Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading content…
Transcript

Roli i elementeve kimike ne jeten e perditshme

kimia i jep rendesi mjedisit

Nje nder objektivat e saj eshte qe te studioje marredheniet midis lidhjeve te perberjeve organike me ato inorganike.

AZOTI

Rendesia

Rrezikshmeria

Eshte elementi i shtate i tabeles periodike. Eshte nje element shume i perhapur ne univers dhe lidhja trefishe midis dy atomeve azot eshte nje nga me te fortat. U zbulua nga Daniel Ratherford ne 1772, i cili e quajti azotin "noxious air" ose "ajer helmues". Antuan Lavuazje e quajti ate "azot" qe nga greqishtja do te thote "i pajete", per shkak se ne ajrin qe permbante perqendrim te larte azoti, kafshet ngordhnin dhe flaket shuheshin.

Clirimi i menjehershem i azotit shkakton zhvendosjen e oksigjenit, duke shkaktuar asfiksim. Meqenese trupi karotid nuk eshte shume i ndjeshem kur niveli i oksigjenit eshte i ulet, asfiksimi nga azoti ndodh ne menyre te papritur.

Kur azoti thithet ne trysni te larte, me shume se rreth 4 bar, vepron si anestetik duke shkaktuar narkoze azotike. Kjo ndodh zakonisht te zhytesit, ne thellesine prej rreth 30 metrave.

Duke qene se azoti formon lidhje shume te forte, e ka te veshtire te formoje perberje dhe e ka te lehte te rikthehet ne formen elementare (duke u çliruar shume energji), duke e bere ate shume te rendesishem per jeten dhe aktivitetin ekonomik. Azoti perdoret :

  • Si zevendesues ekonomik i llambave inkandeshente me azot
  • Si fertilizues
  • Si prodhues per te formuar inoksin (çelik qe nuk oksidohet)
  • Ruajtes per produktet ushqimore dhe transportimin e tyre
  • Per siguri, duke u vendosur ne pjesen e siperme te eksploziveve te lengshem,etj.

Azot i lengshem

Oksigjeni ne gjendje te lenget

Ne temperaturen standarde, oksigjeni eshte nje gaz pa ngjyre dhe pa ere, i cili formon lidhje midis dy atomeve oksigjen.

Ky emer vjen nga greqishtja qe do te thote "prodhues acidesh" (oxy - acid dhe genes - prodhues), pasi ne ate kohe, greket e lashte mendonin se te gjithe acidet formoheshin nga oksigjeni.

Oksigjeni

Eshte elementi i tete ne tabelen periodike, teper aktiv.

Rendesia e oksigjenit

Rrezikshmeria

Edhe pse oksigjeni cilesohet si nje element qe nuk shkakton probleme ne shendet, marrja e oksigjenit mbi norma, shkakton toksifikim. Kjo ndodh gjate zhytjeve nen uje.

Gjithashtu, bashkimi i karburanteve me oksidantet, sjellin shperthime dhe zjarr.

Kjo ndodhi ne rastin e "Apollo 1", ku me oksigjenin e paster dhe te perqendruar, veproi nje shkendije, duke shkaktuar vdekjen e ekuipazhit.

Oksigjeni eshte elementi pa te cilin shumica e gjallesave nuk mund te jetojne, pasi ndihmon ne shume funksione jetesore. Oksigjeni ndihmon ne djegie. Gjithashtu, oksigjeni perdoret dhe ne mjekesi, me terapine e njohur si "terapia e oksigjenit", e cila ndihmon ne kurimin e enfizemes, pneumonise, si dhe semundjeve te tjera te lidhura me paaftesine per te marre oksigjenin.

KARBONI

Eshte elementi i gjashte i tabeles periodike, i katerti per nga sasia ne univers.

Roli i karbonit eshte jashtezakonisht i rendesishem per qeniet e gjalla, pasi ato nuk do te ekzistonin pa te. Megjithate, karboni nuk ka vetem kete perdorim. Ai eshte nje burim i fuqishem ekonomik, pasi ndodhet dhe ne formen e hidrokarbureve, me i njohuri prej te cileve eshte gazi metan. Gjithashtu, nga bashkimi i karbonit me hekurin, formohet nje material me shume rendesi ne fushen e ndertimit : CELIKU.

Format e ndryshme te karbonit konsistojne qe nga ajo me e buta (grafiti, me ngjyre te zeze, percjelles shume i mire i energjise elektrike) e deri te me e forta (diamanti, nuk e percjell energjine elektrike, varion ne ngjyra).

VETEM NENTEDHJETE ELEMENTE GJENDEN NE GJENDJE TE LIRE NE NATYRE

Por vetem 25 jane me rendesi per qeniet e gjalla.

Hidrogjeni

HIDROGJENI ESHTE ELEMENTI I PARE I TABELES PERIODIKE SI DHE ME I LEHTI DHE ME I PERHAPURI NE TE TERE UNIVERSIN.

Hidrogjeni ne gjendje plazme

Eshte pa ngjyre dhe pa ere.

Perdoret si agjent ftohes ne gjeneratore dhe eshte perberes i ujit dhe i shume perberjeve te tjera te organizmit tone. Kohet e fundit, makinat qe punojne me hidrogjen jane krijuar, megjithate jane ne sasi shume te kufizuar dhe vetem mund te merren me qera (per ata qe jetojne ne Kaliforni).

RREZIKSHMERIA

Hidrogjeni perben rrezik per njerezit, qe nga shperthyes te fuqishem dhe krijimit te zjarrit ( i cili eshte i padukshem) kur bashkohet me ajrin, e deri te asfiksimi ne formen e tij pa oksigjen.

ELEMENTET ME KRYESORE PER QENIET E GJALLA :

HIDROGJENI, OKSIGJENI, KARBONI, AZOTI, KALCIUMI, FOSFORI, KALIUMI, NATRIUMI, KLORI, SQUFURI, MAGNEZI, HEKURI, JODI.

FOSFORI

Squfuri eshte elementi kimik me simbolin S dhe numer atomik 16. Gjendet me shumice, eshte shumevalent dhe shfaq veti jometalike. Ne kushte normale, squfuri formon molekula ciklike me tete atome squfur, e njohur si S8. Squfuri i paster eshte ne ngjyre te verdhe dhe ne gjendje te ngurte ne temperaturen e zakonshme.Kimikisht, ai vepron dhe si agjent reduktues, dhe si agjent oksidues.

Fosfori gjendet ne disa lloje ngjyrash. ne te cilat perfshihen (si ne figure): e bardhe, e kuqe, kafe, vjollce, etj.

RREZIKSHMERIA

Perberjet organike te fosforit formojne nje klase te gjere materialesh te dobishme per jeten, por disa prej tyre jane teper toksike. Fluorofosfatet jane nder neurotoksinat me te forte te njohur. Nje game e gjere perberjesh organike me permbajtje fosfori perdoren si persticide, gje qe shkaktojne deme ne te mbjella nese perdoren ne sasi te medha.

Fosfori i bardhe perben nje rrezikshmeri te veçante, sepse ai ndizet nen veprimin e ajrit. Gjithashtu helmimi kronik i fosforit te bardhe çon ne probleme kronike te nofulles, si fryrje te mishrave dhe dhimbje te dhembeve.

Eshte elementi i pesembedhjete i tabeles periodike. Si nje element multivalent i grupit te pesembedhjete te tabeles periodike, fosfori si mineral gjendet gjithmone me nurmin e tij maksimal te oksidimit ne shkembinj inorganike fosfatike. Fosfori ishte elementi i trembedhjete i zbuluar. Per kete arsye dhe per shkak te perdorimit te tij ne eksplozive, helme dhe agjente nervore, quhet dhe "Elementi i Djallit".

Rendesia

Fofori eshte perberes per keto produkte:

  • Pleherues
  • Pluhur per pjekje
  • Pluhur per paste dhembesh
  • Detergjente
  • Shkrepese (Koka e shkrepeses)
  • Zbutes i ujit
  • Porcelan
  • Formimi i ATP
  • Smalti i dhembeve dhe kockave

Squfuri

Kore squfuri ne ngjyre te verdhe limoni

Rendesia

RREZIKSHMERIA

  • Pleherues
  • Formon proteina
  • Ben gomen me te forte
  • Asfaltim (Bitumi i Squfurit)
  • Beton anti-gerryerje
  • Kurimi i akneve (Alkool + Squfur)
  • Perberes i bazave te azotuara te acideve nukleike

Thithja e dioksidit te squfurit si dhe prania ne nivele te larta te squfurit ne ajer shkakton :

  • irritim i syve, hundeve dhe rrugeve te frymemarrjes
  • djegie te lekures dhe edeme te mushkerive (mbushja e mushkerive me leng)
  • Gerryerje kur vihet ne tretesira te lengshme
  • Demtime vaskulare
Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi