konsep Peradaban Dan Tamadun

2.0 pengenalan

• Tamadun islam diasaskan atas landasan agama.
• Mengenali agama islam sebelum mengenali tamadun islam
• Membincangkan peradaban dan tamadun meliputi konsep tamadun secara umum.
• keunikan dan keistimewaan tamadun terserlah menerusi ciri-ciri dan sumber yang mendasari tamadun.
• kejayaan tamadun islam turut dijadikan fokus dalam bab ini.
• sumbangan tamadun itu dalam pelbagai bidang telah diketengahkan.

2.1.1 pengertian

• Tamandun memberikan pengertian yang sama dengan istilah civilization dalam bahasa inggeris.
• Civilization mula diperkenalkan serta digunakan secara meluas.
• Civilization berasal dari perkataan civitas yang memberi maksud bandar atau kota.
• selain itu, maksud kepentingan pencapaian gabungan antara ketinggian budaya dengan kemajuan kebendaan dalam kehidupan manusia.
• kamus dewan, perkataan Tamadun bermaksud kebudayaan,kemajuan dan peradapan.
• Ibn khaldun turut menggunakan istilah hadarah bagi menggambarkan kehidupan menetap yang berlawanan maksudnya dengan Badw (kehidupan berpindah randah )

2.1.2 CIRI-CIRI

• Pelbagai tamadun telah wujud dalam sejarah kehidupan manusia.
• setiap tamadun mempunyai ciri atau imej yang tersendiri.
• tamdun yunani terkenal dengan kehebatannya dalam bidang keilmuan.
• tamadun romawi pula terkenal dengan kekuasaanya.
• tamadun islam terkenal dengan perspektif kehidupan yang menyeluruh di samping dalam sumbangannya dalam bidang sains dan teknologi.

PENINGKATAN KUALITI KEHIDUPAN

PETEMPATAN MASYARAKAT

CIRI-CIRI ASAS

SISTEM UNDANG-UNDANG DAN SISTEM MORAL

SISTEM ORGANISASI DAN INSTITUSI SOSIAL BAIK

BAHASA SERUMPUN DENGAN SISTEM TULISAN

TINGGALAN ARTIFEK

AGAMA

SUMBER TAMADUN

ILMU PENGETAHUAN

TAMADUN LAIN YANG TERHAMPIR

2.2 perbandingan konsep dan perspektif antara tamadun islam dengan tAMADUN BARAT

• Bagi memahami konsep dan perspektif tamadun Islam dan Barat, kita akan mengkaji dari sudut pandangan pelbagai sarjana Islam dan sarjana Barat.

• Walaupun kedua-dua tamadun Islam dan Barat mempunyai beberapa persamaan dari segi pencapaian material, namun satu perbezaan di antara kedua-duanya ialah tamadun Islam menekankan aspek agama khususnya dari segi spiritual dan akhlak.

1. Ibn Khaldun (732H – 808H)

• Tamadun ialah pembangunan bandar yang subur dan makmur dengan pencapaian yang tinggi dalam pelbagai bidang ekonomi, politik, sosial, seni bina termasuk bidang sains seperti aritmetik, algebra, geometri, kimia, perubatan serta puisi dan pengajian Islam.

2. Jurji Zaidan (1861 – 1941)

• Tamadun ialah sistem pentadbiran negara Islam yang termasuk bandar bandar Islam serta terdapat susun lapis masyarakat. Selain itu pencapaian yang meliputi bidang sains, ilmu pengetahuan, seni bina dan seni muzik serta nyanyian.

T

A

M

A

D

U

N

I

S

L

A

M

3. Ismail al-Faruqi (1921 – 1986)

• Tamadun adalah diasaskan atas tauhid iaitu pengiktirafan kepada dua realiti yang menciptakan iaitu Allah s.w.t. dan realiti yang dicipta iaitu makhluk. Tauhid ialah identiti tamadun Islam yang mengaitkan segala unsurnya lalu mewujudkan satu wadah yang kukuh yang bergelar tamadun.

4. Syed Muhammad Naquib al-Attas (1931 – )

• Tamadun merujuk kepada keadaan kehidupan insan yang telah mencapai taraf kehalusan tatasusila dan kebudayaan yang luhur bagi seluruh masyarakat. Malah istilah tamadun sendiri berasal dari istilah din yang bermaksud satu cara hidup atau kehidupan beragama.

1. Arnold Toynbee (1852 – 1883)

• Tamadun merupakan sejenis kebudayaan yang berkembang di kota. Tamadun juga satu kumpulan pemikiran daripada pelbagai manifestasi serta satu gaya kebudayaan yang bertanggugjawab dalam pembentukan institusi politik, kesusasteraan, moral dan agama.

2. Dr. Haas dan Lecky

• Tamadun Eropah adalah berakar umbikan tamadun Yunani dan tamadun Rom yang bermatlamatkan kebendaan semata-mata.

T

A

M

A

D

U

N

B

A

R

A

T

3. J.K Fiebleman

• Tamadun ialah kepandaian mengekploitasi material oleh masyarakat iaitu proses masyarakat terhadap material dengan sendiri menjadikan barang baru bagi keperluan tertentu.

2.2.1 INTERAKSI ANTARA TAMADUN ISLAM DENGAN TAMADUN BARAT

• Dalam sejarah perkembangan tamadun manusia, setiap tamadun saling berinteraksi antara satu sama lain.
• Hasil interaksi tersebut telah banyak menyumbang ke arah kemajuan pesat peradaban manusia.
• Namun setiap tamadun mempunyai pencapaian-pencapaian serta keunikan yang tersendiri.
• Interaksi yang berlaku antara tamadun sepanjang sejarah manusia pasti akan menerima kesan-kesan yang positif dan negatif.

1. Interaksi positif

• Interaksi positif antara tamadun Islam dan tamadun barat telah berlaku seawal abad pertama dalam sejarah Islam lagi. Berikut merupakan impak positif pertembungan tamadun Islam dengan tamadun barat.

kalau tiada interaksi positif sudah pasti Barat moden yang serba maju tidak akan mencapai kemajuan pesat. Sikap keterbukaan yang dianjurkan oleh tamadun Islam telah ditegaskan dengan kata-kata yang begitu indah oleh Hassan Langgulung:

" Tamadun Islam tegak dicetus atas dialog yang membina dan prinsip memberi dan mengambil. Dengan itu ia dapat menghadamkan pencapaian sains yang mekar pada tamadun-tamadun lain, malah ia menambah dan memperkayakannya sehingga ia mengeluarkan tamadun gemilang dan cemerlang dalam segala bidang ilmu dan pengetahuan."

2. INTERAKSI NEGATIF

• Lumrah kehidupan manusia ada yang baik dan ada yang buruk. Begitu juga interaksi antara tamadun, khususnya tamadun Islam dan tamadun Eropah ada yang positif dan negatif.

2.3.1 CIRI-CIRI TAMADUN

CIRI-CIRI TAMADUN ISLAM

PENERANGAN

Kesejagatan

Keterbukaan

• Tamadun islam dapat dilihat dan dikesan di mana sahaja di muka bumi ini tanpa sempadan geografi asalkan islam dijadikan sebagai al- din.
• Dimana ada agama islam disitu ada tamadun islam

• Tidak terbatas dengan sempadan tertentu.
• Menerima serta menggalakkan penerusan unsur- unsur yang terdapat dalam tamadun lain selagi tidak bertentangan dengan ajaran syariat islam.
• Mewarnai tamadun islam serta menyebabkan islam sesuai dengan keadaan serta situasi setempat.

Kewujudannya sepanjang zaman

Sifat toleransi serta keterbukaannya terhadap agama dan budaya lain

• Bermula dengan kisah penurunan wahyu kepada Nabi Muhammad SAW di gua Hira’.
• Menjadi satu-satunya tamadun dunia yang ditentukan dengan tepat.
• Tarikh kelahiran tamadun Islam bermula pada saat itu dan terus wujud tanpa sempadan masa.

• Berkembang ke luar Semenanjung tanah arab dan diterima dengan mudah oleh masyarakat tempatan.
• Islam menjamin hak-hak asasi masyarakat tempatan samada beragama islam mahupun bukan islam.
• Masyarakat tempatan yang menganut islam masih boleh meneruskan amalan budaya serta adat resam mereka selagi tidak bertentangn dengan batasan syarak.
• Hak-hak kemanusiaan masyarakat bukan islam masih terpelihara samada dari sudut kebebasan beragama, berbudaya mahupun keselamatan.
• Sifat toleransi sebegini telah mengekalkan keharmonian serta keamanan dalam masyarakat setempat.

• Akidah merupakan asas serta titik tolak yang mendasari tamadun islam.
• Berperanan menyatukan segala bentuk kemajuan yang dicapai oleh tamadun islam agar segalanya dinaungkan dibawah lembayung kekuasaan Pencipta yang Maha Berkuasa iaitu Allah SWT.
• Keimanan kepada Allah SWT mewujudkan satu tamadun yang mempunyai nilai setara dari semua sudut iaitu segala-galanya berpunca daripada Allah SWT dan kembali kepada-Nya.
• Kepelbagaian penemuan, pencapaian dan perkembangan yang sentiasa berlaku dalam tamadun islam merupakan sebahagian daripada manifestasi keimanan umat islam kepada Allah SWT.

• Mengajar umat islam agar sentiasa mewujudkan keseimbangan antara rohani dengan jasmani dan antara spiritual dengan fizikal.
• Tidak melihat kejayaan serta keutuhan tamadun manusia dari sudut jasmani atau fizikal semata- mata.
• Mengiktiraf kewujudan manusia dalam dua entiti utama iaitu:
• Unsur rohani
• Unsur jasmani atau fizikal
• Kedua-dua entiti tersebut sentiasa bersepadu, berseiringan dan tidak terpisah sama sekali.
• Ada ketika peranan jasmani lebih penting dan ada masanya peranan rohani lebih menyerlah.
• Kedua-duanya sentiasa tetap bersepadu.

Kesatuan dalam kepelbagaian

Keseimbangan antara rohani dengan jasmani

2.3.2 SUMBER TAMADUN ISLAM

AL QURAN

• Kalam Allah yang diturunkan kepada Nabi Muhammad SAW melalui malaikat Jibrail.
• Bertindak sebagai sumber Tamadun Islam.
• Kehendak Allah untuk menjadikan seorang khalifah di muka bumi ini .
• Faktor pendorong yang memperkembangkan lagi tamadun manusia .
• Al - Quran memaparkan maklumat mengenai tamadun umat terdahulu .
• Maklumat Nabi Muhammad terdapat di Al - Quran .

AL SUNNAH

• Segala apa yang disandarkan kepada Nabi Muhammad SAW sama ada perkataan, perbuatan ataupun tingkah laku , sebelum dan juga sesudah Baginda dilantik.
• bertindak sebagai sumber Tamadun Islam menerusi perincian maklumat di dalam Al - Quran.
• Menerima apa yang diberikan oleh Rasul dan meninggalkan perkara yang dilarang.
• Allah meminta mentaati Rasul.
• Taat kepada Rasul bermaksud manusia perlu ikut sunnah Rasul dan mengamalkannya.

WARISAN TAMADUN

• Warisan tamadun terdahulu memainkan peranan yang tidak kurang pentingnya sebagai salah satu sumber Tamadun Islam.
• Tamadun terdahulu yang bertindak sebagai sumber kepada Tamadun Islam adalah Tamadun Greek, Tamadun India , Tamadun Parsi dan Tamadun China .

Warisan Tamadun Greek

• menjadi sumber Tamadun Islam, karya saintifik daripada tamadun ini dalam bahasa Arab.
• Buku yang diterjemahkan adalah Megale Syntaxiz Mathematike, Talulae Manuals, Hypotheses Planetarum, Planispherium .
• Tamadun Greek menjadi sumber Tamadun Islam apabila berlakunya pertembungan antara kedua - dua tamadun. Alexandria terima tamadun Yunani yang dibawa masuk oleh Alexander the Great .

Warisan Tamadun India

• menjadi sumber kepada tamadun Islam apabila tradisi saintifiknya khususnya matematik. Penyerapan berlaku menerusi tulisan al - Biruni . Penyerapan warisan Tamadun India ke dalam tamadun islam berlaku ekoran terjemahan teks asas matematik dan astronomi.

TAMADUN PARSI

• bertindak sebagai sumber Tamadun Islam apabila ia memindahkan banyak bidang sains ke dalam tamadun islam. Pemerintahan Sasan orang parsi memajukan Jundishapur sebagai pusat pengajian .
• Bidang perubatan . Selain bidang perubatan Orang parsi menunjukkan minat khususnya astronomi dan farmakologi

TAMADUN CHINA

• tiada sebarang tanda munculnya tradisi saintifik China dalam dunia Islam ketika sains Islam muncul. China menerusi terjemahannya ke dalam bahasa Parsi dan bahasa Arab.
• pemindahan teknologi penting China kepada orang Islam seperti pembuatan kertas dan elemen China seperti Ming- Tang dalam kimia Islam .
• bukti kepada hubungan yang bukan hanya terbatas kepada hubungan perdagangan menerusi darat atau laut tetapi juga mengandungi aspek intelektual dan saintifik.