Mesdheu Afrikan

Mesdheu Afrikan

Sahara

Malet e Atllasit

VEÇORITË E ZHVILLIMIT EKONOMIK

Popullsia arabo-berbere e besimit islam

A.Mesdhetare shtrihet mes d.Mesdhe ne veri dhe Sahares ne jug.Per nga sip. ky rajon eshte pak me i vogel se Ev. Sip.5.761.220km. jetojne me se162.825.679 b.me dendesi 28b.ne 1/km.

Pozita gjeografike nuk eshte shum e pershtatshme pershkak te zones se shkretirave.Perveq Egjiptit, vendet afrikano-veriore:Maroku,Algjeria dhe Tunizia krijuan, me 1989, Bashkimin e Magrebit Arab.me pas hyri edhe Libia. Magreb (dielli ne perendim). Ne A.Mes. gjenden kater rajone gjeografike te ndryshme:1.Brezi mediteran bregdetar,2.Malet e Atllasit, 3.sahara, 4.Lugina Nilit.

Shkretetire me e madhe ne bote,Ku shtrihet kjo shkretetire? Pjese perberse te saje jane shk. e Libise, mes m. Tibesti dhe lumit Nil. Sahara eshte rrafshire e madhe, e valezuar, ne te cilen vende-vende ngriten kodra dhe male te vetmuara dhe disa fushegropa te ceketa.

Malet: Ahagar dhe Tibesti (3415 m). Nentoka e Saharase eshte e pasur me nafte, ujerat nentokesor dhe ne kohet e fundit keto ujera, Libia ka filluar t'i shfrytezoj.

Klima: temperaturat jane te larta, me diell dhe me thatesi te gjate, veres siperfaqja e reres ngrohet deri ne 70 C. por naten bie edhe nen 0 C.

Reshjet: ne pjeset periferike te S. bien 1 deri 2 here brenda vitit, kurse ne brendi 1 ne qdo 3-4 vite, fryjne erera te fuqishme dhe krijojne forma relievore neper shkretetire si: dyne, barhamet,ergun etj.

Bota bimore: eshte shume e rralle dhe u eshte pershtatur kushteve te gjata te thatesise, rriten kaqubat,kaktuset.

Bota shtazore: eshte e varfer, rriten antilopat e vogla, dhelpera e shkretetirave, lepuri, gjarperi i shkretetires, kurse prej kafsheve shtepiake rriten: dhite, delet, devet, gomaret.

Vendet e Magrebiti pkasin grupit te popujve arabo-berber.Ata jane formuar nga perzierjae popullsise se vjeter te Afrikes se v. me arabet blegtore, qe u shfaqen ne keto ane gjate shek.VII-VIII pas lindjes se Krishtit.Kultura arabe mbizotron mbi ate te berbereve. Megjithate, elemente te perbashketa te dyja kulturave verehen ne gjuhen e perzier dhe ne menyren e jeteses se fiseve sahariane.

Ne popujt e grupit arabo-berber bejne pjese:libianet, tnizianet,algjerianet dhe marokenet.

Ne vitet e fundit, ne vendet e Magrebit eshte verejtur ndryshimi i raportit te popullsise urbane me ate rurale. Mbi 50% e popullsise se rjonit jeton ne qytete. Ne Libi popullsia qytetare arrin 87,6%. Shtimi natyror i popullsise ne Libi eshte 3.6%, e ne Algjeri 2.2%, ne vit. Ne rajonin e Magrebit mbizotron besimi islam, i cili perfshin 96-98% te popullsise se gjithmbarshme.

Brezi i rrafshet bregdetar dhe rrafshnaltat e ulëta

Shtrihet ne pjesen me te madhe ne veri te maleve te Atllasit ne Marok, Algjeri dhe ne Tunizi

Ne kete brez tokat ujiten me ujin e lumenjeve qe rrjedhin nga malt qe burojne ne rrezat e maleve Atllase. Rriten drithrat dhe kultura mediterane(agrumet, hardhia e rrushit, perimet e hershme

Vendet Arabe te Magrebit kane qene koloni te evropianeve.Maroku,Tunizia,Mauritania dhe Algjeria u shkeputen nga sundimi francez rreth viteve 1960. libia e fitoi pavaresine me 1951, kurse Egjipti , ish-koloni e anglise, e fitoi pavaresine ne v.vitin 1922. Burime te te ardhurave perbejne pasurite e medha qe sigurohen nga nxjerrja e naftes. Libia eksporton rreth 80 milione nafte ne vit. Algjeria ne 20 vjetet e fundit e ka rritur prodhimin dhe nxjerrjen mbi 38 milione tone nafte. Maroku radhitet nder vendet e para ne bote per nxjerrjen e fosfateve (22 milione tone ne vit). Tunizia nxjerr rreth 7 milione tone ne vit fosfate, pjesa me e madhe e te cilit eksportohet, pastaj plumb e zink etj. Libia gjithnje e me shume po arrin nivele te larta jetese. Te ardhurat pr fryme jane mbi 8210 dollare per banor. Keshtu, diferencimi hpesinor eshte duke u formuar ne baze te industrise dhe bujqesise komerciale, ku punon nje numer i konsiderueshem punetoresh. Industria ne disa qendra dhe bujqesia komerciale pergjate Nilit dhe ne shtetet e Magrebit jane faktore te krijimit te fizionomise funksionale gjeografike te rajonit.

Malet e Atllasit-shtrihen ne hapsire te gjate 2000 km. dhe te gjere 300 km.me lartesi 4000m.

Sipas formimit dhe formes jane te ngjajshme me Pirinejet dhe Alpet e Ev.Kemi rrafshnalta te shumta.Keto male kane renie te rrepijta, mja te mprehta, lugina te thella dhe gryka lumore dhe perbehen prej shkembinjve gelqerore.Lumenjte jane te shkurter, gjate veres kane pak uje dhe derdhen ne d, Mesdhe.

Klima:eshte subtropike mesdhetare,Tropikale,rreshjet 10-15 mmne vit.

Temperaturat mesatare e korrikut dhe te janarit jane 35c dhe 20c. Ne viset e larta malore gjate dimrit bie bore, qe eshte e pranishme deri ne pranvere.

Vegjetacioni eshte gjetherenese, gjethemajtes dhe makiet.

Rrafshnalta me e njohur eshte Mezeta Algjeriane.