Razvitie

Сонымен қатар, мыстың бағасын инфляцияға қатысты зерттегенде, ең төменгі баға 2002 жылы АҚШ доллары бойынша орын алғанын байқаймыз. Яғни, 2089 АҚШ доллары. 1999 жылы фунт стерлинг бойынша метр тоннасына 1465 доллар көлемінде. Жабық инфляциялық түзетілген баға екі валюта бойынша да бұл минимумдарға 1932, 1945 және 1993 жылы жеткен. Ең жоғарғы инфляциялық түзетілген баға 1916 жылы АҚШ долларында және фунт стерлинг бойынша орын алды. Яғни, 12962 және 9383 АҚШ долларын құрады.

Мыстың тарихи бағаларын қараудың ең жақсы жолы қандай?

«Cormark Securities»-тағы Стефан Иоаннудың айтуынша, 1970 немесе 1980-ші жылдардағы мыстың тарихи бағаларына қарау сындарлы (прагматичный) болып келеді. Бұл салада негізгі өзгерістерге әкеліп соқтырған бір маңызды фактор: заманауи үйме шаймалау технологиясының (технологии кучного выщелачивания) өсуі. Шаймалау бұрыннан бері тау-кен жұмыстарында қолданылып келеді, бірақ осы мақалаға сәйкес, оның заманауи түрдегі әдісі 1980 жылға дейін танымал болмады.

Мыс рудалары жер асты немесе ашық кеніштерден өндіріледі, содан кейін ұсақталады, ұнтақталады және концентратқа айналдырылады.

Мыс келесі салаларда қолданылады: электроника, телекоммуникация, құрылыс, техника және көлік.

Мыс өнеркәсібінің жаһандық көлемі. Тау-кен өнеркәсібі Оңтүстік Америкада шоғырланған. Қытай –тазартылған және тазартылмаған мыс өндірісінің өсу қозғалтқышы болып табылады.

Халық пен өнеркəсіп саны өсіп келе жатқанына байланысты мысқа деген сұраныс та артып келеді. Мыстың негізгі тұтынушылары - Қытай, Ресей, ЕО, АҚШ және Жапония. Нарықтың негізгі айқындаушысы (детерминант) - Қытайдан сұраныс болып табылады. Қытайдың инфрақұрылымы дамыған елдердің инфрақұрылымдарынан артта қалып отыр, сондықтан осы аралықты толықтыру үшін тұтыну алдағы жылдары айтарлықтай өсуі қажет. Қытай, Ресей және Шығыс Еуропа елдері болашақта мысқа сұранысты талап ететін болады.

«Бұлар біз мысты қалай өндіретінімізді түбегейлі өзгертті», - дейді Иоанну. «Осы күнге дейін мысты көп өндіру негізінен мыстық концентрат өндіретін сульфидті минералдандыруға бағытталған. Үйме шаймалау технологиясымен күтпеген жерден үлкен порфирлі және тотықтырылған қақпақтар өмірге бейімді болды».

Кіріспе

Мыстың АҚШ долларындағы және фунт стеринг бойынша тарихи инфляциялық түзетілген бағасы төмендегі кестеден көруге болады.

About the cuprum

Осылайша, тарихи тұрғыдан қарасақ, инфляция есепке алынған кездегі мыстың бағасы 1970 жылдары байқалған ең жоғарғы бағамен деңгейлес болып келеді. Бұл мәліметтердің барлығы мынадай сұрақ тудырады: Қазіргі таңда мыс жаһандық өнеркәсіптік өндірістің негізгі көзі болып табылатындықтан, дамыған экономикалы елдер 1970 жылдардағы экономикалық қиындықтарды қайта бастан өткеру керек пе?

2011 жылдан 2015 жылдың басына дейінгі төмендемелі трендтен кейін мысқа деген бағалар төмендеді, және бір қызығы, бұл оқиға дәл сондай сияқты ұзақ мерзімді болып көрінеді - соңғы бірнеше онжылдықта бағалардың кенет көтеріліп кеткен.

Мыс кем дегенде 10 000 жыл бойы қолданылып келе жатыр, бірақ барлық мыстардың 95% -дан астамы 1900 жылдан бері өндіріліп, балқытылған. Мыс қорларының тек аз ғана бөлігі қазіргі заманғы бағалар мен технологияларда экономикалық негізделген.

Мысалы, COMEX мыс бағасы өткен жылы шамамен 23 пайызға өсті, ал 2000 жылдан бастап олар 208 пайызға артқан болатын. Бұл айтарлықтай өсу инфляцияны ескермегенімен, ол елеулі табыс болып қала береді. Сонымен қатар, мыс бағасы 20-шы ғасырдың екінші жартысында жоғары (азды көпті) болған еді.

02

01

Алдыңғы мыстың бағасының өзгеруіне тағы не себеп болды?

06

Соңғы 5 жылдық баға деңгейі

Қабылданған линиялар – бұл мыстың түзетілмеген баламалы жылдық орташа бағасы, ал сатылған линиялар – инфляцияны есепке алғандағы мыстың бағасы. Біріншіден, бірден көзге түсетіні – 1932 жылы мыстың түзетілмеген бағасы АҚШ долларында да, фунт стерлингте де ең төмен болған. 1 метр тоннасына 128 доллар және 36 фунтты құраған. Бұдан басқа, 2012 жылға шейін бағалардың ең биік шыңы, ең жоғарғы баға АҚШ долларында да, Ұлыбритания фунты бойынша да 2011 жылы орын алған. Яғни, метр тоннасына 8823 және 51504 фунт стерлинг.

03

Сұраныс пен ұсыныстың көптеген факторлары мыстың тарихи бағаларының көптеген жылдар бойы жылжуына себеп болды. Мысалға, АҚШ-тың Геологиялық қызметінің баяндамасында Вьетнамдағы соғыс 1960 жж ортасы мен 1970 жж басында жоғары сұранысты білдіргендігін айтып өткен, нәтижесінде мысқа деген бағаның өсуін шектеу үшін бағаны бақылауға алды.

Қазіргі уақытта мысқа деген әлемдік сұраныс Қытайда басым. Нарықтық ресурстарды бақылап отырғандардың, күмәнсіз, соңғы жылдары мыс және басқа тауарлардың бағасын кенет көтеріп жіберген Қытайдың сұранысына үлкен сұраныс естерінде. Қытай бұрынғысынша мықты мыс сатып алушы бола тұра, елдегі несиелік рейтинг төмендеуі және экономиканы баяулату болжамдарының салдарынан баяулайды деп күтілуде.

АҚШ-тың географиялық қызметі соңғы тауар бағасының төмендеуімен қатар, 1980 жж болған өндірістік серпіліс бағалардың төмендеуіне әкеліп соқтырған, «1998 жылы мысқа деген тұрақты баға 1930 жылғы Ұлы тоқырау кезінен бері ең төменгі деңгейге төмендеді» деп мәлімдейді.

Бүгінгі таңдағы баға

05

04

Мыстың 1900-2010 жылдардағы бағалары туралы мәлімет USGeological Survey-ден алынған. Ал 2011 жыл мен 2012 жылдың басындағы мыстың әлемдің аренадағы бағасы туралы ақпараттар Бүкіләлемдік Банктен алынды. Екі жағдайда да, бағалар туралы мәліметтер Металлдардың Лондондық биржасында саудаланған А класы кооперативінің орташа бағасына негізделген.

Британдық фунт стерлингтің АҚШ доллары бойынша бағамы туралы тарихи деректер Лоуренс Х.Офицерден келіп түскен, «1971жылдан бастап доллар – фунт курсы», MeasuringWorth, 2011 www.measuringworth.com/exchangepound/.

Көрініп тұрғандай, мыстың инфляциядағы түзетілген бағалардың жалпы тенденциясы 1920 жылға дейін жоғары волатильді болды. 1920 жылдардың басында өткір қаулылармен сыналды. Бұл бағалар 1920 жылдан бастап 1940 жылға шейін тұрақты болды. 1950 жылдары 7662 доллар және 6775 фунт стерлингке шейін өсуі байқалды. Ал 1958 жылдары екі валюта бойынша да 50 пайызға төмендеді.

Баға туралы индекстелген мәліметтер мысқа қатысты тарихи инфляция 1900 жылдардан бастап төмендегенін анық көрсетеді. 2000 жылдардың басында мыстың бағасы 1900 жылғы бағаның 20 пайызын құраған. Бұл 1930 жылғы минимумнан біршама төмен болды.

Мыс үшін келесі не?

Олардың ішіндегі кейбіреулері мысқа деген тарихи баға көрсеткіштеріне қайта қарап шыққандары қызық екен. MinEx Consulting-ң басқарушы директоры Ричард Шодде осы тақырып бойынша таныстыру рәсімін (презентация) 2010 жылы көрсеткен болатын. Бұл тақырып ұзақ мерзімді қамтыған. Бұл ауқымда мыстың тарихи бағасы айтарлықтай төмендеді.

Бағалар инфляцияны есептей отырып, 2011 жылғы АҚШ долларында және фунт стерлингте баламалы бағаға айналдыру жолымен түзетілген. АҚШ-тағы дағдарыс туралы мәліметтер АҚШ Еңбек Министрлігінен алынған.

Шодде Investing News атты электронды поштасында мыстың нақты бағасы соңғы 100 жылда 50 пайызға төмендегендігін, сонымен қатар технологияларды өндіру және қайта өңдеу шеңберіндегі ауқым нәтижесі және жетістіктерінің салдарынан өндіріс шығындары төмендеді деп мәлімдеді.

Бұл мыс үшін жақсы жаңалық болып көрінбеуі мүмкін, бірақ Шодденің ойынша, төмендеу – ол жақсы. Сала мысқа деген өсіп келе жатқан сұранысты қанағаттандыру және төменгі сапалы кен орнын қолдану үшін инновацияны енгізуді жалғастырады деп болжайды.

Қысқа мерзімнің ішінде мыстың бағасы орташа мөлшерде өсті, осы жылы ол бар болғаны 4%-ға өсті. Мыс бағасына деген болжамдар нарықтың тұрақсыздығына, Қытай тарапынан сұраныстың азаюына байланысты белгісіз болып отыр.

1974 жылғы ең жоғарғы бағадан 2002 жылғы инфляцияға дейін ең төменгі деңгейі – метр тоннасына 2,089 АҚШ доллары көлеміне дейін біртіндеп түсіп отырды. Британдық фунт стерлинг бойынша 1999 жылы метр тоннасына 1465 АҚШ доллары деңгейінде , ал 2003 жылы 1483 фунт стерлингті құраған.

1900 жылғы бағаларды базалық сызба ретінде қолдана отырып, мысқа деген АҚШ доллары мен фунт стерлинг бойынша түзетілген бағалар инфляциясы индекстелді. Бұл мыстың бағасының жылдар бойғы өзгерісін оңай оқып – үйренуге мүмкіндік береді.