Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
Co to jest zjawisko krasowe?
Jest to proces rozpuszczania skał przez wody powierzchniowe i podziemne, występujący w skałach zbudowanych z węglanu wapnia (wapień, dolomit, kreda, gips).
W wyniku procesu krasowienia powstaje zespół form na powierzchni oraz pod powierzchnią ziemi.
KRAS
Nazwa „kras” pochodzi od chorwackiego słowa „krš”, które po polsku znaczy: kamień lub skała.
Do popularyzacji i przyjęcia przez naukowców tego terminu, przyczynił się wygląd Krasu w Słowenii,
zbudowanego z silnie spękanych, białych wapieni, na których rozwinęły się zjawiska i formy krasowe w klasycznej postaci.
Położony jest między doliną Wipawy a Morzem Adriatyckim.Badania słoweńskiego krasu wciąż trwają. Do dziś na tym niewielkim obszarze odkryto i zbadano już ponad 8000 jaskiń. Zaledwie ok. 20 z nich jest udostępniona turystom. Najsłynniejsze z nich to Postojna, Jaskinie Szkocjańskie, Vilenica i Grotta Gigante.
PROCES
Woda przedostając się do szczelin, lub porów skalnych drąży je i rozpuszcza. Proces ten zachodzi nie tylko na drodze mechanicznej, ale także w sposób chemiczny. Woda zawierająca związki chemiczne (głównie dwutlenek węgla) wchodzi w reakcje ze składnikami skał. Na skutek chemicznego oddziaływania wody na skały zachodzą zjawiska krasowe. Do skał rozpuszczalnych pod wpływem wody należą: wapienie, dolomity, gipsy i sole kamienne. Woda, która nie zawiera związków chemicznych może rozpuścić minimalne ilości węglanu wapnia, który jest głównym składnikiem wapieni. Jeżeli woda zawiera dwutlenek węgla, wówczas rozpuszczalność wapieni wzrasta kilkukrotnie. Na skutek reakcji dwutlenku węgla z węglanem wapnia powstają jony wodorowęglanowe.
Intensywność procesów krasowych zależy od ilości CO2 , temperatury i ilości wody.
FORMY
W wyniku procesów krasowych powstaje charakterystyczny zespół rzeźby, pośród której można wyodrębnić formy krasu powierzchniowego, oraz formy krasu podziemnego. Obszary krasowe niekiedy są porównywane do sita, gdyż w miejscach działalności krasowej powstają liczne otwory, chłonące wodę. Ilość miejsc, gdzie woda podziemna wydostaje się na powierzchnię jest proporcjonalnie znacznie mniejsza.
Powierzchniowe formy krasowe powstają najczęściej na skutek rozpuszczenia skał przez wodę opadową. Łączność pomiędzy formami powierzchniowymi krasu i jego elementami podziemnymi zapewniony jest przez gęsty system szczelin i spękań.
ŹRÓDŁO KRASOWE
Na podziemne formy krasowe składają się przede wszystkim jaskinie, które tworzą się najczęściej wskutek rozszerzenia przez wody podziemnej sieci szczelin w skałach. Im więcej szczelin występuje w masywie skalnym, tym więcej jaskiń może tam powstać. W miarę powiększania się kanałów i szczelin w systemie jaskiniowym zaczynają się pojawiać przestrzenie nie wypełnione wodą, która przepływa wzdłuż głównych ciągów jaskini. W szerokich korytarzach woda tworzy podziemne rzeki z malowniczymi wodospadami. W miejscach, gdzie zmniejsza się prędkość przepływu rzeki podziemnej następuje gromadzenie materiału skalnego niesionego dotychczas przez wartki nurt. Powstają wtedy błotniste namuliska pokrywające nieraz grubą warstwą długie fragmenty ciągów jaskiniowych, a czasem wypełniające korytarz po sam strop. Z czasem, w miarę poszerzania się kanałów odprowadzających wodę z jaskini, oraz w wyniku rozwoju sieci rzecznej na powierzchni, poziom wód obniża się odsłaniając coraz niższe - głębsze fragmenty systemu jaskiniowego. Następnie stopniowo obniża się poziom wody w jaskini, przez co zmniejsza się napór słupa wody. Równocześnie w najwyższych partiach jaskini, gdzie woda pojawia się tylko w postaci deszczu podziemnego i powstałych wcześniej jeziorek, zaczynają gromadzić się osady nacieków wapiennych będące wynikiem krystalizowania rozpuszczonego w wodzie węglanu wapnia. Z osadów namuliskowych pochodzą liczne materialne ślady pobytu człowieka pochodzące z epoki kamiennej.
Wyróżniamy dwa typy jaskiń krasowych:
szczelinowe – powstają wskutek zwiększania objętości szczelin przez wody podziemne
przepływowe – powstają wskutek przepływu wód pod ciśnieniem
Najczęściej spotykanymi naciekami są polewy, nieraz o znacznej grubości, pokrywające duże powierzchnie ścian i dna korytarzy. Przyjmują one formy żeber, czy nacieków tarczowych W obrębie namuliska tworzą one niekiedy kilka warstw. Polewy często zbudowane są z miękkiego lub wyschniętego (stwardniałego) mleka wapiennego. Nacieki zbudowane z czystego kalcytu są białe lub bezbarwne. Białe zabarwienie pochodzi z zawartych w ich strukturze pęcherzyków powietrza. Jeżeli jednak rozpocznie się proces wytrącania innych związków, wtedy barwa nacieków uleganie zmianie.
Luźno spoczywające na dnie zagłębienia wodnego w jaskini ziarna obtaczane są przez wytrącony węglan wapnia, w wyniku czego tworzą się wapienne kulki o różnej średnicy, których powierzchnia jest chropowata – pizoidy. Natomiast przy burzliwych ruchach wód jeziorka powstają podobne do pizoidów perły o powierzchni gładkiej i często błyszczącej.
1.Lechuguilla, USA: tajemnicza i niedostępna
2.Domica, Słowacja i Węgry
3.Waitomo Glowworm, Nowa Zelandia
4.Demianowska Jaskinia Lodowa, Słowacja: na dworze Królowej Śniegu
5.Phong Nha, Wietnam
6.Križna Jama, Słowenia: 22 krystalicznie czyste jeziora
7.Majlis Al Jinn, Oman
30 mln lat
W Polsce najwięcej tego typu jaskiń można spotkać w południowej części kraju, głównie w Tatrach Zachodnich, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, w Sudetach, i Górach Świętokrzyskich. W Tatrach Zachodnich znajduje się najgłębsza i najdłuższa polska jaskinia – Jaskinia Wielka Śnieżna (22 km długości i 824 m głębokości).
Najwięcej jaskiń, bo aż 1800 znajduje się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej zwanej też Jurą. W Sudetach znajduje się uznana za najpiękniejszą w Polsce Jaskinia Niedźwiedzia w Masywie Śnieżnika (długość 2230 m, deniwelacja 69 m). Poza tym znajdują się tu np. Jaskinia z Filarami-Prosta czy Jaskinia Radochowska. Część sudeckich jaskiń została zniszczona przez wydobywanie surowca skalnego. W obszarze Gór Świętokrzyskich znajdziemy m.in. Jaskinie Chelosiowa Jama, czy Jaskinię Raj (o bogatej szacie naciekowej, udostępniona do zwiedzania).
Lej krasowy często powstaje nagle, bez ostrzeżenia, kiedy wypłukiwana od spodu przez wodę skała osłabia się tak, że je powierzchnia się zapada. Właśnie tak stało się w domu rodziny Bushów na Florydzie, gdzie ogromna jama pochłonęła mężczyznę razem z jego sypialnią. Specjalna animacja pokazuje, jak utworzyło się głębokie na 18 m zapadlisko.
Lej krasowy, który pochłonął Amerykanina, ma osiemnaście metrów głębokości - 04-03-2013
Amerykańskie służby wyburzają dom na Florydzie, pod którym utworzyła się ogromna dziura. Powstały lej błyskawicznie pochłonął śpiącego mężczyznę. Rodzina planuje jego pogrzeb mimo, że nie udało się odzyskać ciała. Po wyburzeniu domu eksperci będą stabilizować wielki lej, a potem spróbują dotrzeć do ofiary geologicznej katastrofy.
czytaj dalej
Od niedzieli trwa rozbiórka domu na przedmieściach Tampy, pod którym powstał lej. Specjalna animacja pokazuje, że powstał, kiedy osłabiona skała wapienna nie wytrzymała ciężaru leżących na niej wierzchnich warstw gliny i piasku, a także stojącego na powierzchni budynku.
Skała się zapadła, a do powstałej jamy obsunęły sie glina, piasek oraz część domu. Według specjalistów lej na przedmieściach Tampy ma 9 m średnicy i 18 m głębokości, a na dodatek się powiększa.
Ojcowski Park Narodowy (OPN) jest najmniejszym polskim parkiem narodowym (pow. 21,46 km²). Utworzono go w 1956 roku. Leży w województwie małopolskim w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (ok. 16 km od Krakowa). Obejmuje środkową część Doliny Prądnika i fragment Doliny Sąspowskiej wraz z otaczającymi je wzniesieniami. Na terenie parku występują formy krasowe (ostańce, jaskinie, doliny krasowe, wąwozy itp.).W przeszłości, obszar Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej wielokrotnie stanowił dno morza. W okresie jury znajdował się tam płytki zbiornik, w którym osadziły się grube warstwy wapieni. Sprzyjające warunki klimatyczne panujące wówczas na tym terenie (duża ilość opadów i wysoka temperatura), przyczyniły się do powstania malowniczej rzeźby krasowej.W ojcowsich jaskiniach żyje 17 gatunków nietoperzy.