CHOROBY CYWILIZACYJNE

Nadciśnienie tętnicze

Na nadciśnienie tętnicze choruje

8,8 miliona

Polaków.

Choroba układu krążenia, która charakteryzuje się stale lub okresowo podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi – za nadciśnienie uznano wartości przekraczające 140 dla ciśnienia skurczowego lub 90 dla ciśnienia rozkurczowego.

normalizacja masy ciała, przestrzeganie odpowiedniej diety, w tym nienadużywanie alkoholu i soli, ograniczenie spożycia tłuszczów, zwłaszcza nasyconych, zaprzestanie palenia tytoniu i zwiększenie aktywności fizycznej.

Choroba niedokrwienna serca

Choroba niedokrwienna serca jest najczęstszą przyczyną śmierci w większości państw zachodnich; najczęstszą przyczyną choroby niedokrwiennej jest miażdżyca tętnic wieńcowych serca.

Zespół objawów chorobowych będących następstwem przewlekłego, niedostatecznego zaopatrzenia komórek mięśnia sercowego w tlen i substancje odżywcze; niedotlenienie mięśnia sercowego – choroba wieńcowa – często doprowadza do dusznicy bolesnej, a także zawału mięśnia sercowego.

W Polsce co roku notuje się około

105 tysięcy nowych zachorowań na chorobę niedokrwienną serca.

stres, palenie papierosów, spożywanie alkoholu, dieta obfitująca w kalorie i tłuszcze zwierzęce i prowadząca do zwiększonego poziomu cholesterololu we krwi, niski poziom aktywności fizycznej, zaburzenia snu, nadciśnienie tętnicze, otyłość brzuszna i cukrzyca

Cukrzyca

Grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się podwyższonym poziomem cukru we krwi, wynikającym z defektu produkcji insuliny przez trzustkę (typ 1 cukrzycy) lub jej działania (typ 2 cukrzycy); przewlekły podwyższony poziom cukru we krwi wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych.

dokonanie zmian w diecie (złożone węglowodany, zmniejszona ilość tłuszczów nasyconych, więcej rozpuszczalnego błonnika i całych ziaren), utrzymywanie normalnej masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej (podejmowanie przynajmniej 2,5 godzin ćwiczeń fizycznych tygodniowo – np. szybki, nieprzerwany spacer wydaje się wystarczający); bardzo ważne jest unikanie palenia tytoniu i nadużywanie alkoholu

Na cukrzycę

typu 2 choruje

1,9 miliona,

a na cukrzycę

typu 1 około

150 tysięcy

Polaków.

Nadwaga i otyłość

Patologiczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne, wynikające z nadmiernego przekarmiania – zbyt duża wartość energetyczna (kaloryczna) pożywienia w stosunku do zapotrzebowania organizmu.

Nadwagę i otyłość można określić wyliczając współczynnik BMI, powstały przez podzielenie masy ciała podanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach; wartość prawidłowa to 19-25; nadwaga 25-30; otyłość >30; skrajna otyłość >40.

Otyłość zwiększa ryzyko zapadalności na choroby układu krążenia, cukrzycę typu 2, bezdech senny, niektóre nowotwory oraz zapalenie kości i stawów, dlatego też skraca oczekiwaną długość życia; wyjątkowo duża otyłość prowadzi do niepełnosprawności.

Nadwaga występuje u 16 milionów,

a otyłość u

6,5 miliona

Polaków.

Nowotwory

Grupa chorób, w których komórki organizmu dzielą się w sposób niekontrolowany, a nowo powstałe komórki nowotworowe nie różnicują się w typowe tkanki; utrata kontroli nad podziałami jest związana z mutacjami genów kodujących białka uczestniczące w cyklu komórkowym.

dym papierosowy (nowotwory złośliwe płuc, krtani, jamy ustnej, przełyku, pęcherza moczowego, nerki i trzustki, żołądka i szyjki macicy), spaliny samochodowe, wyziewy z kominów fabrycznych, substancje chemiczne (konserwanty żywności, azbest, etionina, uretan, czterochlorek węgla, metale ciężkie – kobalt, nikiel, kadm), promieniowanie jonizujące (Roentgena, izotopów promieniotwórczych, np. radu czy uranu), promieniowanie nadfioletowe (słoneczne, lampy kwarcowej), toksyny pochodzenia grzybiczego, infekcje wirusowe, nieprawidłowa dieta (bogata w tłuszcze zwierzęce), nadwaga i otyłość oraz stres

W Polsce stwierdza się rocznie około

126 tysięcy

nowych zachorowań na nowotwory i ponad

91,5 tysięcy

zgonów (nowotwory to druga z najczęstszych przyczyn zgonu).

Alergie

Reakcja organizmu na oddziaływanie różnych obcych substancji, określanych mianem alergenów – współcześnie uważa się, że alergia jest nieprawidłowym przejawem odporności, charakteryzującym się uszkodzeniem własnych tkanek w wyniku typowej reakcji odpornościowej.

Najczęstszymi przejawami alergii są: astma, sezonowy katar sienny, całoroczny nieżyt nosa, pokrzywka, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, uczulenia na pokarmy, uczulenia na żądła pszczół i os oraz anafilaksja (wstrząs anafilaktyczny).

Na alergię choruje około

3,5 miliona

Polaków – niepokojący jest wzrost zachorowań u dzieci.

zanieczyszczenia atmosfery (wyziewy z elektrowni i silników – szczególnie niebezpieczna jest mieszanka składająca się z dwutlenku siarki, tlenków azotu i drobnych cząsteczek emitowanych przez silniki Diesla), zanieczyszczenia domowe (kurz, preparaty czyszczące, rozpuszczalniki, aerozole, kosmetyki, wyziewy z kuchni) oraz palenie papierosów

Choroba wrzodowa

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy – obecność ubytków w błonie śluzowej żołądka lub dwunastnicy czyli wrzodów trawiennych, które powodują najczęściej powstanie bólu zlokalizowanego w nadbrzuszu, zgagi, nudności i wymiotów.

Na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy choruje około

3 milionów

Polaków.

zakażenie bakterią Helicobacter pylori, genetycznie uwarunkowany wzrost w błonie śluzowej żołądka ilości komórek wytwarzających kwas solny, palenie papierosów, nadużywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. Ketonalu)

Zaburzenia psychiczne i nerwica

Nerwica charakteryzuje się obecnością uczucia przejmującego lęku; u chorych z nerwicą uczucie lęku występuje we wszystkich sytuacjach związanych z pewną dozą niepewności, a nawet bez jakiejkolwiek przyczyny; w skrajnych przypadkach w ciężkiej nerwicy, pacjent doprowadzony jest do całkowitego emocjonalnego wyczerpania i bezsenności; chorzy ci są również bardziej podatni na występowanie dolegliwości, których przyczyny są związane ze stresem.

Zaburzenia psychiczne to zakłócenia czynności organizmu uniemożliwiające człowiekowi utrzymanie równowagi wewnętrznej lub zrównoważonej wymiany z otoczeniem, manifestujące się w zakresie czynności psychicznych (przeżyć, zachowań); utrudniają funkcjonowanie społeczne i psychiczne człowieka, a jemu samemu dostarczają znamiona cierpienia; przykładami zaburzeń psychicznych są: schizofrenia, depresja, psychopatia, fobia, bulimia, dysfunkcje seksualne

W Polsce ponad

1,5 miliona

osób w ciągu roku trafia do szpitali psychiatrycznych (jest to największy odsetek w Europie; w 2007 roku około 100 tys.

osób znalazło się w polskich szpitalach psychiatrycznych z najcięższymi schorzeniami psychotycznymi).

przyczyny neurochemiczne (zaburzenia metabolizmu neuromediatorów), czynniki intrapsychiczne, patologiczne interakcje społeczne, duży poziom nasilenia stresu oraz oddziaływanie patologicznej rodziny

Czynniki ryzyka zachorowania na choroby cywilizacyjne

Podsumowanie:

– 80 pkt. i poniżej małe ryzyko zachorowania na choroby cywilizacyjne

– 81-150 pkt. średnie ryzyko zachorowania na choroby cywilizacyjne

– 151-220 pkt. wysokie ryzyko zachorowania na choroby cywilizacyjne

– powyżej 221 pkt. bardzo wysokie ryzyko zachorowania na choroby cywilizacyjne

1. Wiek: 0-20 pkt

2. Ciśnienie tętnicze krwi (RR): 0-25 pkt

3. Aktywność fizyczna: 0-25 pkt

4. Waga ciała (BMI): 0-25 pkt

5. Palenie papierosów: 0-50 pkt

6. Picie alkoholu: 0-25 pkt

7. Cukrzyca: 0-15 pkt

8. Stres: 5-40 pkt

9. Sól kuchenna: 5-15 pkt

10. Dieta: 5-40 pkt

11. Sen: 0-10 pkt

12. Zanieczyszczenie środowiska: 5-15 pkt