Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
ระบบสุขภาพชุมชน
309
ระบบสุขภาพในชุมชน
Community Health Systems
Present by G.9
Community Health
- ความหมาย
เดิมมีการใช้คำว่า “ระบบบริการสาธารณสุข” และ “ระบบบริการทางการแพทย์และสาธารณสุข”ในความหมายเช่นเดียวกับระบบบริการสุขภาพ
ระบบบริการสุขภาพ จึงครอบคลุมการจัดบริการที่สุขภาพที่เป็นการสร้างเสริมสุขภาพ การป้องกันโรค การรักษาพยาบาล และการฟื้นฟูสภาพ ครอบคลุมทั้งบริการที่จัดโดยบุคลากรทางด้านสุขภาพ (professional care) และบริการที่จัดโดยบุคคล ครอบครัว และชุมชน (non-professional care)
ความหมาย
ดังนั้นอาจสรุปได้ว่า ระบบบริการสุขภาพเป็นส่วนหนึ่งของระบบสุขภาพ ซึ่งประกอบด้วยระบบการดูแลสุขภาพย่อยๆที่มาจากฐานความคิดมากกว่าระบบเดียวโดยเป็นระบบบริการสุขภาพแบบพหุลักษณ์ที่มิใช่ระบบหลักที่จะทำให้ประชาชนมีสุขภาพดี”หรือมี“สุขภาวะ”แต่เป็นระบบที่ต้องทำงานร่วมกันอย่างประสานสอดคล้องกับระบบอื่นๆ ในระบบสุขภาพ
ทำไมต้องมี
ระบบบริการสุขภาพ?
มีการจัดสรรทรัพยากรสาธารณสุขอย่างเหมาะสม /ทั่วถึง/เป็นธรรม
เพื่อการแก้ไขปัญหา
สุขภาพได้อย่างมี
ประสิทธิภาพ
ตอบสนองต่อความจำเป็น
ทางด้านสุขภาพ
กรอบความคิด
ระบบบริการสาธารณะสุข
องค์ประกอบ
ระบบบริการสุภาพ
ระบบบริการสุขภาพในชุมชน
การบริการสุขภาพในชุมชนมีพัฒนาที่สอดคล้องกับประวัติศาสตร์การพัฒนาการแพทย์และสาธารณสุขของประเทศโดยในช่วงเริ่มต้น
ประชาชนส่วนใหญ่มีความจำเป็นต้องพึ่งตนเองครอบครัวและชุมชน
ในการดูแลสุขภาพของตนเองและอาศัยภูมิปัญญาที่มีอยู่ในท้องถิ่น
ในการให้บริการทางด้านสุขภาพ
ระบบบริการสุขภาพ
ต่อมาเมื่อมีการพัฒนาระบบสาธารณสุขให้มีความก้าวหน้าทันสมัยมากขึ้น จึงมีการอาศัยพึ่งพิงระบบบริการทางการแพทย์และสาธารณสุขในสถานพยาบาลแบบตะวันตกมากขึ้นเป็นลำดับ
ระบบสุขภาพในประเทศไทย
แบ่งตามลักษณะทางวิทยาศาสตร์
การแพทย์ทางเลือก (Alternative Medicine)
เป็นศาสตร์เพื่อการวินิจฉัย รักษาและป้องกันโรค นอกเหนือจากศาสตร์ การแพทย์แผนปัจจุบัน การแพทย์แผนไทย และการแพทย์พื้นบ้านไทย เช่น
-การกดจุด (Reflexology)
-ดนตรีบำบัด (Music therapy)
การแพทย์แผนไทย หรือ การแพทย์แผนโบราณ
เป็นการดูแลสุขภาพทั้งสภาวะปกติ และสภาวะที่ผิดปกติ (เป็นโรค) โดยใช้ทฤษฎีความสมดุลของธาตุต่าง ๆ ในร่างกาย
เชิงวิทยาศาสตร์
แพทย์แผนจีน
การรักษาแบบฉบับของแพทย์แผนจีนจะยึดหลักทฤษฎีแบบองค์รวมโดยถือว่าร่างกายของมนุษย์เป็น
องค์รวมที่มีระบบต่างๆ ภาพในร่างกายทำงานอย่างสัมพันธ์กัน
ระบบสุขภาพในประเทศไทย
แบ่งตามลักษณะไม่ไช่ทางวิทยาศาสตร์
การแพทย์พื้นบ้าน
เช่น ปวดจะกินยาหรือฝนยาสมุนไพร ถูกสุนัขกัดใช้ยางต้นจำปา
เปวดฟันจะอมเกลือหรือต้มน้ำกิน
ไม่ไช่วิทยาศาสตร์
หมอไสยศาสตร์
-หมอลำผีฟ้า
-หมอขวัญ
ระบบสุขภาพภาคเหนือ
หลักการดูแลผู้ป่วยของภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านล้านนา คือ การเสริมส่วนที่ขาด ขจัดส่วนที่เกิน ล้างสิ่งที่เป็นพิษ แก้ไขสิ่งที่เป็นต้นเหตุของการป่วย และบำรุงร่างกายให้แข็งแรงโดยใช้อาหารหรืองดอาหารบางชนิดที่เป็นของแสลงต่อโรค ใช้ยาสมุนไพรซึ่งเป็นยาตำรับ อาจใช้ร่วมกับการนวด การปรับพฤติกรรม หรือทำพิธีกรรมร่วมด้วย
ระบบบริการของภาคเหนือ
และมีการรักษาแแบการแพทย์ทางเลือก (Alternative Medicine) หมายถึง ศาสตร์เพื่อการวินิจฉัยรักษาและป้องกันโรค นอกเหนือจากศาสตร์ การแพทย์แผนปัจจุบัน การแพทย์แผนไทย และการแพทย์พื้นบ้านไทย
หมอเมือง
คือหมอแผนโบราณทำการรักษาด้วยวิชาการที่สืบทอดมาจากปู่ย่าตายายหรือรักษาแบบไม่พึ่งยาแต่ใช้สารจาก
สมุนไพรในธรรมชาติและรักษาด้วยองค์ความรู้แบบ
องค์รวม
แพทย์พื้นบ้าน
"ตอกเส้นสิบสองไม้ครู"
คือการตอกเส้นเป็นภูมิปัญญาของหมอพื้นบ้านล้านนา
ในการบำบัดรักษาโรคของคนในชุมชนตั้งแต่โบราณ
เป็นการนำสมุนไพรมา
ใช้ในการรักษาโรค เช่น ลูกประคบ มีสรรพคุณ คลายกล้ามเนื้อ เส้นเอ็น ผิวหนัง ลดอาการอักเสบ บวมแดงร้อน
แพทย์แผนไทย
กรณีศึกษา
กรณีตัวอย่างภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้านภาคเหนือ
การวินิจฉัยปัญหาสุขภาพของคนล้านนา : กรณีศึกษาผีย่าหม้อนึ่ง
ผีย่าหม้อนึ่ง หมายถึง ผีปู่ผีย่าที่อยู่ประจำหม้อนึ่งข้าว พิธีกรรมผีย่าหม้อนึ่งเป็นการเสี่ยงทายเพื่อหาคำตอบเกี่ยวกับสาเหตุการเจ็บป่วย หรือแนวทางการรักษา
ระบบบริการของ
ภาคอีสาน
ระบบสุขภาพของภาคอีสาน
หมอมอหรือหมอดู ใช้ดูฤกษ์ยามเคราะห์กรรมเพื่อระบุสาเหตุของการเจ็บป่วย
หมอพื้นบ้าน
หมอสู่ขวัญ ทำพิธีเรียกขวัญ
ให้กลับคืนสู่ร่างกายเพื่อให้หายป่วย
– ความเชื่อพื้นฐานเกี่ยวกับการเจ็บป่วย คือ ความเชื่อเรื่องกรรมตามหลักพุทธศาสนา ความเชื่อเรื่องผี และความเชื่อเรื่องเคราะห์กรรม
หมอธรรม ใช้พิธีกรรม เช่น ผูกฝ้าย (สายสิญจน์) รดน้ำมนต์
หมอยาสมุนไพร รักษาโรคโดยใช้สมุนไพร โดยอาจมีคาถา
อาคมประกอบด้วย
แพทย์แผนจีน
การฝังเข็ม เป็นแขนงหนึ่งของแพทย์แผนจีน ซึ่งการฝังเข็มเป็นการใช้เข็มปักไปตามจุดต่างๆตามร่างกาย
โดยการฝังเข็มได้ผลดีกับอาการปวดต่างๆ เช่น ปวดประจำเดือนรุนแรง ปวดหัว ไมเกรน เป็นต้น
การกดจุด เป็นวิธีการบำบัดและบรรเทา หรือแก้อาการเจ็บป่วย โดยมีประโยชน์ คือ ลดความเจ็บปวดต่างๆของร่างกาย เช่น การปวดหัวนานๆ
แพทย์ปัจจุบัน
เขตเมือง นิยมใช้บริการแพทย์แผนปัจจุบัน การใช้บริการโรงพยาบาลรัฐหรือโรงพยาบาลเอกชน
เช่น การรักษาโรคทางเดินอาหารโดยใช้
วิธีการรักษาแบบประคับประคองโดย
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญ การเอ็กซเรย์ เป็นต้น เนื่องจากชาวภาคอีสานนิยม
บริโภคอาหาร สุกๆ ดิบๆ เช่น ลาบ ก้อย และของหมักดอง
ระบบสุขภาพภาคกลาง
ระบบบริการของ
ภาคกลาง
– ความเชื่อเกี่ยวกับชีวิตและสุขภาพของคนภาคกลาง เนื่องจากอยู่ใกล้กับศูนย์กลางพัฒนาทำให้แนวคิดเกี่ยวกับผีและอำนาจเหนือธรรมชาติมีความสำคัญลดลง ในขณะที่มีความรู้และตัวยาจากวัฒนธรรมอื่นมาใช้รักษาโรค
– วิธีการรักษาและหมอพื้นบ้านภาคกลาง หมอพื้นบ้านที่พบเหมือนกับภาคอื่น แต่คาถาอาคมและพิธีกรรมอาจจะแตกต่างกันไปไม่ซับซ้อนมากนัก
วิธีการรักษาโรคจะรักษาในรูปแบบของ แพทย์แผนไทย แพทย์แผนจีน และแพทย์แผนปัจจุบัน
เช่น การใช้สมุนไพร การประคบ การนวดไทย การฝังเข็ม การครอบแก้ว
แพทย์พื้นบ้าน
พิธีสะเดาะเคราะห์
เป็นทางเลือกที่ช่วยสงเสริมความสมบูรณ์ทางใจ ลดความตึงเครียด เป็นทางเลือกทางด้านการดูแล สุขภาพ โดยเฉพาะสุขภาพจิตและช่วยลดจำนวนผู้ป่วยที่เข้าไปรับบริการในโรงพยาบาล
"เหยียบเหล็กแดงบรรเทาโรค"
เป็นภูมิปัญญาการแพทย์พื้นบ้าน ไทยนำมาใช้ในการบรรเทาอาการผู้ป่วยโรคอัมพฤกษ์ เป็นเทคนิควิธีการใช้ตัวยาสมุนไพรในการเข้าร่วม ผู้เหยียบต้องเป็นเพศชายเท่านั้น ถ้าเป็นล้านนาใช้ชายหรือหญิงก็ได้
การนวดแผนไทย
แพทย์แผนไทย
เป็นการนวดพื้นบ้านภาคกลางที่มีลักษณะเกี่ยวกับเส้น
เอ็นและจุดนวด ข้อสังเกตที่เด่นชัด คือ การใช้สมุนไพรและการประคบ ร่วมกับการรักษาและ การรับประทานยาสมุนไพร และการใช้น้ำมันสมุนไพร
กัวซาบำบัดโรค
แพทย์แผนจีน
เป็นการบำบัดด้วยการขูดผิวหนังเพื่อขับพิษ คุณสมบัติเด่นในการรักษาอาการไข้แดด และไข้หวัดอย่างรวดเร็ว ซึ่งเป็นแขนงหนึ่งของแพทย์แผนจีน และเป็นวิธีการบำบัดคล้ายกับการฝังเข็ม การบำบัดกัวซาช่วยกระตุ้น การหมุนเวียนของโลหิตใต้ผิวหนัง
ข้อดี
ถ้าทำถูกวิธีจะเห็นผลทันที แต่ถ้าผิดวิธีก็ไม่มีผลเสีย หรือผลข้างเคียงใดๆ
ระบบสุขภาพภาคใต้
ความเชื่อเกี่ยวกับชีวิตและสุขภาพของคนภาคใต้ในเรื่องเหนือธรรมชาติมีน้อยกว่าพื้นที่อื่น เนื่องจากสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ได้แก่ วัฒนธรรม การนับถือศาสนาอิสลาม ซึ่งทำให้คนในภาคใต้ไม่ต้องมีความรู้สึกพึ่งพิงอยู่กับอำนาจเหนือธรรมชาติมากนัก
– วิธีการรักษาภาคใต้ ประเภทของหมอที่รักษาส่วนใหญ่จะเป็นหมอสมุนไพรที่เชี่ยวชาญการใช้สมุนไพร
ในท้องถิ่น หมอตำแยที่เรียกว่า โตะบิแต และหมองู
ระบบบริการของ
ภาคใต้
โต๊ะบีแด (หมอตำแยชาวไทยมุสลิม)
คือหมอทำคลอด หรือหมอตำแยซึ่งในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้
ผู้ที่ปฏฺิบัติหน้าที่นี้ เหลืออยู่น้อยมาก เนืองจากในปัจจุบัน วิทยาการทางการแพทย์ทันสมัย ทำให้หญิงตั้งครรถ์ส่วนใหญ่ไปใช้บริการกับโรงพยาบาลมากกว่า
หมอพื้นบ้าน
หมองู
เป็นภูมิปัญญาที่ใช้ในการรักษาผู้ที่ถูกงูพิษกัดและเกิดแผลเน่าเปื่อย โดยการักษาด้วยสมุนไพร
หมอบีบนวด
แพทย์แผนไทย
คือมีจุดประสงค์เพื่อบำบัดรักษาอาการปวดเมื่อย และอาการที่เกี่ยวกับกล้ามเนื้อ เส้นประสาท ระบบไหลเวียนโลหิต เพื่อให้ระบบต่างๆในร่างกายทำงานได้ปกติ
แพทย์แผนปัจจุบัน คนภาคใต้ส่วนใหญ่นิยม
ใช้บริการระบบสุขภาพขั้นปฐมภูมิ เช่น รพสต รพช. ซึ่งสอดคล้องกับวิถีชีวิตในเรื่องเวลาในการเดินทาง
แพทย์แผนปัจจุบัน
และยังนิยมใช้บริการร้านยาทั่วไปตามท้องถิิ่นในการรักษาโรค
จุดเด่นเชิงวิทยาศาสตร์
1.การดูแลแบบองค์รวม
2.การรักษาตามธาตุมากกว่าตามระบบอวัยวะ
3.การเสียค่ารักษารัฐจัดการงบประมาณ
4.มีความรวดเร็ว
จุดเด่น
จุดเด่นไม่ใช่วิทยาศาสตร์
1.เป็นการรักษาที่เข้าถึงได้ง่ายสำหรับคนในชุมชน
2.เป็นที่พึ่งทางใจในการรักษาโรคของคนในชุมชน
3.ใช้เวลาในการรักษาสั้น
4.ค่าใช้จ่ายในการรักษาน้อย
จุดด้อยเชิงวิทยาศาสตร์
1.ค่าใช้จ่ายในการรักษาสูง
2.ตำราไม่แน่นอนคลุมเครือ
3.ความรู้เรื่องสรรพคุณยาไทยอยู่ในระดับต่ำ
4.ใช้เวลานานในการรักษา
5.ขนาดการรับประทานยาก ปริมาณบริโภคสูงและได้ผลช้า
จุดด้อย
จุดด้อยไม่เชิงวิทยาศาสตร์
1.การวินิจฉัยไม่เป็นไปตามขั้นตอนรักษาที่ชัดเจน
2.ไม่มีข้อมูลทางวิทยาศาสตร์มารองรับ
3.มีผลข้างเคียง เช่น การใช้สมุนไพรไม่ได้มีการสกัดสารที่ออกฤทธ์ออกมาโดยเฉพาะผู้ป่วย อาจได้รับสารไม่พึงประสงค์เข้าไปด้วย