Lehen sorospenak

Sarrera

Aurkezpen honetan lehen sorospenak agertzen dira. Beraz, lesio ohikoenak, zauriak eta erredurak azaltzen dira eta hauek tratatzeko moduak agertzen dira. Horrez gain, hesgailu ohikoenak agertzen dira eta hauek nola egiten diren azaltzen da.

Bestalde, BBB-a nola egiten den agertzen da eta eztarriko trabamenduen aurrean nola jokatu behar den adierazten da.

Lan honen helburua, lehen sorospenak ikastea da, egoera larrien aurrean nola jokatu behar den jakin ahal izateko eta bizitzak salbatzeko.

Aurkibidea

4. RCP-a

• Helduetan
• Umeetan
• Haurtxoetan

5. Eztarriko trabamenduak eta egin beharreko maniobrak

• Norbaitekin baldin bazaude
• Bakarrik baldin bazaude
• Haurdun dagoen emakume bati
• Ume bati

6. Webgrafia

1. Lesio ohikoenak eta hauen tratamendua

• Bihurdurak
• Hausketak
• Gihar-karranpak
• Haragi-etenak
• Luxazioak

2. Hesgailu ohikoenak

• Definizioa eta helburua
• Motak
• Nola egiten da hesgailu bat?

3. Zauriak eta erredurak eta hauen tratamendua

Lesioak eta hauen tratamendua

Lesioa: kolpe baten, gaixotasun baten eta abarren ondorioz gorputz-atalen batean gertatzen den alterazioa edo kaltea da.

Hauek dira lesio ohikoenak:

Bihurdurak

Haragi-etenak

Gihar karranpak

Luxazioak

Hausketak

Bihurdurak

Erorketa batek, bat-bateko bihurdura batek edo artikulazio baten posizio normala galtzea dakarren kolpe batek, bihurdura bat eragin dezake, artikulazio hori egonkortzen duen lotailua gehiegi luzatzearen edo haustearen ondorioz.

Bihurdurek orkatila, belauna edo eskumuturra bezalako artikulazioei eragiten diete, baina gorputzeko beste edozein artikulaziotan gerta daitezke.

Artikulazio baten inguruan dauden lotailuen bihurdura edo luzaketa da. Sintomen artean mina, hantura, hematomak eta artikulazioa mugitzeko ezintasuna daude. Kraskada edo urradura bat senti daiteke lesioa gertatzen denean.

Sintomak: ohiko zeinu eta sintomak mina, hematoma eta galera funtzionala dira, eta horien intentsitatea bihurduraren gogortasunaren araberakoa da.

-1.mailakoak: gehiegi luzatzen denean edo lotailua apur bat hautsi egiten denean ematen dira eta giltzaduren ezegonkortasunik ez dira antzematen. Hau pairatzen duen pertsonak, artikulazioaren gainean jar daiteke; hau da, adibidez orkatila bihurritu badu, ibiltzeko kapaza da.

-2.mailakoak: lotailuaren urradura partziala da eta hematoma, min moderatua eta hantura ditu ezaugarri gisa. Hau pairatzen duen pertsonak, aurreko adibideari jarraituz, ibiltzeko zailtasunak ditu (artikulazioaren gainean jartzeko zailtasunak ditu).

-3.mailakoak: lotailua erabat urratzen edo hausten da. Mina, hantura eta hematoma ditu sintoma gisa , eta gaixoa ezin da artikulazioaren gainean jarri (ez da ibiltzeko kapaza).

Bihurduren tratamendua

tratamendu orokorra

mailaren arabera

AIKE protokoloa: Atsedena, Izotza, Konpresioa eta Elebazioa.

1.mailakoa: ez da beharrezkoa immobilizatzea, eta gomendatzen da artikulazioa mugitzea. Bigarren egunetik aurrera, mobilizazio-ariketekin has daiteke (flexo-luzapenak, giltzaduren mugikortasuna, indartzea eta abar). Errekuperatu ondoren, eta jarduera fisikoari ekin aurretik, komeni da artikulazioa bendaje prebentibo batekin finkatzea.

Izotza edo hotz-mekanismoren bat aplikatzea (etxean, edozein artikulaziotara egokitzeko moduagatik izoztutako ilarren poltsa bat aplikatzen da), horrela hantura murriztuz eta mina baretuz.

Kaltetutako eremuan benda konpresiboa egitea.

2.mailakoa: aurrekoaren berdina izango litzateke tratamendua, baina ferula edo hesgailu funtzional bat babesteko erabiltzea komeni da.

Lesionatutako gorputz-adarra goratzea, drainatze dematosoa errazteko. Garrantzitsua da, orkatilaren kasuan, hura aldakaren gainetik altxatzea, drainatze hori eraginkorra izan dadin.

3.mailakoa: traumatologoarengana joatea beharrezko da, hark zein hesgailu erabiltzea den komenigarria aukeratzeko. Ondoren, AIKE protokoloa bete izan beharko luke lehenengo egunetan eta errehabilitaziora joan beharko zen.

Hausketak

Definizioa: hezur bat hainbat arrazoirengatik erabat edo partzialki apurtzea da; ohikoena istripu baten, eroriko gogor baten edo kirol-lesio baten ondorio izatea da.

Hausturak min handia eragiten du, eta larritasunaren arabera, kirurgia behar izan dezake hezurra berriz osatzeko.

Motak:

-Haustura osoa: hezurra bi zatitan hausten da.

-Haustura zurtoin berdean: hezurra hautsi egiten da, baina ez da bi zatitan banatzen. Haurretan tipikoa da.

-Haustura sinplea: hezurrak alde batetik puskatzen da.

-Haustura mehea: hezurra zati batean baino gehiagotan hausten da edo ezpaltzen da.

-Haustura irekia: hezurra azaleratzen da.

-Haustura itxia: haustura dago, baina hezurra ez da azaleratzen.

Sintomak:

-eremuaren deformazioa

-hantura

-hematoma edo odol-ateratze eragindako eremuan

-umeltzea eta inurridura

-mugimendu mugatua edo ezindua.

Hausketen tratamendua

1. Kontrolatu hemorragia

-Egin presioa zuzenean odoljarioaren jatorrian gasa edo oihal batekin, odoljarioa geldiarazteko.

-Hautsitako hezur bat kanpora irten bada, estali zauria gas edo oihal batean bilduta. Ez eragin kalte gehiagorik hezurraren gainean zuzenean presioa eginez edo hezurra bere lekura bultzatuz.

-Garrantzitsua da haustura izan duen pertsonak ahalik eta mugimendu gutxien egitea.

-Hanka hautsi bat immobilizatu daiteke hanka osasuntsuari lotuta.

-Immobilizatu beso lesionatu bat, kabestrillo batean jarrita.

2. Immobilizatu hausketa

-Jarri hausketatik hurbil material zurrun bat (oholtxoa), eta lotu edo eutsi haren lekura zinta itsasgarriarekin. Ziurtatu oholtxoa hausketaren gainetik eta azpitik.

-Ez eragin kalte gehiagorik hausketa bat zuzentzen saiatzean.

-Ez estutu gehiegi ohola. Oinetako edo eskuetako behatzak zurbiltzen, hozten edo lokartzen badira, libratu oholtxoaren presioa berehala.

3. Erabili izotza eta altxatu lesionatutako partea

-Jarri izotza edo konpresa hotz bat zaurian 20 minutuz hiruzpalau orduz behin, hantura eta mina mugatzeko. Erabili hesi bat, adibidez, toalla mehe bat, izotz edo konpresa hotzaren eta azalaren artean, azala hotzarekin erre ez dadin.

-Ahal bada, igo lesionatutako partea bihotzaren mailaren gainetik, hantura gutxitzeko.

Gihar-karranpak

Definizioa: muskulu-kalanbreak bat-bateko uzkurdurak edo espasmoak dira, nahi gabekoak muskulu batean edo gehiagotan.

Oso arruntak dira, eta sarritan ariketaren ondoren gertatzen dira.

Mingarriak izan daitezke, eta segundo batzuetatik hainbat minutura iraun dezakete.

-Kalanbreak edozein muskulutan eman daitezke, baina maizago gertatzen dira honako hauetan: izterrak, oinak, eskuak, bartzoak, sabelaldea eta kaxa torazikoa.

Tratamendua: ez dago tratamendu espezifikorik baina gertatzerakoan hurrengoak egin daitezke:

-Muskulua luzatu edo masaje bat eman.

-Giharra tentsioan dagoenean beroa eman, eta min duenean izotza.

-Likido gehiago edan deshidratatuta egonez gero.

Haragi-etenak

Definizioa: muskulu edo tendoi baten distentsioa edo haustura da, muskulu-ehuna gehiegi luzatu edo uzkurtzeagatik. Gehien kaltetu ohi diren giharrak hanketakoak eta bizkarraren behealdekoak dira.

Tratamendua: PRICE metodoa

-Kaltea geroko kalteengandik babestea.

-Lehenengo 48 orduetan 72 ordura arte atseden hartzea; ondoren, pixkanaka-pixkanaka mugimendua berrabiaraztea, giharretako indar gehiegi ez galtzeko.

-Izotz-poltsak aplikatu lesionatutako gunean, hantura eta ubeldurak murrizteko.

-Eremua bendekin konprimatu, lesioari eusteko eta hantura gutxitzen laguntzeko.

-Min hartutako eremua bihotzaren mailatik gora altxatzea, hantura kontrolatzeko.

Sintomak:

Muskulu-urradura arin batek (lehen mailakoak) eremu sentikorra eta muskulua tentsioan izatea suposatzen du. Agian zure jarduerekin jarrai dezakezu.

Muskulu-urradura larrienek (bigarren eta hirugarren mailakoek) giharretako min handia eragiten dute. Giharra zurrun sentitzen da, eta lesioa inguratzen duen eremua sutzen da. Minak okerrera egiten du mugimenduarekin

Luxazioak

Definizioa: luxazio bat bi hezurren bereizketa da elkartzen diren lekuan, hau da, artikulazioan. Artikulazio luxatua esaten zaio hezurrak jada beren posizio normalean ez dauden artikulazioari.

Tratamendua: zauritutako artikulazioan kabestratxo bat jartzea, aurkitu zen posizioan, eta giltzadurak ibilgetzea lesionatutako zatiaren gainetik eta azpitik. Geroago, medikuak artikulazioa bere posizio naturalean berriro jarriko du eta artikulazioa ferula edo kabestrillo baten bidez inmobilizatuko du hainbat astez (sorbaldaren kasuan).

Sintomak: giltzaduran edo artikulaziotik kanpo umeltzea eta inurridura, min handiko sentsazioa, artikulazioa mugitzeko ezintasuna, hantura edo amoratamendua, edo lekuz kanpo egotea edo kolore desberdina izatea.

Hesgailuak

Definizioa: Gorputz-adar edo gorputz-adar bat benden, gasen, mihiseen edo antzeko materialen bidez biltzeko artea da.

Motak:

• Babesgarria. Zaurian sar daitezkeen agente patogenoen aurrean prebenitzeko erabiltzen da bendaje mota hori.

• Kontentiboa. Zauriak eta erredurak errutinaz sendatzeko garatzen da.

• Konpresiboa. Maizago erabiltzen da odoljario bat edo odol-galera bat ematen denean gorputz-eskualderen batean.

• Sinplea. Kasu honetan, gorputz eremu bat biltzen denean, benda zerrendak erabat gainjartzen dira.

Helburua:

• Eragindako artikulazio baten mugimendua mugatzea.
• Aposituak finkatzea.
• Ferulak finkatzea, mugitzea eragozteko.
• Zauriak isolatu.
• Gorputzaren zati batean presioa egitea.
• Zainetako itzulera bultzatzea.
• Gorputzaren zatiren bati eusten laguntzea.
• Gorputzeko eremuak moldekatzea, anputazio baten ondoren dauden muinoak bezala.

Hesgailuak

Motak

• Bendaje zirkularra:

Gorputzaren zilindro-formako eremu bat estaltzeko edo hesgailua muturretan finkatzeko erabiltzen da. Hasteko, bendak zabaldu eta eremua estaliko dugu, buelta bakoitzak aurrekoa erabat estali dezan. Ez da inoiz lesio baten gaineko bendajea hasi edo amaitu behar; gutxienez 5 cm-ko tartea utzi behar da, eta babesteko eta eusteko funtzioa du.

• Bendaje kiribila:

Normalean gorputz-adarretan erabiltzen da, bere funtzioa konpresiboa eta babeslea da. Bendajea angelu txiki batean gorantz eramanez jartzen da, nahi den eremua estaltzeko moduan. Benda-bueltak paraleloak dira eta zabaleraren bi heren inguru hari gainjartzen zaizkio.

• Espigazko bendajea:

Beheko gorputz-adarretarako erabiltzen da, eta, batzuetan, goiko gorputz-adarretarako. Espiralean bendatzen den bezala egiten da, bendarekin atzera egiten badugu izan ezik, gainjartzen diren bueltak gurutzatu egiten baitira. Konpresio-funtzioa du eta zainetara odola joatera laguntzen du.

Hesgailuak

Motak

• Bendajea zortzitan:

Artikulazioak saltzeko erabiltzen da, bereziki eskuak eta oinak; oso baliagarria da belaunean eta ukondoan. Bendatzeari ekingo diogu, artikulazioaren azpian bendari hainbat bira kiribilekin eutsiz; gero, goranzko buelta bat egingo dugu, artikulazioa estaltzen duena, eta goiko aldean bira espiralekin bermatuko dugu. Goranzko eta beheranzko itzuliak tartekatuko ditugu, elkarren artean gurutzatzen direnak, eta aurrekoak gutxienez bendaren zabaleraren bi herenetan gainjartzen joango dira, zortziko irudia marraztuz.

• Bendaje errepikaria:

Kapelinak (buruko bendak) egiteko erabiltzen da, hatzak eta eskumuturrak bendatzeko. Benda ondoko eremuan finkatuko dugu, bi bira zirkularrekin; benda biratuko dugu, bira zirkularrekiko perpendikular gera dadin, eta aurretik alderantziz salduko dugu, ondo estalita geratu arte; gero, bira zirkular batzuekin finkatuko dugu. Bere funtzioa babestea, eustea eta konprimitzea da.

Hesgailuak

Materiala

• Hainbat material eta tamainatako hesgailuak (kotoia, elastikoak, gasa...).
• Apositua edo esparatrapua.
• Guraizeak.
• Eskularru ez-esterilak.
• Beharrezkoa bada: sendatzeko materiala, arraspatzeko makinak, pomadak, etab.

Prozedura:

• Behar den materiala prestatuko dugu adierazitako bendaje motaren arabera, eskuen higienea egingo dugu eta eskularru ez-esterilak jarriko ditugu.

• Hasteko, estali beharreko eskualdea edo gorputz-adarra posizio funtzional batean jarriko dugu, artikulazioak pixka bat flexionatuta, eta gunea garbi eta lehor dagoela ziurtatuko dugu. Zauriak edo ultzerak sendatu behar badira hesgailua jarri aurretik, goiko gorputz-adarrekoa bada, eraztunak eta eskumuturrekoak kenduko ditugu, eta pazienteari adieraziko diogu ez dituela jarri behar hesgailua behin betiko kendu arte.

• Hesgailua aplikatzeko, kotoizko benda bat hartuko dugu (teknikaren xedeak hala eskatzen ez badu behintzat) esku batekin, eta horren muturra bestearekin; horretarako, gorputz-adarraren aurreko alde distaletatik hedatuko dugu beti, eta eskuinek benda ezkerretik eskuinera jarriko dute. Modu homogeneoan hesgailua jartzen jarraituko dugu, presiorik egin gabe, eta ondo estaliko ditugu hezurrak. Ondoren, benda elastikoa aplikatuko dugu distaleko gunetik hurrengora, bendajeak eskatzen duen presioa eginez eta adierazitako motaren arabera eginez. Lesiotik urrun dagoen eremu batean amaituko dugu bendajea, eta esparatrapuarekin edo aposituarekin finkatuko dugu. Lesio bat estali nahi bada, bendajeak 5 cm-tik gorako zabalerarekin estali behar ditu ertzak.

Erredurak

Definizioa: beroak, substantzia kimikoek, elektrizitateak, eguzkiak edo erradiazioak gorputzeko ehunetan eragindako lesio bat da.

Sintomak:

-Osorik dauden (hautsi gabe) edo hausturak dituzten anpoilak, fluidoa galtzen ari direnak.

-Mina (horren gradua ez dago erreduraren larritasunarekin lotuta. Erredura larrienak inolatzaileak izan daitezke).

-Larruazaleko iladurak.

-Shocka edo talka (zurbiltasuna eta azal hotz eta hezea, ahultasuna, ezpain eta azazkal urdinduak eta buru-argitasuna gutxitzea dauden begiratu behar da).

-Hantura.

-Larruazal zuria, gorria edo karbonizatua.

Hiru erredura mota daude:

-Lehen mailako erredurak, azalaren kanpoko geruza bakarrik kaltetzen dutenak

-Bigarren mailako erredurak, kanpoko geruza eta azpitik dagoena kaltetzen dutenak

-Hirugarren mailako erredurak, azalaren geruzarik sakonena eta azpian dauden ehunak kaltetu edo suntsitzen dituztenak

Erredurek hantura, babak, orbainak eta, kasurik gogorrenetan, shocka eragin ditzakete, baita heriotza ere. Infekzioak ere ekar ditzakete, azalaren babes hesia kaltetzen dutelako.

Erreduren tratamendua

Erredura txikiak:

Azalean hausturarik ez badago:

-Utzi ur hotza erreduraren alboan edo sartu eremua ur hotzetan (izoztu gabe). Mantendu eremua uretan 5 eta 30 minutu bitartean gutxienez. Toalla garbi, heze eta hotz batek ere mina gutxitzen laguntzen du.

-Erredura uretan garbitu edo busti ondoren, estali hesgailu esteril eta lehor batekin edo apositu garbi batekin.

-Babestu presioen edo igurtzien erredura.

-Ibuprofenoak edo salmenta libreko parazetamolak mina eta hantura arintzen lagun dezakete. Ez eman azido azetilsalizilikorik (aspirina) 12 urtetik beherako haurrei.

-Behin azala hozten denean, aloea eta antibiotiko bat duen lozio hezegarri batek ere lagundu dezake.

Erreduren tratamendua

Erredura larriak:

Norbaitek su hartzen badu, esaiozu gelditzeko, lurrera botatzeko eta biraka hasteko. Gero, jarraitu urrats hauek:

-Bildu pertsona kotoizko edo artilezko beroki bat, alfonbra bat edo manta bat bezalako material lodi batekin. Horrek sugarrak itzaltzen laguntzen du.

-Bota ura pertsonaren gainean.

-Deitu larrialdietako tokiko zenbakira.

-Ziurtatu pertsona jada ez dagoela kontaktuan material bero edo ketsuekin.

-Ez kendu larruazalari itsatsita dauden erretako arropak.

-Egiaztatu pertsona arnasten ari dela. Beharrezkoa bada, has zaitez arnasketa artifiziala eta RCP-a ematen.

-Estali erreduraren eremua hesgailu handi eta lehor batez (halakorik badago) edo oihal garbi batez. Izara bat nahikoa da erreduraren eremua zabala bada. Ez ukitu ukenduak. Ez lehertu erredurak eragindako babarik.

-Eskuetako edo oinetako hatzek erredurak badituzte, konpresa lehor, zabal eta itsaskorren aurkakoak jarri.

-Igo erretako gorputz-zatia bihotz-mailaren gainetik.

-Babestu presio eta igurtzien eremua.

-Lesio elektriko batek erredura eragin badezake, ez ukitu zuzenean biktima. Erabili metalikoa ez den objektu bat pertsona lehen sorospenak ematen hasi aurretik kableetatik urruntzeko.

Zauriak

Definizioa: ebaki baten, tiro baten, presio baten, marruskadura baten eta abarren ondorioz gorputzaren kanpoko ehunetan gertatzen den lesioa, normalean odoltsua.

Tratamendua:

-Odolarekin kontakturik ez izateko, zauria ez infektatzeko eta esku hartzen duen pertsona babesteko, funtsezkoa da aurretik eskuak garbitzea.

-Garrantzitsuena odoljarioa gelditzea da. Horretarako, zauria zuzenean estali eta konprimitu behar da gasa batekin edo, halakorik ez badago, material garbi batekin, ilerik askatzen ez duena, adibidez zapi batekin.

-Garbitu zauria ur korrontearekin eta zurrusta freskoarekin. Serum fisiologikoarekin ere garbitu daiteke, eskura edukiz gero.

-Inguruko azala lehortu, zauria ukitu gabe.

-Desinfektatu antiseptiko batekin. Zauria zirkuluetan garbitu behar da, barrutik kanpoaldera, barruan egon daitezkeen gorputz arrotzak kanporatzeko. Prozesua bigarren aldiz errepikatu.

-Estali zauria gasa batekin (ez kotoiarekin, zuntzak gera baitaitezke barruan) eta esparatrapuarekin, apositua finka dadin eta marruskadurak edo odoljario berriak saihets ditzan.

Zauriak

-Inoiz ez da zauriaren gainean alkohola, produktu merkurialak, kotoia edo papera zuzenean erabili behar, zaurian arrastoak uzten dituztelako, ez eta hautsa edo antibiotikoekin egindako pomada ere.

-Inoiz ez igurtzi zauria zikinkeria kentzeko, ez atzeratu laguntza medikoa, beharrezkoa bada; ez jarri bendaje esturik, ez saiatu zauriaren gainean iltzatuta dagoen gorputz arrotz bat ateratzen.

BBB-a

BBB-a hasi aurretik konprobatu:

Bihotz-biriketako bizkortzea esan nahi du. Bizitzak salbatzeko larrialdi-prozedura bat da, norbaitek arnasa hartzeari utzi dionean edo bihotzak taupadaka aritzeari utzi dionean egiten dena. Deskarga elektriko baten, bihotzeko baten edo itoaldi baten ondoren gerta daiteke hori.

-Giroa segurua da pertsonarentzat?

-Pertsona kontziente ala inkontziente dago?

-Pertsonak konorterik ez duela ematen badu, ukitu edo jo sorbaldan eta galdetu ozen ondo dagoen.

-Pertsonak erantzuten ez badu eta beste bi pertsona badaude, eskatu bati larrialdietako zenbakira deitzeko eta kanpoko desfibriladore automatikoa lortzeko, bat libre badago, eta eskatu beste pertsonari bihotz-biriketako bizkortzea hasteko.

-Beste inor ez badago eta berehala telefono bat baduzu eskura, deitu larrialdietako zenbakira BBB-a hasi aurretik. Bilatu kanpoko desfibriladore automatiko bat, bat erabilgarri badago.

Desfibriladorea eduki bezain laster, deskarga bat aplikatu gailuak hala adierazten badu, eta gero BBB-a hasi.

BBBk ahoz ahoko arnasketa eta bularraldeko konpresioak konbinatzen ditu.

-Ahoz ahoko arnasketak oxigenoa ematen die pertsonaren birikei.

-Konpresio torazikoek odol oxigenatua zirkulatzen mantentzen dute arnasketa eta bihotz-palpitazioak berrezarri arte.

Konpresio torazikoak

Jarri pertsona ahoz gora gainazal zurrun baten gainean

Belaunikatu pertsonaren lepoaren eta sorbalden ondoan

Jarri esku baten ahurra pertsonaren bularraren erdian, titiburuen artean.

Jarri beste eskua aurrekoaren gainean.

Ukondoak zuzen mantendu eta jarri sorbaldak eskuen gainean.

Gorputzaren goiko aldeko pisua erabili (ez besoena bakarrik) bularra gutxienez 2 hazbeteko indarrarekin presionatzeko (5 cm gutxi gorabehera), baina ez 2,4 hazbetetik gorakoa (6 cm gutxi gorabehera). Sendotasunez presionatu, minutuko 100 eta 120 konpresio arteko erritmoan.

BBB-aren erritmoa mantentzeko "La Macarena" abestiaren erritmoa jarrai dezakezu

BBB-a egiteko gai ez bazara, jarraitu bularrean konpresioak egiten mugimendu-zeinuak nabaritu arte edo larrialdietako medikuek kontrola hartu arte. Bihotz-birikak bizkortzeko gai bazara, ireki arnasbideak eta eman erreskateko arnasketa.

Arnasbideak ireki

Arnasbideak irekita (burua makurtuz eta kokotsa altxatuz), itxi sudur-hobiak hatzekin ahoz ahoko arnasketa egiteko, eta estali pertsonaren ahoa zurearekin, erabat zigilatuta.

Bihotz-biriketako bizkortzea egiteko gai bazara eta toraxeko 30 konpresio egin badituzu, ireki pertsonaren arnasbideak burua makurtuz eta kokotsa altxatuz. Jarri ahurra pertsonaren kopetaren gainean eta makurtu burua poliki-poliki atzerantz. Jarraian, beste eskuarekin, poliki-poliki jaso kokotsa aurrerantz, arnasbideak irekitzeko.

Erreskateko arnasketa ahoz ahokoa edo ahoz sudurrekoa izan daiteke, baldin eta ahoa larriki lesionatuta badago edo ireki ezin bada.

Prestatu zaitez bi erreskate arnasaldi emateko. Erreskateko lehen arnasketa eman— segundo bateko iraupenekoa —, eta bularra altxatzen den begiratu.

• Altxatzen bada, bigarren arnasketa eman.
• Bularra altxatzen ez bada, burua makurtu eta kokotsa altxatzeko maniobra errepikatu, eta gero bigarren arnasa eman. Hogeita hamar konpresio toraziko eta erreskateko bi arnasketa ziklo gisa hartzen dira. Kontuz ibili arnasa gehiegi ez emateko eta indar gehiegi ez arnasteko.

Arnasbideak ireki

Berriz ekin toraxeko konpresioei, zirkulazioa berrezartzeko.

Kanpoko desfibriladore automatiko erabilgarririk badago, erabili eta jarraibideak bete.

Deskarga bat eman eta, jarraian, bihotz-biriketako bizkortzeari berrekin (bularraldeko konpresioekin hasita) beste bi minutuz, bigarren deskarga bat eman aurretik.

Kanpoko desfibriladore automatiko bat erabiltzeko gai ez bazara, larrialdiko operadore mediko batek adieraz diezazuke nola erabili.

Kanpoko desfibriladore automatikorik ez badago BBB-arekin jarraitu mugimendu-zeinuak nabaritu arte edo larrialdietako medikuek kontrola hartu arte.

BBB-a 4 aste edo gehiagoko haurtxo bati

BBB-a ume bati

Helduen berdina da.

Hasteko 5 erreskateko arnasketa egiten dira, bakoitzak segundo bat iraun behar du gutxi gorabehera (ahoa eta sudurra estaliz).

Berdina da baina konpresioak bi atzamarrekin egiten dira, 1’5 hazbeteko indarrarekin.

Zikloa 15 konpresio torazikok eta bi arnasketek osatzen dute

Urte bat edo gehiago baldin baditu:

-Lehenengo 5 erreskateko arnasketak ahoa estaliz egin behar dira.

- Konpresioak esku batekin egiten dira.

Eztarriko trabamenduak

Definizioa: Objektu arrotz bat eztarrian edo trakean sartzen denean eta aire-fluxua blokeatzen duenean gertatzen da buxadura. Helduetan, janari zati batek eragiten du askotan. Haur txikiek objektu ñimiñoak irentsi ohi dituzte.

Tratamendua:

Pertsonak indarrez eztul egin badezake, eztulka jarraitu beharko luke. Beraz, hori egitera animatu.

Pertsona itotzen ari da eta ezin du hitz egin, oihu egin edo barre egin.

Beste pertsona bat baldin badago:

- Eman 5 kolpe bizkarrean pertsonari. Geldi zaitez helduaren ondoan edo atzean. Ume bat bada, bota atzera. Jarri beso bat pertsonaren bularra gurutzatuz zuri eusteko. Makurtu pertsona gerriaren parean, gorputzaren goiko aldea zoruarekiko paralelo gera dadin. Eman bost kolpe bizkarrean, omoplatoen artean, esku-ahurraren oinarriarekin.

-Egin 5 konpresio abdominal (Heimlichen

maniobra bezala ere ezagunak).

-5 kolperen eta 5 konpresioren artean txandakatzen da, buxadura mugitu arte.

.

Zeinuak:

Erasoaren zeinu unibertsala eztarria eskuekin heltzea da. Pertsonak ez badu seinalea adierazten, bilatu jarraibide hauek:

-Hitz egiteko ezintasuna.

-Arnasa hartzeko zailtasuna edo arnasketa zaratatsua.

-Kurrixkak bezalako soinuak arnasa hartzen saiatzean.

-Eztula, ahula edo indartsua izan daitekeena.

-Azala, ezpainak eta azazkalak urdin edo ilun bihurtzen dira.

-Azala gorritu egiten da eta, ondoren, zurbildu edo urdindu egiten da.

-Konortea galtzea.

Eztarriko trabamenduak: Heimlich-en maniobra

Beste pertsona bat baldin badago

1- Jarri pertsonaren atzean. Oin bat bestearen aurrean jarri pixka bat, orekari eusteko. Besoak gerriaren inguruan pasatu. Makurtu pertsona pixka bat aurrerantz. Ume bat itotzen ari bada, bere atzean belaunez jarri.

2- Itxi esku baten ukabila. Jarri pixka bat pertsonaren zilborraren gainean.

3- Hartu ukabila beste eskuarekin. Sakatu gogor sabelaldea konpresio azkar eta goranzko batekin, pertsona altxatzen saiatuko bazina bezala.

4- Egin 6 eta 10 artean sabelaldeko konpresioak buxadura lekualdatu arte.

Eztarriko trabamenduak: Heimlich-en maniobra

Bakarrik baldin bazaude

-Jarri ukabil bat zilborraren gainean.

-Ukabila beste eskuarekin eutsi eta gainazal gogor baten gainean jarri (teilatupe batek edo aulki batek baliokodute).

-Bultza ukabila barrura eta gorantz.

Eztarriko trabamenduak: Heimlich-en maniobra

Haurdun dagoen emakume baten edo pertsona gizen baten arnasbideak garbitzeko:

Haurra urtebetetik gorakoa bada eta kontziente badago, abdomeneko konpresioak baino ez egin. Ziurtatu ez duzula indar handirik erabiltzen saihetsetan edo barne-organoetan lesiorik ez izateko.

-Jarri eskuak Heimlich normal maniobrarekin baino gorago, bularrezurraren oinarrian, beheko saihetsen loturaren gainetik.

-Heimlichen maniobrarekin bezala jokatzen du, bularrean gogor presionatuz, konpresio azkar batekin.

-Errepikatu prozesua, janaria edo beste buxadura bat joan arte. Pertsona konorterik gabe geratzen bada, hurrengo pausoak jarraitzen ditu.

Eztarriko trabamenduak: Heimlich-en maniobra

Itotzen ari den urtebete baino gutxiagoko haurtxo baten arnasbideak garbitzeko:

-Eseri eta eutsi umetxoari ahoz behera zure besaurrean, izterrean bermatuta egon behar baitu. Heldu umetxoaren buruari eta lepoari eskuarekin, eta jarri burua enborra baino beherago kolpeak leunki, baina sendotasunez, bost aldiz bizkar erdian esku-ahurraren oinarriarekin. Grabitatearen eta bizkarreko kolpeen konbinazioak askatu beharko luke blokeoa eragiten duen objektua. Mantendu hatzak gorantz begira, umetxoa buruaren atzeko aldean ez jotzeko.

-Haurtxoak oraindik arnasa hartzen ez badu, ahoz gora eutsi besaurrean, izterrean bermatuta eta burua enborra baino beherago duela. Egin bost konpresio azkar umetxoaren bularrean, bularrezurraren erdian bi hatz jarriz. Sakatu beherantz 1.5 hazbete (4 cm) gutxi gorabehera, eta utzi bularra berriro igotzen konpresio baten eta bestearen artean.

-Berriz ere arnasa hartzen hasten ez bada, kolpeak bizkarrean eta konpresioak bularrean errepikatzen ditu. Larrialdiko mediku-laguntza bilatzen du.

-Bularreko haurraren BBB hasten da teknika horietako batek arnasbideak irekitzen baditu baina haurra arnasten hasten ez bada.

https://clinica.ionclinics.com/5-lesiones-deportivas-mas-frecuentes/

https://medlineplus.gov/spanish/sprainsandstrains.html

https://www.elsevier.es/es-revista-farmacia-profesional-3-articulo-esguinces-torceduras-13072095

https://www.webconsultas.com/ejercicio-y-deporte/medicina-deportiva/tratamiento-de-un-esguince-2189

https://cuidateplus.marca.com/ejercicio-fisico/diccionario/fractura.html

https://cuidateplus.marca.com/ejercicio-fisico/diccionario/luxacion-subluxacion.html

http://www.davila.cl/luxacion-tratamiento-y-recomendaciones/

https://medlineplus.gov/spanish/ency/article/000030.htm

https://www.elmundo.es/salud/2014/07/24/53cf9c28ca47414e098b4582.html

https://www.mayoclinic.org/es-es/first-aid/first-aid-choking/basics/art-20056637

https://www.mayoclinic.org/es-es/first-aid/first-aid-cpr/basics/art-20056600

https://www.fairview.org/sitecore/content/Fairview/Home/Patient-Education/Articles/Spanish/p/r/i/m/e/Primeros_auxilios_Esguinces_y_fracturas_83421_espa%C3%B1ol

https://enfermeriapractica.com/procedimientos/vendajes

https://mejorconsalud.com/tipos-de-vendajes-en-primeros-auxilios/