MASINING NA PAGPAPAHAYAG

• Sining ng Pasulat na Diskurso - ang pagsulat ay pagsasalin sa papel o sa ano mang kasangkapang maaaring magamit na pagsasalinan ng mga nabuong salita, simbolo at ilustrasyon ng isang tao o mga tao sa layuning maipahayag ang nasa kaniyang isipan.(p.7)
• Ang Kapangyarihang Nagbibigay-saya o Lugod - Nagsisilbi itong panlunas sa mga taong may malaking suliranin.(p.8)
• Mapagkunwari o Kalabisang Paggamit sa Wika - Malaya kang gumamit ng wika tulad ng matatalinghagang pahayag, mga tayutay, idyomatikong pahayag, salawikain, at kawikaan. Minsan, ang labis na paggamit ng wika ay hindi nakadaragdag sa pagiging masining nito at mas lalo lang nakakapagpalito.(p.8)

Tuluyan

Tula

MASINING NA PAGPAPAHAYAG

MARAMING SALAMAT!

TULA

TULUYAN

Nobela

-Pasaknong ang paraan ng pagkakasulat. Ang linya o taludtod kapag pinagsama-sama ay magiging saknong, kapag pinagsama-sama naman ang mga saknong, ganap na tula naman ito.(.p117)

Dula

Parabula

Alamat

Maikling Kuwento

-anyo ng panitikan na isang pagbabagong-hugis sa buhay. Ang buhay ay nabibigyan ng bagong anyo ng makata sa tulong ng guniguni. Kalikasan at buhay ang pinaghahanguan ng paksa ng makata at sa pamamagitan ng larawang-diwa ay pinupukaw nito ang damdamin ng bumabasa. (p.117)

Anekdota

Sanaysay

Maganda at Mahusay na nobela

-uri ng tuluyan na isang akdang pampanitikan. Layunin nitong itanghal sa pamamagitan ng pananalita, kilos at galaw, at ang kaisipan ng may akda.(.p27)

• kuwento o kasaysayan
• pag-aaral o pagmamasid ng mga gawa at kilos ng mga tauhan
• paggamit ng malikhaing guniguni

-uri ng tuluyan na nagpapahayag ng mga opinyon o kuro-kuro tungkol sa isang mahalagang isyu o paksa.(p.43)

-uri ng tuluyan na ang karaniwang paksa ay ang paraan ng pamumuhay, mga paniniwala, mga gawa sa isang lugar, o isang pangkat ng tao.(p.17)

-uri ng tuluyan na may layuning magsalaysay ng tungkol sa buhay ng tao. Masaya man o malungkot, makulay at nag-iiwan ng impresiyon o kakintalan sa mambabasa sa pinakamatipid na paraan.(.p27)

-uri ng tuluyan at isang maikling salaysay na nagtuturo ng kinikilalang pamantayang moral na karaniwang batayan ng mga kuwento ay ang Banal na Kasulatan.(p.95)

Uri ng Tula

-uri ng tuluyan na katulad ng maikling kuwento sa bahagi, balangkas, sangkap, at elemento. Ang ikinaiba lamang nito sa iba pang akdang pampanitikan ay ang paglalahad ng maraming kawing-kawing na mga pangyayari na ginagawang masalimuot at hinati-hati sa iba't ibang kabanata(p.65)

-uri ng tuluyan na maikling salaysay ng isang pangyayaring lubhang kawili-wili at katangi-tangi. Layon nito ay makapagpabatid ng isang magandang karanasan na kapupulutan ng aral (makatotohanan). Makukuha ang interes ng mambabasa(kapana-panabik).(p.55)

• Tulang Pandamdamin
• Tulang Pasalaysay
• Tulang Padula
• Tulang Patnigan

PAGPILI NG WIKA

Bahagi

Uri ng Nobela

Uri

• Yugto
• Tanghal
• Tagpo

• Trahedya
• Komedya
• Melodrama
• Parsa
• Sainete

• Kuwento ng Tauhan
• Kuwento ng Makabanghay
• Kuwento ng Katbong Kulay

• Panimula
• Saglit na Kasiglahan
• Suliranin/Tunggalian
• Kasukdulan
• Kakalasan

• Pormal o Maanyong Sanaysay
• Di-pormal o Palagayan

• kababalaghan
• piksiyon
• gabay o upang makilala

Katangian

• Nobelang Historikal o Pangkasaysayan
• Nobela ng Romansa
• Nobelang Makabanghay
• Nobelang Masining
• Nobelang Layunin

Anyo

• Realistiko
• may tonong mapagmungkahi
• may sangkap na misteryo

Uri

Bahagi

katangian

• May isang paksang tinatalakay
• Nagdudulot ng ganap na pagkaunawa sa kaisipang nais nitong ihatid

Sa pagpili ng wika sa pagpapahayag nakikita ang estilo ng sumulat. Nararapat na magtaglay ang akda ng isang larawan na ang katangian ay makahikayat at maikintal sa isip ng mambabasa ang likhang-sining na isinulat.

Sa retorika, masining ang antas ng wika na ginagamit. At hindi maiiwasan na gumamit ang manunulat ng mga balbal, kolokyal, lalawiganin, at teknikal na antas ng wika dahil naaayon ito sa estilo at kinakailangan ng akdang isusulat.

---------------------------------------

---------------------------------------

---------------------------------------

---------------------------------------

---------------------------------------

---------------------------------------

---------------------------------------

---------------------------------------

---------------------------------------

---------------------------------------

---------------------------------------

---------------------------------------

TULUYAN

Talambuhay

Pabula

Panitikan

• alamat
• maikling kuwento
• dula
• nobela
• sanaysay
• pabula
• parabula
• anekdota
• talambuhay

PANITIKAN

-uri ng tuluyan na naglalaman ng tala ng buhay ng tao, patay man o buhay.(p.77)

-anyo ng panitikan na patalata ang pagkakasulat, tuloy-tuloy na binubo ng mga pangungusap.(p.17)

-uri ng tuluyan na magsasalita at gumagalaw ang mga tauhang hayop na tulad ng tao upang makapagbigay ng aral at makapaglalahad ng mga katotohanan na nangyayari sa tao, pamayanan, lipunan, bansa, at pananampalataya sa panginoon.(p.87)

• kapanganakan
• pinag-aralan
• tagumpay at kabiguan
• nagawa para sa bayan
• lipunang kinabibilangan o sektor na kinakatawan

Elemento

• tauhan
• tagpuan
• banghay

Nilalaman

IBA PANG KATANGIAN NG RETORIKA

PANITIKAN

Matatalinghagang Pahayag

Retorika

Sining ng Pasulat na Diskurso

Ang salitang panitikan ay nanggaling sa salitang "pang-titik-an" na kung saan ang unlaping "pang" ay ginamit at hulaping "an". At sa salitang "titik" naman ay nangunguhulugang literatura (literature), na ang literatura ay galing sa Latin na litterana nangunguhulugang titik.

Ang panitikan ay nagsasabi o nagpapahayag ng mga kaisipan, mga damdamin, mga karanasan, hangarin at diwa ng mga tao. At ito rin ang pinakapayak na paglalarawan lalo na sa pagsulat ng tuwiran o tuluyan at patula.

BUNGA NG MASINING NA KASANAYAN SA PAGSULAT

• Salawikain - Pangungusap na nakaugalian nang sabihin at nagsilbi nang batas at tuntunin ng kagandahang-asal ng mga tao. hal. "Huwag mong gawin sa kapuwa mo ang ayaw mong gawin sa iyo." (p.9)
• Kawikaan - Isang tuntunin o kautusang kinilala at pinatibay ng karanasan at nauugnay lalong-lalo na sa mga bagay at kapakanang maaaring mangyari o may kahalagahan sa buhay. hal. "Kapag may isinuksok, may madudukot." (p.9)

-Ipinihayag naman nina Peck at Buckingham na ang pagsulat ay ekstensiyon ng wika at karanasan na natamo na ng tao sa kaniyang pakikinig, pagsasalita at pagbasa. Ang bunga ng pagiging masining ng isang isinulat ay maaaring talumpati, sanaysay, kuwento, tula at marami pang iba. (p.7)

-sining ng maayos, malinaw, at kaakit-akit na paraan ng pagpapahayag pasalita at pasulat.

• Tayutay - anyo ng paglalarawan o diwa hal. "Kungtatanawin mo sa malayong pook ako'y tila isang nakadipang krus" (Tayutay na Pagtutulad) (p.8)
• Idyomatikong Pahayag - Karaniwang ekspresiyon o sambitla na may malalim na pagpapakahulugan. May kaugnayan din sa kultura ng isang lipunan ang paraan ng pagkakabuo. hal. "ikrus sa noo" - tandaan, "kabungguang balikat" - kaibigan (p.9)