Zenuwstelsel

conus geographus

Zoek het uit!

AUTONOOM VS ANIMAAL

flight / fight / freeze

rest / digest

BINAS

88 J, K, L

let op de plek van het cellichaam

en waar het ganglion zich bevindt

Hoe ontstaan herinneringen? Hoe ontstaat geheugenverlies?

Wat gebeurt er als je slaapt in je brein?

Wat gebeurt er bij een geestesziekte met het brein?

(kies er één, bijvoorbeeld chizofrenie, depressie)

Wat gebeurt er in het brein van mensen met autisme?

Zijn er verschillen tussen het mannen- en het vrouwenbrein?

Brain games. Te gekke serie van Nat. Geo. Geef een review en beschrijf wat je hebt geleerd over het brein.

Zoek uit waardoor dit weekdier dodelijk kan zijn.

druk, pijn, proprioreceptie, temperatuur

pO, pCO, pH, bloeddruk

somato-sensibel

viscero-sensibel

somato-motorisch

viscero-motorisch

dwarsgestreepte spieren (animaal)

gladde spieren (autonoom)

Vóórdat je de tekst leest maak een startschema.

Tijdens het lezen maak een tekstschema.

Deze les onderzoeken we...

impulsen

* hoe een membraan(rust)potentiaal tot stand komt

* hoe een impuls verder geleid wordt over een uitloper: impulsgeleiding

* hoe een impuls van de ene neuron overgegeven wordt aan de andere neuron: impulsoverdracht

brain games: woede en blijheid

brain games: left vs. right

how to be a genius

Een ACTIEpotentiaal!

twee typen ionkanalen spelen een rol

Hier komt fase 4.

Hier teken je fase 3.

Na+ kanalen open op +/- - 55 mV

Na+ kanalen dicht op +/- + 40 mV

voltage gated

ligand gated

K+ kanalen open op +/- + 40 mV

K+ kanalen dicht op +/- - 80 mV

Neem de tekening van fase 1 over.

Behalve de staat van de kanalen.

Bekijk per fase: ze dicht, open of inactief?

Let ook op de + en - binnen en buiten

het celmembraan.

Dus hier komt fase 2.

dicht

Tot slot fase 5.

open

synaps

actiepotentiaal

membraanpotentiaal

how to spot a liar

keith barry: brain magic

Hoe ontstaat het?

de myeline schede

TWEE KRACHTEN

concentratiegradiënt

elektrische gradiënt

Wat is het gevolg van deze 'demyelinatie'?

Schrijf belangrijke begrippen op.

Die kun je straks gebruiken!

Het doorgeven van impulsen in een axon waarom een myeline schede zit, en waar GEEN schede om zit. De isolatie zorgt er voor dat de stroming van elektriciteit naar de volgende knoop springt.

Geef een bijschrift bij de figuur. Benoem stap 1 tot 6.

'lek'-kanalen

natrium-kalium pomp

youtube lijstje met filmpjes over het zenuwstelsel

helpt bij fusie blaasjes met celmembraan

vesicle associated membrane protein

helpt bij exo/endocytose

De natriumkanalen zijn inactief. Ze kunnen dus niet open gaan en het signaal doorgeven.

Hoe kan het dat een actiepotentiaal altijd richting de synaps gaat (en niet terug, richting het cellichaam)?

Bij iemand met multiple sclerose worden de myelinescheden hard en op den duur vergaan ze. Wat voor effect heeft dit op de werking van het zenuwstelsel?

Ionen kunnen tegen de []gradiënt in bewegen als er een tegenovergestelde elektrische gradiënt is, die groter is.

Vergelijk en beschrijf het verschil in de werking van botox en tetanus.

Welke stappen neem je om tot je antwoord te komen?

Men neme een membraan met daarin de gegeven 'lek-kanalen'. Welke omstandigheid zou er voor kunnen zorgen dat ionen tegen de concentratiegradiënt in bewegen, door deze kanalen heen?

Waarom blijft het rustpotentiaal rond de -70 mV steken?

aan het einde van deze les...

De opbouw stopt doordat de negatieve lading binnen in de cel een aantrekkende kracht vormt die de uitstroom van kalium-ionen tegen gaat.

weet je het verschil tussen de verschillende kanalen in het membraan van een neuron

kun je beschrijven hoe impulsen worden doorgegeven

ken je de termen EPSP / IPSP / summatie

MINDER

er zijn OOK NOG

voltage-gated poorten

voor Na en K

MEER

en hier dan 100.000.000.000 van...

en nog 10-50 x zo veel gliacellen

bindt op

capsaicin

huid

zit vol met receptoren

TRPV1 receptor

Een casus

congenital insensitivity to pain

'aanwezig sinds de geboorte'

Hoeveel heb je er eigenlijk?

thermoreceptor

pijnreceptor

kleuren

lichtsterkte

zoet

zuur

bitter

zout

umami

druk

tast

temperatuur

jeuk

warmte

kou

geluid

reuk

spanning

pijn

evenwicht

uitrekking

chemische stoffen

-- glucose / O2 / CO2

osmoloriteit

magnetische velden

tijd

Hoe werken pijnstillers?

nociceptor

receptor is meer gevoelig voor stimulus

prostaglandine

evenwicht

gegevens uit

het labyrint

je ogen

je spieren

gaan naar

Impulsgeleiding

je hersenen

gehoor

hierin bevindt zich een cupula

proprioreceptor

slakkenhuis

(cochlea)

Wat ken je na deze week?

/ statoliet / statoconia

spierspoeltjes peeslichaampjes

stevig 'dak'membraan

hoe zintuigen in het algemeen werken

hoe het evenwichtsorgaan werkt

de bouw van het oor

hoe in het oor een prikkel wordt omgezet in een impuls

de bouw van het oog

hoe in het oog een prikkel wordt omgezet in een impuls

Welke type receptor is dit?

Leg uit hoe deze receptoren werken.

aangestuurd door alpha motor neuronen

druk

Leg uit hoe hier een prikkel in een actiepotentiaal wordt omgezet.

Geef minstens 5 stappen.

Ze werken volgens een reflex.

1.geluidsgolven brengen het basilair membraan in beweging

2. hierdoor bewegen de haren (stereocilia)

3. door de beweging van de haren worden K+-kanalen geopend

4. het membraan depolariseert

5. Ca 2+ - kanalen openen

6. Ca 2+ doet blaasjes met neurotransmitter samensmelten met het membraan

7. de neutotransmitter doet poortjes van de gehoorzenuwcel openen en zorgt daar voor een actiepotentiaal

naar het CZS

TO DO vandaag

mechanoreceptoren

bionieuws Bonne & Pim

bespreken leerdoelen

groepen maken van 4 voor PO

start maken met werkplan

doel: een hogere sensitiviteit voor uitrekking

gehoor

geeft signaal aan extrafusale vezels om samen te trekken

geeft signaal aan intrafusale vezels om samen te trekken

zintuigen

Na deze les...

- een neuron is een zenuwcel en een zenuw is gebundelde uitlopers van zenuwen

neuronen: sensorisch , motorisch , schakel

zenuwen: sensorisch (dendrieten), motorisch (axonen) en gemengd (beide)

... weet je hoe kegeltjes en staafjes signalen doorgeven

... ken je de onderdelen van het oog en zijn functies

bestaat uit microvilli die licht opvangen

vormen een samengesteld oog

Axon: van het cellichaam af, één per neuron. Dendrieten: naar het cellichaam toe, meerdere.

Allebei voor het doorgeven van informatie.

Ionkanalen openen of sluiten zich als een fysieke/chemische prikkel een verandering veroorzaakt aan een receptor in het celmembraan.

fotoreceptoren

Wat is het verschil tussen een neuron en een zenuw? Welke verschillende typen zijn er?

Vergelijk de vorm en functie van axonen en dendrieten.

Beschrijf het pad van informatie dat er toe leidt dat jij je hoofd omdraait als iemand je roept. Hoe heten de betrokken cellen? Verbind met pijlen.

Hoe kan de toename van vertakkingen van een axon de respons op signalen van het zenuwstelsel bevorderen?

leerdoelen

reuk

je weet hoe beeld scherp gesteld wordt

je weet welke afwijkingen er zijn en hoe dat opgelost kan worden

je kan beschrijven hoe in een fotoreceptor een prikkel wordt omgezet in een impuls

adequate prikkel

1. Als de lens accomodeert, vangt het kanaal de verandering in het volume van het glasachtig lichaam op.

2. hoornvlies - (voorste oogkamer) - pupil - lens - glasachtig lichaam - netvlies

3. lezen naar veraf kijken =

ontspanning kringspier straalvormig lichaam, lensbandjes staan strak, lens strak getrokken, plat

veraf naar lezen =

aanspanning kringspier, lensbandjes los, lens bol

adaptatie

zintuigcellen van het oor sensorische neuronen in je oor schakelneuronen motorische neuronen in je nek

Bedenk wat de functie van het hyaloid kanaal is.

Welke route legt licht af door het oog?

Noem de onderdelen van het oog in de juiste volgorde.

Kijk naar een pagina in je boek en lees enkele woorden.

Focus je vervolgens weer op deze tekst.

Beschrijf hoe je ogen zich aanpassen in deze twee situaties.

Wat is het grootste verschil tussen reuk en smaak?

Smaken worden opgevangen door een zintuigcel (een aangepaste epitheelcel). Geuren worden opgevangen door een reukreceptor, een neuron.

Hoe meer vertakkingen, hoe meer postsynaptische neuronen worden bestuurd.

zicht

smaak

donker

licht

rhodopsine

inactief

actief

electromagnetische receptoren

Na-kanalen

actief / inactief?

open / dicht?

de / hyper?

open

dicht

polarisatie

de

hyper

transducine activeert het enzym fosfodiesterase

actief rhodopsine activeert een

G-eiwit* genaamd transducine

actief fosfodiesterase hydrolyseert cGMP, waardoor het loslaat van de Na+ kanalen

door licht verandert retinal van vorm, hierdoor wordt rhodopsine actief

- de Na+ kanalen sluiten door het loslaten van cGMP

- het membraan is minder permeabel voor Na+

- het staafje hyperpolariseert

*G-eiwitten zijn aan/uitknoppen.

gebonden aan GTP staan ze AAN

gebonden aan GDP staan ze UIT

stopt de afgifte van NT glutamaat

chemoreceptoren

Drie typen die reageren op verschillende golflengtes.

- rood

- groen

- blauw

Hoe werkt dit bij kegeltjes?

Wat gebeurt er als er groen licht het oog binnenkomt?

Pigment is photopsine i.p.v. rhodopsine.

magnetiet in neus van forel

Prikkeldrempel ligt hoger dan bij staafjes.

Je kan in schemer geen kleuren zien.

Bipolaire cellen kunnen gedepolariseerd of gehyperpolariseerd worden door glutamaat.

De groene kegeltjes hyperpolariseren.

De rode hyperpolariseren enigszins en de blauwe een klein beetje. (bron 17/BINAS!) Via bipolaire en ganglioncellen naar visuele centra.

EIGEN PO

onderwerp H14 / H15 / H16

LEERDOELEN DEZE LES

voorbereiding

groepsvorming door het lot bepaald

werkplan schrijven (zie practica van H14/H15/H16 ter inspiratie)

feedback op werkplan werkplan aanpassen

materialen regelen

uitvoering

50 minuten tijd in de les volgende week maandag

zorg voor eigen materialen of regel het met WLO

LD1

criteria

een verslag wat voldoet aan de criteria van de rubric

inclusief takenlijst

deadline over drie weken: maandag 29 mei 23.59

#BRONNENGEBRUIK4LIFE #OOKINDETEKST #JWZ

je kan de bouw van het zenuwstelsel beschrijven

je kan de vorm en functie van verschillende neuronen en zenuwen beschrijven

je kan uitleggen hoe een membraanpotentiaal ontstaat

LD2

LD3

LESINDELING

indeling zenuwstelsel

Na deze les...

Leerdoelen van deze week

14.20 opdracht maken schema BS1 (LD1)

14.40 check LD1

14.50 lezen + opdrachten BS 2 (LD2)

15.15 check LD2

15.30 lezen + opdrachten BS 3 (LD3)

15.45 check LD3

15.55 presentatie PO melk

je kunt toelichten hoe ADHD werkt

je kunt de indeling van het zenuwstelsel toelichten

je kunt toelichten welke invloed drugs heeft in je hersenen

wiet

HOE DAN?

www.jellinek.nl/brain

... weet je hoe je de komende weken aan de slag kan.

... weet je hoe een spier zich samentrekt.

... weet je meer over schizofrenie.

ADHD

nicotine

heroïne

cocaïne

speed

alcohol

vrijdag

in duo's

presentatie

3 min

met visualisatie op het bord (dus geen ppt o.i.d.)

0-1-2 bonuspunten op laatste toets

XTC