HEMŞİRELİK EĞİTİMİNDE KANITA DAYALI ÖĞRENME

İÇERİK

• HAZIRLAYANLAR
• HEDEF
• KANITA DAYALI ÖĞRENME NEDİR ?
• EĞİTİM SÜRECİNDE KANITLARIN KULLANIMI
• HEMŞİRELİK EĞİTİMİNİN YAPILANDIRILMASI:GÜNCEL KANITLAR
• KANITA DAYALI TIBBIN TARİHÇESİ
• KANITA DAYALI ÖĞRENMENİN FAZLARI
• NEDEN KANITA DAYALI UYGULAMA
• SONUÇ

HEDEF

Hemşirelikte kanıta dayalı öğretimin ve uygulamanın önemini kavratmak.

ANAHTAR KELİMELER

- HEMŞİRELİK

- EĞİTİM

- ÖĞRENME

- KANIT

Hemşirelik eğitiminde öğretime rehberlik etmesi amacıyla kullanılabilecek kanıt oluşturmak için titiz bir araştırmaya ihtiyacımız vardır. Başlangıçta

birçok araştırmacı hemşirelik eğitimi konularını ortaya çıkarmıştır ancak

yıllar boyunca araştırmanın odağı

hemşirelik eğitimi için var olan

sınırlı kaynaklar ile klinik

problemlere ilişkin çalışmalara

kaymıştır. Hemşirelik araştırmaları

vurgulanmasına rağmen hemşirelik

eğitimi çalışmaları yapılmaya

devam etmektedir.

Hemşire eğitimciler pek çok eğitimsel yenilik ve yenileşimler getirmişlerdir, ancak araştırma olmadan etkililiğin ve çıktıların belgelendiği yeni araştırmaların öncekilerden daha iyi olup olmadığı bilinmemektedir.Hemşirelik eğitimi için bir kanıt temeli sağlama sadece hemşirelik eğitim bilimini geliştirmek için önemli değildir.

Hemşirelik eğitimi pahalı bir eğitimdir ve daha iyi çalışmalar hemşirelik okulundaki eğitimci ve öğretmenlere maliyet etkili ve yüksek kaliteli eğitim için rehberlik edebilir.

Eğitim sürecinde kanıtların kullanımı

En iyi kaliteye sahip

kanıtları bulun ve

inceleyin

Eğitim sürecinde kullanabileceğiniz ve öğretme öğrenme sorunlarınızı

çözümleyebilecek işe yarayan

kanıtları araştırın

Öğrenmeyi sağlamak için deney sonuçlarının ve hataların yansıtılması

Yap: Seçilen yöntemi kısaca uygulayın

İncele: Nasıl işlediğini değerlendirin

Öğren: Ne zaman ya da nasıl çalışıyor/çalışmıyor?

Uygula: Gelecek sefer nasıl daha iyi uygulanacağını planlayın

Eğitim topluluğu

Seçtiğiniz yöntem işe yarıyorsa daha fazla kullanın ve uygulamalar için diğer eğitim uygulayıcılarının da yararlanması konusunda

yönlendirin. Eğer seçtiğiniz yöntem çalışmıyorsa başka bir

yöntem uygulayın.

Hemşirelik Eğitiminin Yapılandırılması: Güncel Kanıtlar

Son derece karmaşık bir yapıya sahip olan ve insana odaklanan sağlık alanında bir hemşire eğiticinin belki de en fazla baskı hissettiği konu en iyi öğrenmeleri hangi yaklaşım, yöntem ve teknikleri kullanarak sağlayacağıdır.

Hemşirelik eğitim literatürü incelendiğinde de bu baskıyı azaltmak istercesine yapılan çok çeşitli çalışmalar olduğu görülmektedir.

İlgili çalışmaların odak noktasında;

öğrenciler için işbirliğine dayalı eğitim, probleme dayalı öğrenme, tam öğrenme modeli, web tabanlı eğitim, mobil uygulamalar vb. hangi çağdaş yaklaşım ya da yaklaşımlar tercih edilmeli/yararlanılmalı ?, öğrencinin öğrenmesini sağlayacak en iyi kanıt hangisidir/nasıl değerlendirilir? vb. sorular bulunmaktadır.

Buradaki çıkış noktası hangi yaklaşım seçilirse seçilsin öğrencileri

motive eden, onları öğrenmeye teşvik eden ve eleştirel düşünmelerini sağlayacak, eğitimci-öğrenci özellikleri ve konu içeriğine uygun vb. olacak şekilde var olan kanıtlara dayalı kararlar vermektir.

Cochrane

Tıbbi uygulamaların kanıta dayalı olması gerektiği fikrini savunan Dr. Archie Cochrane bir İskoçyalı tıp doktoru. 1941 yılında Girit savaşında esir düştü, Selanik’te ve başka yerlerdeki esir kamplarında askeri tabip olarak görev yaptı. Esir kamplarındaki görevi sırasında çoğu ilacın kullanımını haklı çıkaracak yeterli kanıt olmadığı inancına vardı.

Cochrane :

O günlerde savaş esiri askeri doktorlar için uygun bulunan “klinik özgürlük ve demokrasi” hakkında bir propaganda broşürünü okuduğumu hatırlıyorum. Bunu anlamayı imkansız buldum. Klinik tedavi seçiminde epeyce fazla özgürlüğüm vardı: Sorunum hangisini ve ne zaman kullanacağımı bilmememdi. Bir parçacık bilgi için özgürlüğümü mutluluk duyarak feda edebilirdim.

O zamana kadar “randomize kontrollü araştırma” duymamıştım ama hastalarımıza önermek durumunda kaldığımız herhangi bir şeyin tüberküloza bir etkisi olduğuna dair gerçek bir kanıt olmadığını biliyordum ve gereksiz müdahalelerle bazı arkadaşlarımın yaşamını kısalttığımdan korkuyordum.”

Randomize Kontrollü Çalışmalar (RKÇ)

Randomize kontrollü çalışmalar (RKÇ) kanıt değeri en yüksek çalışmalardır. RKÇ’nin öncülü sayılabilecek ilk klinik çalışma, İskoç cerrah James Lind’in denizcilerde narenciye ürünlerinin skorbüte iyi geldiğinin keşfedildiği çalışmaydı. “Sıra ile dahil etme” yöntemi kullanılan çalışmalar (alternate allocation) 1900’lerde kullanılmaya başlanmış, ancak gerçek anlamda çalışmaya rastgele dahil etme; epidemiyolojist ve istatistikçi Austin Bradford Hill zamanında başlanmıştır. 30 Ekim 1948 yılında akciğer tüberkülozu tedavisi için streptomisin kullanılan bir çalışma bu yöntemle yapılan ilk çalışma olarak kabul edilir. Randomize kontrollü çalışmalar kanıt değerleri yüksek olsa da, klinisyenler / araştırmacılar tarafından her zaman dikkate alınmayabilirler. Bu durum araştırma sonuçlarının klinik kararlara yansıtılmamasıyla sonuçlanabilir.

“Kanıta dayalı tıp” terimi, ilk olarak 1980`lerde, Kanada’da McMaster Tıp Okulu’nda okuldakilerin, on yıldan daha uzun bir sürede geliştirdiği klinik öğrenme yöntemini tanımlamak için kullanılmıştır.

Tıbbi literatürde ise “Kanıta Dayalı-Evidence Based”

sözcüğü ilk defa 1990 yılında David Eddy tarafından

kullanılmış , “Kanıta Dayalı Tıp-Evidence Based

Medicine” terimi ise ilk kez 1992’de Guyatt ve

arkadaşlarının makalesinde yayınlanmıştır.

1996’da David Sackett tarafından yeni bilgiye ulaşma,

değerlendirme ve uygulama yöntemi olarak belirlenmiştir.

Kanıta dayalı tıbbın üç öğesi:

• En iyi kanıtlar
• Hekimin klinik deneyimi
• Hastanın değerleri
• Kanıt kendi başına kendi başına karar vermez

ancak sürece katkıda bulunabilir.

KDT ‘de Beş Basamak Yaklaşımı

1. Gereksinim duyulan bilgiyi doğru, uygun ve

cevaplanabilir bir soruya dönüştürmek

2. Soruyu yanıtlayabilecek en yararlı kanıtı araştırmak

3. Elde edilen kanıtın geçerliliğini (gerçeğe yakınlığını)

ve uygulanabilirliğini eleştirel olarak değerlendirmek

4. Kanıta ilişkin değerlendirmeyi, deneyim ve hastaya

özgü değerler çerçevesinde bütünleştirerek karara

varmak

5. Süreci değerlendirmek

Bugün hala hemşireliğin bilgi dağarcığının

yetersiz ve yeni bilgi üretiminin yetersiz olması

klinik uygulamaların çoğunlukla sezgiler, kişisel

deneyimler ve alışkanlıklar doğrultusunda

yapılmasına neden olmaktadır. Ayrıca

geleneksel sağlık hizmetlerinin standartları

ve doğasının değişken olması nedeniyle

hastalara uygun kaliteli sağlık bakımı

verilmesi tesadüfen gerçekleşebilmektedir.

Bugün bakımda geleneksel uygulamalardan uzaklaşarak bilimsel olarak etkinliği kanıtlanmış bilgiyi kullanmaya doğru değişim söz konusudur ve bu durum, sonuçları bilinmeyen ve pahalı birçok bakım problemlerinin

çözümü olarak görülmektedir (Hicks, Hennessy 1999).

Ayrıca toplumların yaşlanması ve kronik hastalıkların artması sonucu pahalı teknolojik ve farmakolojik yöntemler kullanılmaktadır bu ise, kaynakların en uygun şekilde kullanılarak daha çok kişiye nitelikli bakım sağlamaya yönelik uygun bir yaklaşım gereksinimini arttırmış buna en uygun yaklaşım olarak kanıta dayalı uygulamalar gösterilmiştir (Closs, Cheater 1999).

Kanıta Dayalı Uygulama Aşamaları

1.Problemin belirlenmesi ve soruya dönüştürülmesi

2.Sorunun cevabı için en iyi kanıtı bulmak

3. Kanıtın geçerliliğini ve uygunluğunu değerlendirmek

4.Kanıt bilgilerini uygulamaya geçirmek

5.Performansı değerlendirmek

Eğitimcilik rolünü yerine getirirken kendisine rehberlik edecek en önemli kavram kanıta dayalı eğitimdir. Kanıta dayalı eğitim köklerini tıp, hemşirelik, psikoloji ve sosyal hizmet alanlarından almakta olup, literatürde kanıta dayalı uygulamaların artık kanıta dayalı eğitime doğru evrildiği görülmektedir.