§6.4 'Persoonlijke hygiëne'

§6.4 'Persoonlijke hygiëne'

Jezelf schoonmaken is nodig.

Weet jij hoe zeep vuil van je handen verwijdert?

Zeep

Met water alleen kun je al veel schoonmaken. Dit kan omdat veel stoffen in water oplossen.

Begrippen §4

cosmetische producten

detergenten

emulgator

emulsie

hydrofiel

hydrofoob

natuurlijke zepen

synthetische zepen

Vetten hechten zich aan de vezels van het textiel. Hoe sterk vetten kunnen hechten, is afhankelijk van de vezelsoort. Om vetvlekken te verwijderen, heb je aan alleen water niet genoeg. Je hebt daar detergenten voor nodig.

zo werkt een enzym tijdens het wassen

detergenten doen hun werk

Eiwithoudende vlekken zijn moeilijk te verwijderen. Eiwitten hechten zich namelijk zeer sterk aan vezels. Daarom bevatten de meeste wasmiddelen speciale enzymen. Die enzymen breken de eiwitten af tot kleinere 'brokstukken' die in het water oplossen. Het enzym dient hier als katalysator.

Maar als je je vette handen na het eten schoon wilt maken, heb je aan alleen water niet genoeg. Vetten en oliën mengen namelijk niet met water. Als je dan zeep gebruikt, mengen water en vet (olie) wel. Dit mengsel van vet (olie), water en zeep is een emulsie. Zeep is de emulgator.

Jezelf verzorgen

Zepen worden ook wel detergenten, wasactieve stoffen of oppervlakte-actievestoffen genoemd.

• Je noemt een stof een emulgator als het de functie heeft om water en vet (olie) met elkaar te mengen.

• Je noemt een stof een detergens als het de hoofdfunctie heeft om te reinigen.

Dagelijks gebruik je allerlei producten voor je persoonlijke verzorging. Met die producten kun je jezelf schoon en mooi maken.

Producten die je gebruikt voor je dagelijkse hygiëne, zijn bijvoorbeeld zeep, douchegel, tandpasta en shampoo.

Om je mooi te maken of om je lekker te laten ruiken, gebruik je oogschaduw, haargel, kleurshampoos, parfums en deodorant. Deze producten heten cosmetische producten.

Zeep maken

Zeep kun je maken uit dierlijke vetten en plantaardige oliën. Aan het vet wordt water toegevoegd en een stof die vetten afbreekt, bijv. natriumhydroxide (NaOH).

Zepen die op deze manier geproduceerd worden, heten natuurlijke zepen. Deze hebben een nadeel bij het gebruik met hard water. Dan ontstaat kalkzeep.

vet + natriumhydroxide + water glycerol + zeep

5

Daarom zitten in zepen, shampoos, douchegel en afwasmiddel meestal synthetische zepen. Die hebben het voordeel dat er geen kalkzeep ontstaat bij hard water.

Synthetische zepen worden gemaakt uit een aardoliefractie.

De werking van zeep

synthetische zepen

natuurlijke zeep

water

hydrofiele kop

hydrofobe staart

vetdruppeltje

Een zeepmolecuul heeft een 'kop' en een 'staart'. De kop zit het liefst in water en niet in vet (olie). We zeggen dat de kop hydrofiel (houdt van water) is.

De staart mengt zich het liefst met vet en olie, en juist niet met water. De staart noemen we hydrofoob (houdt niet van water).

In het molecuul komt dus een deel voor dat het liefst in water oplost en een deel dat het liefst in vet of olie oplost. Door deze molecuulbouw kan zeep water

en vetten mengen.

Scheikunde in de wasmachine

Wasmiddelen voor je kleding zijn speciaal samengestelde mengsels. Iedere stof uit dit mengsel heeft zijn eigen functie. Bij het wassen van kleding moeten immers in één keer meerdere soorten vuil verwijderd worden.

Denk bijvoorbeeld aan:

• in water oplosbaar vuil;
• niet in water oplosbaar vuil;
• kleurstofvlekken;
• vast vuil;
• eiwithoudende vlekken.