Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
6 SİNİF. MÖVZU 21. TƏRƏVƏZ YEMƏKLƏRİNİN HAZIRLANMA TEXNOLOGİYASI
65
TƏRƏVƏZ YEMƏKLƏRİNİN HAZIRLANMA TEXNOLOGİYASI
6-cı SİNİF 21-ci MÖVZU
İnsanın sağlam qidalanmasını tərəvəzsiz təsəvvür etmək mümkün deyil. Tərəvəzlərin tərkibində orqanizmin normal həyat fəaliyyəti üçün böyük miqdarda zəruri vitaminlər, mineral maddələr var.
Sarımsaq, soğan və turp kimi tərəvəzlərin tərkibində xəstəliktörədən bakteriyaların, göbələk və virusların inkişafını ləngidən maddələr var.
Sağlam qidalama
Vitaminlər
və minerallar
SAXLANMASI VƏ EMALI
Tərəvəzlərin saxlanma və aşpaz emalı zamanı vitaminlərin qorunmasını təmin etmək üçün müəyyən qaydalara riayət etmək lazımdır:
— Tərəvəzləri +1° C-dən +3° C-yə qədər temperaturda qaranlıq yerdə saxlamaq lazımdır;
— İsti emal zamanı tərəvəzlərdə C vitamininin saxlanması üçün oksidləşən qabdan istifadə (üst qatı olmayan metaldan) edilməməlidir;
— Tərəvəzləri duz qatılmış qaynayan suda bişirmək lazımdır;
— Şorbalar üçün nəzərdə tutulmuş soğan, yerkökü, ağ soğanaqları olan cəfəri, kərəviz və s. tərəvəzləri qaynatmazdan əvvəl yağda qızartmaq lazımdır;
— Bişirmə zamanı tərəvəzlərin hava ilə təmasını maksimum azaltmaq lazımdır. Tərəvəzlərin üzəri su ilə tam örtülməli, qazanın ağzı qapaqla sıx bağlanmalıdır.
Aşpazlıqda tərəvəzlər qidada istifadə edilmə üsuluna görə bir neçə qrupa bölünür. Tərəvəzlərin aşpazlıq təsnifatı cədvəldə göstərilmişdir.
Aşpazlıqda tərəvəzlərin təsnifatı
Tərəvəzlər qrupu Tərəvəzlərin adı
Meyvəköklülər Şalğam, çuğundur, yerkökü,
turp,qırmızı turp, qıtığotu kökü,
və kərəviz.
Kök yumrusu Kartof, yer badamı, batat (şirin
kartof)
Kələmfəsiləlilər Ağ və qırmızı baş kələm, gül
kələm, brüssel kələmi
Qabaqfəsiləlilər Xiyar, qabaq, yunan qabağı,
patisson
Paxlalılar Noxud, lobya, paxla, soya, yer
fındığı
Quşüzümü
fəsiləlilər Pomidor, badımcan, şirin bibər
Yarpaqlılar Kahı, vəzəri
Soğanaqlılar Şalğamaoxşar soğan, sarımsaq,
kəvər
Təsniftat
Qaynadılmış tərəvəzlər — böyük miqdarda mayedə (su, süd, ət suyu) bişirilmiş tərəvəzlərdir.
Emal üsulları
Tərəvəzdən müxtəlif çeşidli əsas yeməklərlə yanaşı, həm də balıq və ət üçün qarnirlər də hazırlamaq olar.Tərəvəzlərin isti emalının əsas üsullarına — müxtəlif qaynatma və qızartma növləri, kombinəedilmiş emala — pörtlətmə və qızartma aiddir.
Qızardılmış tərəvəzlər — mayesiz, yağ əlavə edilərək, isti emalı yolu ilə hazırlanmış tərəvəzlərdir. Yağ əlavə edilmiş qalın dibli tavada, ərinmiş bol yağla sobada və saxsı qablarda qızartmalar ən geniş yayılmış üsullardandır.
Pörtlədilmiş tərəvəzlər. Əvvəlcədən yarıhazır vəziyyətə qədər qaynadılır və ya qızardılır. Sonra qızardılmış soğan, ədviyyat və ət suyu əlavə edilir.
1
Sobada bişirilmiş tərəvəzlər. Əvvəlcədən qaynadılır, yarıhazır vəziyyətə çatana qədər qızardılır, sonra isə xama və ya ət şirəsi əlavə etməklə 200—300° C-də sobada bişirilir. Heç bişirilməmiş çiy tərəvəzləri də sobada bişirmək olar.
Az qızardılmış tərəvəzlər. Rənglərinin dəyişməsinə yol vermədən az miqdarda yağda yarıhazır vəziyyətə qədər qızardılır.
2
Qaynara verilmiş tərəvəzlər. Emalı asanlaşdırmaq üçün tərəvəzlərin üzərinə əvvəlcədən qaynar su tökülür və ya buxara verilir.Hazırlanma üsulundan asılı olmayaraq, tərəvəzləri bir neçə mərhələdən ibarət ilkin emaldan keçirirlər.
Hazırlanma üsulundan asılı olmayaraq, tərəvəzləri bir neçə mərhələdən ibarət ilkin emaldan keçirirlər.
Növlərə ayırma.
Doğrama
İLKİN EMAL
Yuma
Təmizləmə
EMAL ÜSULLARI
Növlərə ayırma. Tərəvəzləri keyfiyyətinə, yetişmə dərəcəsinə və ölçüsünə görə seçirlər. İlk növbədə, yarpaq, budaq və tumurcuqları seçib ayırır, sonra qidaya yararsız olanları — çürümüş, kal, çox yetişmiş, solmuş tərəvəzləri seçib kənarlaşdırırlar.
Yuma. Çirki, torpaq qalıqlarını, müxtəlif kimyəvi maddələri və s. yuyub təmizləyirlər.
YUMA
TƏMİZLƏMƏ
Təmizləmə. Tərəvəz və meyvələrin yeməyə yararsız, zədələnmiş və ya az dəyərli hissələrini kənarlaşdırır, bəzi tərəvəzlərin qabığını soyurlar. Amma yadda saxlamaq lazımdır ki, qabığın altında ən qiymətli qidalı maddələr var, bunun üçün isə onu çox nazik qatla soymaq lazımdır.
Təmizləmədən sonra tərəvəzləri təkrar yuyurlar.
VİDEO
Doğrama. Yeməyə cəlbedici xarici görünüş vermək və eyni bərabərdə isti emalı etmək üçün təmizlənmiş meyvə və tərəvəzləri doğrayırlar.
Tərəvəzlərin təmizlənməsi və doğranması zamanı paslanmayan bıçaqdan istifadə edilir.
Doğrama
DOĞRAMA VİDEO
Tərəvəz salatının hazırlanma texnologiyası
Salat
Salat bir və ya bir neçə tərəvəz növündən, həmçinin tərəvəzlərin ət, balıq, yumurta və s. ilə birləşməsindən ibarət soyuq yeməkdir. Salat hazırlayarkən çiy, qaynadılmış, marinada qoyulmuş və duzlu tərəvəzlərdən istifadə edilir.
Tərəvəzlərin doğranma formaları: 1—tircik; 2—dairəvi;
3—nazik saman çöpləri; 4—kvadrat; 5—kub; 6—dilim-dilim
Salatların hazırlanma texnologiyası bir neçə mərhələdən ibarətdir
1. Tərəvəzlərin ilkin emalı.
2. Tərəvəzlərin
doğranması.
Salatın tərkibinə daxil olan bütün tərəvəzlər eyniölçülü tikələr şəklində doğranır. Belə olduqda onlar dadlı, salat isə cəlbedici və iştahaaçan olur.
Hazırlanması
3. Salata xama, mayonez və ya bitki yağı əlavə edilib süfrəyə verilir. Lazım gəldikdə salatın tərkibinə sirkə, bitki yağı, duz, istiot, şəkər, xardal tərkibli hazır qatmalar da əlavə edilir.
4. Doğranmış tərəvəzlərin qırılıb əzilməməsi üçün salatları ehtiyatla qarışdırırlar.
5. Hazır salatı xüsusi qablara qoyur və üstünü bəzəyirlər.
YUNAN SALATI
VİDEO
GENERAL
SALATI
VİDEO
Salatları yalnız onların tərkibinə daxil olan ərzaqlarla, həmçinin cəfəri, şüyüd, kərəviz, kahı ilə bəzəmək olar. Bəzəklər çox böyük olub salatın bütün səthini örtməməlidir.
Yadda saxlamaq lazımdır ki, salatların hazırlanması üçün yalnız sağlam, şirəli, sulu tərəvəzlər yararlıdır.
Vitaminlərin, xüsusən C vitamininin qorunması məqsədilə bir dəfə yeyilmək üçün lazım olan qədər tərəvəz götürmək lazımdır, çünki saxlama zamanı salatın keyfiyyəti xeyli korlanır.
Göyərtilər
Tərəvəzlərdən bəzək hazırlanması
Hazırlanmış salat qısa zamanda süfrəyə verilir. Turşu C vitaminini sabitləşdirdiyi üçün xırdalanmış tərəvəzlərə dərhal bitki yağı, xama, sous əlavə edilir və qarışdırılır. Rahat olsun deyə, salat iki çəngəl və ya çəngəl və qaşıqla qarışdırılır. Hazırlanmış salat qaba təpə kimi yığılır.
Menyunu düzgün tərtib etmək üçün yadda saxlamaq lazımdır ki, qızardılmış ət və balıq yeməkləri üçün qarnir qaynadılmış tərəvəzlərdən ibarət olur. Sobada bişmiş ət və balıq yeməklərinə isə salat və vineqretlər daha çox uyğun gəlir.
Süfrəyə verilməsi
Doğrama qaydası
Title
TƏHLÜKƏSİZ İŞ VƏ SANİTARİYA QAYDALARI
1. Bıçaqla səhlənkar davrandıqda əllərinizi kəsilmədən qoruyun.
2. Tərəvəzlərin doğranması zamanı bıçağın tiyəsi dəstəkdə yaxşı oturdulmalıdır.
3. Doğrama zamanı əl barmaqları və bıçaq düzgün tutulmalıdır — tiyəni yüngülcə sağa əymək lazımdır.
4. Bıçağı doğrama taxtasından yuxarı qaldırmaq olmaz.
5. Ətçəkən və sürtkəclə iş zamanı ehtiyatlı olun və əl barmaqlarınızı zədələməyin.
6. İsti maye və ya buxar yanıqlarından qorunun.
7. İsti emal edilməyən və çiy halda işlədilən bütün növ tərəvəzlər əsaslı surətdə yuyulmanı
Təhlükəsizlik
1.Sənə hansı tərəvəzlər tanışdır?
2.Tərəvəzlərin saxlanılması və aşpaz emalı zamanı hansı tələblərə riəyət etmək lazımdır?
3.Sənə tərəvəzlərin hansı isti emalı üsulları tanışdır?
4.Tərəvəzlərin ilkin emalı hansı mərhələlərdən ibarətdir?