Introducing 

Prezi AI.

Your new presentation assistant.

Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.

Loading…
Transcript

Karbohidratet (sakaridet)

Punuar nga:

DjellzaBytyqi, DionisBytyqi,Orges Behlulaj

Karbohidratet

-Karbohidratet jane lende ushquese te cilat perbehen nga karboni,hidrogjeni dhe oksigjeni.

-Karbohidratet perftohen ne bimet e gjelbra me procesin e fotosintezes.

6 CO2+ 6 H2O----> C6H12O6+ 6 O2

Fotosinteteza eshte proces i nderlikuar biokimik i cili kryhet ne prani te klorofilit.Me ndihmen e fotosintezes bimet perthithin energjin e diellit dhe e shendrrojn ne energji kimike.Keto komponime depozitohen ne fruta te pemeve dhe ne perime ,fara te drithrave.

Gjate oksidimit te karbohidrateve ne organizem formohet dioksidi i karbonit dhe uji dhe lirohet energjia

C6H12O6+ 6 O2------> 6 CO2+ 6 H2O+ E (2816 kj\ mol )

Klasifikimi i karbohidrateve

Per nga perberja kimike karbohidratet jan komponime polihidroksile me grup aldehid ose keton.

Emertimi i monosakarideve dhe i karbohidrateve tjere behet sipas nomenklatures triviale.

Emrat e tyre marrin passhtesen"ozë"

P.sh:glukozë,fruktozë,celulozë etj.

Ne baz te numrit te njesive sheqerore karbohidratet klasifikohen ne tri grupe:

  • Monosakaride,
  • Oligosakaride,
  • Polisakaride.

https://www.youtube.com/watch?v=D5RdWVBAN1c

Monosakaridet

Monosakaridet jan sheqerna te thjeshta te cilat nuk mund te zberthehen ne njesi me te thjeshta.

Monosakaridet ne molekulen e tyre permbajn grupin funksionor karbonil (>C=O) dhe grupe hidroksile (-OH).

Grupi karbonil i tyre mund te jet si grup aldehid ose ketonik.

Ne baz te kesaj karbohidratet ndahen ne aldoza dhe ketoza.

https://www.youtube.com/watch?v=oHskY5eOEzA

https://www.youtube.com/watch?v=cgaO_LzxO0Q

Reaksionet e monosakarideve

Meqense karbohidratet permbajn grupin karbonil,reaksionet e tyre jane te ngjashme me ato te aldehideve dhe ketoneve.

https://www.youtube.com/watch?v=fUKUwADHZt8

Ne baz te ketyre reaksioneve,sheqernat ndahen ne dy grupe:

  • Sheqernat reduktues,
  • Sheqernat joreduktues.

Karbohidratet reagojne me fenilhidrazine,me ç’rast formojne fenilhidrazonet perkatse.

P.sh Glukoza ne reaksion me fenilhidrayin formon glukosazonin.

Per paraqitjen e struktures hapsinore te monosakarideve me se shpeshti perdoren formulat e Fisherit.

Keto formula projektohen sipas disa rregullave:

Paraqitja e karbohidrateve me formula te Fisherit

  • Formula strukturore shenohet si varg ne pozit vertikale,
  • Grupi me i oksiduar shenohet ne fillim te vargut,ndersa grupi me pak i oksiduar ne fund te tij.
  • Grupet-OH dhe -H shenohen djathtas e majtas

-Formula e Fisherit paraqet poziten hapsinore te secilit grup te lidhur perreth karbonit asimetrik.

-Grupet e shenuara lart dhe posht gjenden prapa rrafshit te letres,ndersa grupet qe gjenden anash gjenden para rrafshit te letres.

-Monosakaridet permbajn nje ose me teper karbone asimetrike,si rezultat i kesaj keto paraqiten ne form te stereoizomereve.

-Per te njohur strukturen e monosakarideve duhet te njohim edhe konfiguracionin e tyre.

Konfiguracioni mund te percaktohet duke krahasuar strukturen e komponimit me strukturen e nje komponimi tjeter.

Caktimi i konfiguracionit relativ te monosakarideve behet duke u bazuar ne karbonin e fundit asimetrik

Konfiguracioni relativ D dhe L i sheqernave nuk esht ne lidhmeri me kahun e rrotullimit te rrafshit te drites.

-Shenja ne kllapa(+) ose (-) tregojn kahun e rrotullimit te rrafshit te drites.

- Ndersa konfiguracioni D dhe L tregon radhitjen e grupeve atomike rreth karbonit te fundit asimetrik.

Struktura ciklike e karbohidrateve

-Vargu karbonik i karbohidratit permban grupin karbonil dhe disa grupe hidroksile.

-Nje nder vetit karakteristike te tyre eshte formimi i strukturave ciklike.

Reaksioni i grupit aldehid me grupin hidroksil,formojn struktura ciklike gjashtekendshe me nje atom oksigjeni ne cikel:

Kjo struktur edht e ngjashme me piranin ndaj quhet struktur piranoze.

-Strukturat piranoze jan mjaft stabile,prandaj shumica e karbohidrateve gjenden ne form ciklike piranoze.

Izomeret α dhe β mes vete dallohen vetem nga pozita e grupit -OH ne karbonin C-1.

- Izomeret te cilet dallohen vetem per nga konfiguracioni ne karbonin C-1 te karbohidratit quhen anomere,ndersa karboni C-1 quhet anomerik.

Shembull -fruktoza formon cikel peskendesh duke reaguar grupi karbonil me grupin hidroksil

Glukoza-Sheqeri i rrushit

Glukoza eshte sheqeri me i perhapur ne natyr.

-Ajo gjendet shume ne lengje te pemeve,por me shum ne lengun e rrushit me 22%.

-Ajo ne form polisakaridesh eshte perberse e bimeve dhe i shtazeve.

-Eshte lend kristalore me shije te embel,e tretshme ne uj,esht perberes i perhershem ne gjak (rreth 1%).

-Organizmi ka aftesi qe glukozen ta shendrroj ne yndyre dhe keshtu te krijoj rezerv te energjis,e cila shfrytzohet me von ne munges te ushqimit.

-Glukoza edhte aldoheksoze e cila shum leht i redukton disa reagjent me veti te dobeta oksiduese(reagjenti i Tromerit,tollensit dhe i Fehlingut).

Fruktoza-sheqeri i frutave

Fruktoza gjendet ne peme ,prandaj quhet sheqer i pemeve.

-Ajo gjendet edhe ne mjalt dhe ne sheqer te zakonshem.

-Fruktoza esht lend kristalore e bardh,tretet ne uj,ne alkohol,ne eter.

-Fruktoza nga disa produkte perdoret si ushqim dhe ne mjeksi perdoret per ndihmen e te semurve qe kan munges karbohidratesh.

Disakaridet jan karbohidrate te cilat perbehen prej dy njesive shqeqernash te thjeshta.

Prej disakarideve me te rendesishme jane sakaroza,maltoza dhe laktoza.

Disakaridet

Sakaroza

Sakaroza eshte disakaridi me i perhapur ne bime.

Ajo njihet si sheqeri i tryezes dhe ka perdorim te gjer ne amviseri.

-Sakaroza eshte sheqer jo reduktues,sepse grupi aldehid i njesise se glukozes esht i lidhur me njesin e fruktozes dhe si i till eshte i bllokuar.

Me hidrolizen e sakarozes perftohet glukoza dhe fruktoza

Maltoza

Maltoza eshte disakarid i perber prej dy molekulave.

Maltoza eshte sheqer me veti reduktuese.

Eshte mjaft e perhapur ne bime dhe shtaze ne forme polisakaridesh.

Maltoza eshte nje substanc kristalore e cila leht tretet ne uj,ne natyr nuk gjendet e lir,por ndahet me hidrolizen e amidonit

Laktoza

Laktoza(sheqeri i qumshtit) eshte disakarid i perber nga nje njesi D-galaktoze dhe nje njesi D-glukoze te lidhura ne mes veti me lidhje glukozidike.

Laktoza eshte perberes i qumshtit te gjitareve(rreth 5%).

Polisakaridet

Polisakaridet jan komponime organike me te perhapura ne natzr,si perberese te bimeve dhe shtazeve.

Ato perbehen nga nje numer i madh i njesive shoqerore te lidhura mes veti,te cilat fitojne nomenklatura

Polisakaridet paraqesin strukturen skeletore te bimeve ose ushqimit rezerve te tyre.

Ato klasifikohen ne dy grupe:

  • Fitopolisakaride,
  • Zoopolisakaride.

Polisakaridet zakonisht jane te patretshme ne uje te ftoht,ndersa ne uje te ngroht formojne koloide.

Nuk kane shije te embel dhe nuk kan veti reduktuese,kan mas molekulare te madhe 25000-15 milion e tutje

Amidoni

Amidoni apo nishestja eshte produkt i fotosintezes se bimeve,i cili konsiderohet nder ushqimet kryesore te njeriut.

Amidoni eshte i perqendruar tek farat e drithrave(elbit,misrit,orizit etj)

Struktura e amidonit:

Amidoni eshte pluhur i bardh,nuk tretet ne uj te ftoht,ne uj te ngroht fryhet dhe formon ngjites.

Amidoni reagon me jod,duke formuar pigment blu,ky reaksion esht karakteristik dhe perdoret per te percaktuar amidonin

https://www.youtube.com/watch?v=wby9KTFmlGs

Celuloza

Celuloza eshte polimer linear i glukozes,i cili formohet me procesin e fotosintezes.Per dallim nga amidoni celuloza permban rreth 6000-12000 njesi te glukozes ne molekul.

Celuloza dhe amidoni dallohen mes vete pernga llojet e lidhjeve glukozide mes njesive te glukozes

Celuloza eshte ndertuese kryesore e skeletit te bimeve,e cila iu jep atyre formen,qendrueshmerin dhe elasticitetin.

Celuloza ka gjithashtu perdorim te gjer si material ndertimor dhe si lend per perfitimin e letres,tekstilit ,barutit etj.

Glikogjeni

Glikogjeni eshte polisakarid i rezerves se organizmave shtazor.

ky polisakarid perbehet nga njesit e glukozes,te lidhura ne vargje te degezuara.

Glikogjeni gjendet i depozituar ne muskuj dhe melqi,dhe gjat metbolizmit te tij ne organizem mund te zberthehet me q rast formohet glukoza.

Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi