Mediawijsheid is ...
het geheel van
- kennis;
- vaardigheden;
- attitudes;
waarmee burgers zich
bewust en kritisch kunnen bewegen in een complexe, veranderende
en gemediatiseerde wereld.
Mediawijsheid is ook
het vermogen tot een
actief en creatief mediagebruik dat gericht is op maatschappelijke participatie.
Mediawijsheid heeft betrekking
op alle media:
(radio, kranten, …);
(sociale netwerken, games, …).
Mediawijsheid evolueert
naargelang er nieuwe media
ontwikkeld worden.
Gevolg:
competentie die men
eenmalig kan verwerven;
van levenslang leren.
Waarom werken rond
mediawijsheid
in het onderwijs?
Zodat leerlingen:
- een mediabewustzijn ontwikkelen;
- een zekere
beeldgeletterdheid ontwikkelen;
ICT-vaardigheden beschikken.
Onze taak?
Jongeren opvoeden
tot WAKkere ICT- en mediagebruikers:
Dubbele opdracht voor leerkrachten:
- zelf optimaal met oude en nieuwe media kunnen omgaan;
- leerlingen opvoeden tot bewuste mediagebruikers.
Sociale
media
Wat zijn sociale media?
Sociale media
zijn internettoepassingen
om informatie
(tekst, beeld, geluid, ...)
te delen met je omgeving
(vrienden, familie, iedereen, ...).
Voorbeelden?
Belgische jongeren op
sociale netwerksites:
- 39 % van de 9 tot 12-jarigen;
- 86 % van de 13 tot 16-jarigen.
Wie van jullie gebruikt sociale media?
Sociale media
en onderwijs?
Welke stelling sluit aan bij jouw gevoel?
1 Sociale media zijn een hype.
Onderwijs schenkt beter
geen aandacht aan hypes.
2 Leerkrachten moeten zich
verdiepen in sociale media.
Het behoort tot de leefwereld
van de leerlingen.
Onbekend maakt onbemind.
Veel leerkrachten:
- kennen of zien de mogelijkheden van sociale media niet;
- weten niet hoe ze correct moeten omgaan met sociale media.
Sociale media:
- als (extra) communicatiemiddel
(voor de school);
- bij samenwerkend leren;
- voor jouw professionalisering;
- ...
Communicatie:
- interactie met leerlingen, ouders, oud-leerlingen, ... via de Facebookpagina van de school;
- praktische informatie delen via Twitter;
Samenwerkend leren:
enkele voorbeelden ...
Met leerlingen een weblog of wiki over een bepaald onderwerp starten en hen als opdracht daar artikelen op laten posten.
Bij een blog krijgen bezoekers de mogelijkheid om reacties te plaatsen.
Leerlingen leren:
- hoe ze een doelgroep kunnen bereiken;
- informatie verzamelen en ordenen;
- hun mening vormen;
- ...
Online samenwerken aan een taak m.b.v. Google Drive of Office 365.
Leerlingen kunnen documenten delen en er gelijktijdig aan werken.
Professionalisering
- Zelf up-to-date blijven via weblogs, Twitter, ...;
- contacten leggen met collega's via sociale media;
- ...
Wanneer sociale media gebruiken?
En wanneer niet?
Stel jezelf volgende vragen:
- Welke meerwaarde is er ten opzichte van andere middelen die je kan gebruiken? Misschien kan de elektronische leeromgeving je helpen.
- Kan ik zelf voldoende overweg met de gekozen tools?
- Is het gebruiksvriendelijk?
- Moeten de leerlingen een account aanmaken voor ze aan de slag kunnen?
- ...
Stilstaan bij ...
de risico's.
En hoe daarmee omgaan?
E-privacy en digitale identiteit
Veilig omspringen met persoonlijke gegevens is heel belangrijk, ook op het internet.
Relatie leerkacht - leerling.
"Wil jij mijn vriend worden op Facebook?"
Tip: maak hierover afspraken
binnen het schoolteam.
Eigendom van gegevens
Ben ik als maker de eigenaar?
Met welke voorwaarden
moet ik akkoord gaan
als ik een bepaalde tool
wil gebruiken?
Spieken en doorgeven van informatie.
Taken worden nog vlugger uitgewisseld m.b.v. sociale media.
Gevolg: wij zullen creatiever moeten worden bij het opstellen van opdrachten.
Misbruik van de anonimiteit
op het internet.
Bijvoorbeeld: cyberpesten
Hier ook aandacht aan besteden naast het 'gewone' pesten!
Wat is cyberpesten?
Cyberpesten
Alle vormen van pesterijen die een beroep doen op nieuwe informatie- en communicatietechnologieën om slachtoffers opzettelijk en herhaaldelijk
lastig te vallen, te bedreigen, te beledigen, ...
met de bedoeling om te kwetsen.
Voorbeelden
- Beledigen of bedreigen via sms;
- een paswoord stelen en vervolgens de account van deze persoon blokkeren;
- haatmail versturen of haatpagina's aanmaken op sociale netwerksites (bv. Facebook);
- kwetsende inhoud (bv. foto's) online plaatsen;
- enz.
Verschillen met het gewone pesten
- Vaker één-éénrelatie tussen pester en slachtoffer;
- geen face-to-face contact tussen slachtoffer en dader (deze beseft/ziet de gevolgen van zijn daden minder);
- cyberpesten stopt niet aan de voordeur, het laat de jongere nooit los en is veel indringender;
- de "hele wereld" kijkt mee en het slachtoffer staat alleen;
- superioriteit in technische kennis.
Hoe cyberpesten aanpakken?
Preventieve aanpak
- Beste preventie = zorgen voor een positief schoolklimaat;
- jongeren bewust maken:
- cyberpesten heeft vergaande gevolgen voor slachtoffers;
- dat risicogedrag op internet pesters meer kansen biedt;
- dat pesterijen op het internet kunnen worden opgespoord
en bestraft.
Cyberpesten kadert in een globaal pestbeleid van de school
(neem dit ook op in het schoolreglement).
Curatieve aanpak
- Meldingen van (cyber)pesten altijd ernstig nemen;
- jongeren die slachtoffer zijn helpen:
- boodschap = het is niet jouw schuld dat je gepest wordt;
- ga samen met hen en (eventueel) hun ouders op zoek naar oplossingen;
- leer hen praktische ICT-vaardigheden (bv. een bepaalde zender blokkeren);
- Sanctioneer de pesters;
- schakel de politie in als het pestgedrag blijft duren en/of escaleert.
Besluit
Er zijn afspraken in de klas, maar ook online!
Hoe ga je met elkaar om? En hoe niet?
Stel een ICT-protocol en/of
sociale media protocol op.
Een aantal online spelregels zorgen ervoor dat leerlingen weten wat hun rechten en plichten zijn op het internet.
Durf ik sociale media
gebruiken binnen mijn lessen?
Aan de slag:
- bekijk op de volgende slide de tools bij publishing, sharing en networking;
- kies er één uit en ga op zoek naar de mogelijkheden van die tool;
- is het bruikbaar voor jou, hoe zou je het inzetten en wat is de meerwaarde ervan?
Vragen?
Opmerkingen?
Kevin Van Eenoo
Twitter: @vaneenoo
www.kevinvaneenoo.eu
Bronnen
- BELSEY B., Retrieved October, 2006 (http://www.cyberbullying.org/)
- CAVAZZA F., Social Media Landscape 2012, 22 februari 2012 (http://www.fredcavazza.net/2012/02/22/social-media-landscape-2012/)
- CHILD FOCUS, Lespakket 'Stop Cyberpesten', september 2010 (http://www.clicksafe.be/leerkrachten/nl/materiaal/lespakket-stop-cyberpesten/)
- DEPARTEMENT ONDERWIJS EN VORMING, STRATEGISCHE BELEIDSONDERSTEUNING, Veilig online, september 2007 (http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/veilig-online-tips-voor-veilig-ict-gebruik-op-school)
- DE STANDAARD (BELGA), Jongeren steeds vroeger op sociale netwerken (http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF20110418_147)
- MIJLAND E., Smihopedia Aan de slag met sociale media in het onderwijs, oktober 2012 (http://www.smihopedia.nl)
- SMET P. en Lieten I., Beleidsnota Mediawijsheid, 10 mei 2012 (http://www.ond.vlaanderen.be/nieuws/2012/0510-mediawijsheid.htm)
- STICHTING MIJN KIND ONLINE, Handboek mediawijsheid, september 2010 (http://www.mijnkindonline.nl)
- DE REDACTIE, 15-jarige zat achter Facebookpagina "Antwerpse hoeren", 11 januari 2013 (http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/regio/antwerpen/1.1522605)
Een 15-jarige jongeman creëerde de Facebookpagina "Antwerpse hoeren" waar minderjarige meisjes werden afgeschilderd als prostituee op basis van foto's die van hun Facebookprofiel werden gehaald. Bij de foto's werden vervolgens denigrerende commentaren geplaatst.
Sociale
mediawijsheid