş etiğinin Tarihsel Gelişim Süreci

5.2.1. Türk İslam Tarihinde İş Etiği ve Ahilik

5.2.1.1. Ahilik Teşkilatı

5.3. Meslek Etiğinin Amacı ve Özellikleri

5.4. İşletme Etiğinin Amacı ve Özellikleri

6. İlgili Araştırmalar

7. Sonuç ve Öneriler

GİRİŞ

Ahlak kavramıyla bireylerin özel ve iş yaşamlarında karşılaşabilecekleri sorunları çözerken rehber olabilecek erdemleri evrensel bir bakış açısıyla bireye kazandırmayı amaçlanmaktadır (Yaran, 2010: 9).

iş etiği, son elli yıla damgasını vurmuş çalışma alanlarından biridir (Özbek vd, 2003: 332).

İş etiği ile ilgili benzer kavramlar iç içe geçmiş olup günümüzde birbirleri yerine kullanılmaktadır. İş etiği tanımlamasında bir meslek alanı ve bu meslek alanına çevre olan diğer alanlarda ki etik uygulamalar kastedilmektedir (Şahin, 2010:83).

İş yaşamındaki ahlak ve etik anlayışı, gelişmelere bağlı olarak şekillenmektedir (Gök, 2008: 3).

Ahilik, İslam inancıyla Türk örf ve adetlerinin sentezi sonucu oluşan bir sistematik kurallar bütünü olmakla birlikte hiyerarşik bir yapı oluşturmuştur.

Etik sorgular

ahlak ise üzerine konuşur