Praca organiczna

Praca organiczna w literaturze i sztuce

• Bolesław Prus "Lalka"
• Eliza Orzeszkowa "Nad Niemnem"
• Stefan Żeromski "Siłaczka"
• Stanisław Moniuszko
• Aleksander Fredro

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

(od 1857 roku)

ówczesna dewiza PTPN: unguibus et rostro (pazurami i dziobem)

naczelne hasła: praca, postęp techniczny, nauka, upowszechnienie kultury, kult bogactwa i dobrobytu materialnego

• najwcześniej rozpoczęła się na ziemiach zaboru pruskiego
• Dezydery Chłapowski - prekursor na ziemiach polskich. Po upadku powstania listopadowego dołącza do niego Karol Marcinkowski
• Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (Hipolit Cegielski, Augustyn Szamarzewski, Piotr Wawrzyniak oraz Maksymilian Jackowski) → przetrwanie powstałego na fali nacjonalizmu i szowinizmu wielkoniemieckiego Kulturkampfu i działalności Hakaty

Praca organiczna

• społeczeństwo = żywy organizm (potrzebny jest równomierny rozwój wszystkich jego warstw i dziedzin życia)
• „bogaćcie się”
• liberalne hasło „rozumnego egoizmu”

Karol Marcinkowski

• w 1838 z jego inicjatywy w Poznaniu utworzono handlową spółkę akcyjną
• pierwszy w pełni ukształtowany pozytywista

Alfred Wierusz Kowalski "Dożynki"

Dezydery Chłapowski

• w 1815 rozpoczął wcielać założenia pracy organicznej w swoim majątku w Turwi
• uznał, że jedyną możliwą drogą do odzyskania niepodległości jest odpowiednie ekonomiczne i edukacyjne przygotowanie społeczeństwa
• wprowadził płodozmian zamiast trójpolówki, używał żelaznego pługa i siał wzbogacającą glebę koniczynę
• był jednym z zaproszonych na konferencję w Berlinie, gdzie opracowano plan uwłaszczenia chłopów w Wielkim Księstwie

Michał Drzymała

„Przegląd Tygodniowy” z 1874 roku: „Dla naszego przemysłu, jeśli ma żyć pełnymi siłami, zdrowo, rozwijać się szczęśliwie, nie ma innej też rady nad oparcie swych fundamentów nie, jak dotąd, na obcych pierwiastkach, na naśladowaniu cudzego, na pożyczce z zewnątrz, ale na pierwiastkach swojskich”.

polski chłop z Wielkopolski, w latach 1904–1909 prowadził spór z administracją Królestwa Prus o pozwolenie na budowę domu; wóz Drzymały stał się symbolem walki z germanizacją w zaborze pruskim.

Na jego postawę wpłynęły dwa czynniki:

• rozczarowanie polityką Napoleona (przez którego był mianowany porucznikiem, a później oficerem ordynansowym)
• pobyt w Anglii, gdzie zapoznał się z najważniejszymi założeniami nowoczesnej myśli społecznej

Jego poglądy przejęło Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk - organ kształcący kolejnych ludzi odpowiedzialnych za przewodnictwo narodu.

Hipolit Cegielski

• rozpoczął działalność społeczną od współpracy z Karolem Marcinkowskim
• w latach 1850–1868 pełnił funkcję wiceprezesa założonego przez niego Towarzystwa Pomocy Naukowej
• odegrał ważną rolę w takich organizacjach jak Towarzystwo Przemysłowe Polskie w Poznaniu (współtwórca i prezes)
• zwolennik reformy szkolnictwa średniego. Jego zasługą było powstanie szkoły realnej w Poznaniu.

Andrzej Zamoyski

• postępowy właściciel
• posiadał duży majątek na Lubelszczyźnie
• wprowadził oczynszowanie chłopów (1833) i zachęcał do tego innych ziemian

Hakata

Kulturkampf

Otto von Bismarck i Pius IX. Karykatura "Pomiędzy Berlinem i Rzymem" z 1875 roku w niemieckim piśmie satyrycznym Kladderadatsch

• nazwą tą powszechnie określa się wydarzenia w Cesarstwie Niemieckim, w latach 1871–1878, kiedy to kanclerz Otto von Bismarck usiłował doprowadzić do ograniczenia wpływów Kościoła katolickiego w państwie
• na ziemiach polskich zaboru pruskiego kulturkampf wiązał się z zaostrzeniem germanizacji (głównie po 1878). Doprowadziło to w konsekwencji do wzmocnienia polskiego ruchu narodowego

• Deutscher Ostmarkenverein (Niemiecki Związek Marchii Wschodniej)
• założona w Poznaniu, 3 listopada 1894
• w 1896 Hakata przeniosła swą siedzibę do Berlina
• celem Hakaty była ostateczna germanizacja ziem polskich w zaborze pruskim

"Kein Fussbreit deutscher Erde soll verloren gehen. Und ebenso soll kein Titel Deutschen Rechts geopfert werden. Das ist unsere Politik. (Fürst Bismarck)"

• rozwój industrializacji kapitalistycznej
• wzrost ludności miejskiej
• mieszczaństwo zyskuje na znaczeniu
• zmiana form kapitalizmu, z liberalnego i wolnokonkurencyjnego na kapitalizm monopolistyczny, oligarchiczny i międzynarodowy