Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
Pierwiastki bloku p
11
PIERWIASTKI BLOKU "P"
Ewelina Nakielna 4C
Grupa pierwiastków chemicznych w układzie okresowym, których wspólną cechą jest występowanie przynajmniej jednego elektronu walencyjnego na podpowłoce p i niewystępowanie elektronów walencyjnych na podpowłokach d i f.
Do bloku tego należą pierwiastki od 13 do 18 grupy układu okresowego bez helu, należącego do bloku s. Wszystkie niemetale oprócz wodoru i helu należą do bloku p
Grupa pierwiastków chemicznych w układzie okresowym, których wspólną cechą jest występowanie przynajmniej jednego elektronu walencyjnego na podpowłoce p i niewystępowanie elektronów walencyjnych na podpowłokach d i f.
Do bloku tego należą pierwiastki od 13 do 18 grupy układu okresowego bez helu, należącego do bloku s. Wszystkie niemetale oprócz wodoru i helu należą do bloku p
W obrębie bloku p obserwuje się bardzo duże zróżnicowanie właściwości poszczególnych grup pierwiastków. Głównie dotyczy to właściwości metalicznych.
Pierwiastki metaliczne przeważają w grupie 13, następnie im wyższy numer grupy, tym więcej pierwiastków o charakterze niemetalicznym. Wynika to z budowy atomów pierwiastków (w okresie od strony lewej do prawej rośnie efektywny ładunek jądra, które silniej przyciąga elektrony. Atom staje się wtedy bardziej zwarty.)
Charakter metaliczny w każdej grupie rośnie wraz ze wzrostem masy atomowej pierwiastka.
Pierwiastki
Nazywane gazami szlachetnymi. Hel należy do bloku S, a pozostałe do P. Są bezbarwnymi i bezwonnymi gazami. Ich mieszaninę można rozdzielić poprzez rozpuszczenie w wodzie. Najtrudniej rozpuszczalny jest hel. Występują w postaci atomów. Są bierne chemicznie. Udało się otrzymać parę związków chemicznych z helowcem. Występują również nietrwałe połączenia KLATRATOWE helowców, w których znajduje się on wewnątrz sieci krystalicznej. Brak jednak wiązać chemicznych.
Helowce
Zastosowanie
Neon: – Lampy przeciwmgielne, neony, uzyskiwanie niskich tempr.
Argon: – Gaz ochronny podczas spawania. Z azotem wypełnia się nim żarówki.
Ksenon: – Żarówki ksenonowe – reflektory samochodowe.
Radon: – Radioterapia nowotworowa.
Krypton: – Szyby zespolone żarówki o dużej mocy.
Fluorowce
Fluorowce są pierwiastkami o wysokiej elektroujemności i dużej aktywności chemicznej. W stanie pierwiastkowym występują w formie dwuatomowych cząsteczek. W związkach chemicznych występują na stopniach utlenienia od -1 do +7. Do pełnego zapełnienia swojej powłoki walencyjnej potrzebują jednego elektronu, dlatego najczęściej tworzą jednoujemny anion. Ze związkami organicznymi wchodzą w reakcje addycji oraz podstawienia. Związki nieorganiczne fluorowców (w tym sole metali zawierające anion halogenkowy) oraz różne związki organiczne zawierające fluorowce noszą nazwę halogenków.
Temperatury topnienia i wrzenia fluorowców wzrastają wraz ze wzrostem ich liczby atomowej, czyli w dół układu okresowego. W warunkach normalnych fluor i chlor są gazami, brom jest cieczą, a jod i astat ciałami stałymi.
Z wodorem fluorowce tworzą w obecności światła halogenowodory
Fluor to pierwiastek występujący w całej skorupie ziemskiej i bardzo rozpowszechniony w przyrodzie. Najaktywniejszy pierwiastek chemiczny, łączy się prawie z każdym innym pierwiastkiem.Jest żółtozielonym silnie trującym gazem o ostrym zapachu
Pomimo znacznej toksyczności, fluor w odpowiednich ilościach jest pierwiastkiem niezbędnym dla prawidłowego rozwoju kości i zębów.
Fluor zawarty jest w paście do zębów oraz dodawany jest często do wody pitnej w celu ograniczenia zagrożenia próchnicą.
Fluor
Żółtozielony gaz o duszącym zapachu, toksyczny. Dobrze rozpuszczalny w wodzie. Woda chlorowa ma właściwości wybielające (podobnie jak SO2).
Chlor bardzo energicznie reaguje z matalami z emisją światła i wydzieleniem ciepła.
Bezpośrednio łączy się z wodorem.
Najważniejszy tlenek chloru to Cl2O7 – bezbarwna ciesz, silny utleniacz. Jest tlenkiem kwasowym kwasu chlorowego (VII) HClO4.
Chlorany np. NaClO wykazują silne właściwości bakteriobójcze.
Zastosowanie
Chlor jest szeroko stosowany do wyrobu wielu produktów używanych na co dzień – antyseptyków, barwników, pożywienia, środków owadobójczych, farb, produktów naftowych, tworzyw sztucznych, lekarstw, wyrobów włókienniczych, rozpuszczalników
Chlor
W warunkach normalnych jest brunatnoczerwoną cieczą o ostrym, nieprzyjemnym zapachu zbliżonym do zapachu chloru. Jest jedynym niemetalem występującym w warunkach normalnych w postaci cieczyW warunkach normalnych jest brunatnoczerwoną cieczą o ostrym, nieprzyjemnym zapachu zbliżonym do zapachu chloru. Jest jedynym niemetalem występującym w warunkach normalnych w postaci cieczy
Zastosowanie
Sole bromu w warunkach laboratoryjnych bardzo często służą za odczynniki. Do połowy XIX wieku bromek sodu wykorzystywany był również w medycynie, jako lek uspokajający i przeciwpadaczkowy. Ponadto jego właściwości wykorzystuje się w fotografii, a także w produkcji środków gaśniczych.
Brom
Jod w temperaturze pokojowej występuje w postaci stałej, jako połyskliwa, niebiesko-czarna substancja krystaliczna. Właściwości astatu ze względu na krótkie czasy życia izotopów astatu, wiele właściwości pierwiastka pozostaje bliżej niezbadanych, ale są zbliżone do właściwości pozostałych halogenów, zwłaszcza jodu, przy czym astat wykazuje więcej właściwości metalicznych.
Zastosowanie
Jod jest niezbędny do syntezy hormonów tarczycy, które zwiększają syntezę białka, regulują przemianę materii oraz biorą udział w procesie dojrzewania komórek.
Astat ma zastosowanie w radioterapii jako emiter cząstek alfa o małym zasięgu
Jod i astat
Pierwiastki chemiczne stanowiące 16. grupę układu okresowego: tlen, siarka, selen, tellur i polon;
Tlen, siarka, selen i tellur są zaliczane do niemetali, polon jest metalem; W związkach występują na stopniach utlenienia: głównie –II oraz (z wyjątkiem tlenu) II, IV i VI; w przyrodzie spotykane zarówno w stanie wolnym (tlen, siarka), jak i w związkach; tlen i siarka są najbardziej rozpowszechnione i mają największe znaczenie techniczne.
Tlenowce
Tlenem oddycha większość organizmów na Ziemi. Jest niezbędny dla podtrzymywania procesu spalania. Tlen można nazwać paliwem dla większości form życia. Jest najbardziej pospolitym pierwiastkiem skorupy ziemskiej. Stanowi (choć nie w czystej postaci) aż około połowę jej masy. W oceanach tlen stanowi 86% ich całkowitej masy.
Zastosowanie
- podtrzymuje spalanie w urządzeniach grzewczych, silnikach spalinowych, rakietowych, spawarkach, w wielu przemysłowych procesach.
- wspomaganie oddychania chorych w szpitalach dzięki aparatom tlenowym,
- odkażanie wody (ozon),
- środek utleniający.
Tlen
Ozon - alotropowa odmiana tlenu składająca się z trójatomowych cząsteczek O3. W stratosferze w atmosferze ziemskiej znajduje się warstwa zwiększonej koncentracji ozonu, tzw. ozonosfera. Pochłania ona wysokoenergetyczną część promieniowania ultrafioletowego, które jest częścią promieniowania słonecznego. Warstwa ta ma istotne znaczenie ochronne dla życia na Ziemi, jako że wysokoenergetyczne promieniowanie ultrafioletowe uszkadza cząsteczki DNA i jest czynnikiem rakotwórczym.
Ozon
To niemetal, tworzący żółte kryształy.Siarka ma kilka odmian alotropowych, z których trzy najważniejsze to siarka rombowa, jednoskośna i amorficzna.
Jest rozpuszczalna w dwusiarczku węgla.
W zwykłej temperaturze jest mało aktywna. Bardzo łatwo łączy się tylko z fluorem, trudniej z chlorem. Z innymi pierwiastkami, jak np. z wodorem, łączy się dopiero w podwyższonej temperaturze. Z metalami tworzy po ogrzaniu siarczki, przy czym reakcje te są silnie egzotermiczne, w konsekwencji zapoczątkowana reakcja syntezy przebiega dalej samorzutnie nieraz z rozżarzeniem mieszaniny.
Zastosowanie:
Siarka działa oczyszczająco, przeciwgrzybiczo i antybakteryjnie, dzięki czemu doskonale sprawdza się jako środek na łuszczycę, grzybicę, łojotok, trądzik i inne podobne dolegliwości.
Siarka
Azot jest jednym z głównych składników powietrza oraz wielu związków budujących organizmy.
Azot jest gazem, pozostałe substancjami stałymi. Fosfor nie występuje w stanie wolnym, a tylko w związkach. Występuje w 10 odmianach alotropowych, a najczęściej spotykane są 3:
1) fosfor biały (P4) należy przechowywać pod wodą, bo zapala się w powietrzu i jest bardzo toksyczny.
2) fosfor czerwony powstaje podczas ogrzewania fosforu białego
3) fosfor czarny ma metaliczny połysk i przewodzi prąd, jest mało aktywny chemicznie.
Arsen występuje jako arsen szary, żółty i czarny.
Antymon ma odmianę mataliczną i bezpostaciową – czarną.
Azotowce są nieaktywne chemicznie. Tworzą wiązania kowalencyjne. Przyjmują stopnie utlenienia od -III do V. Najważniejsze związki z metalami to azotki np. Li3N oraz fosforki np. Na3P, w których azotowiec przyjmuje stopień utlenienia -III.
Trudno łączą się z tlenem, jedynie fosfor biały i przy tym świeci (P4O10) Fosfor tworzy dwa istotne tlenki: P2O5 i P4O10. Z wodą tworzą kwasy.
P4O10 + 2 H2O –> 4 HPO3
P4O10 + 4 H20 –> 2 H2P2O7
P4O10 + 6 H2o –> 4 H3PO4
Azotowce
Arsen: – dodatek do brązów, produkcja materiałów półprzewodnikowych
Azot: – buduje białka i witaminy.
Fosfor: – Składnik kwasów nukleinowych, kości i związków ATP.
Bizmut: – Daje niską temp. topnienia.
Antymon: – Odlewanie czcionek drukarskich.
Fosfor: – Biały – produkcja bomb. Czerwony – draski na pudełkach zapałek.
Zastosowanie
Węglowce
Występują głównie jako składniki skał i minerałów. Są stałe, zazwyczaj występują na IV stopniu utlenienia, rzadziej na II np. CO, SiO, GeO. II stopień jest typowy dla cyny i ołowiu. Łączą się z tlenem w wysokich temp.
Charakter chemiczny tlenków: CO, SiO, GeO – obojętne
SnO, PbO, GeO2, SnO2 PbO2 – amfoteryczne
CO2, SiO2 – kwasowe
Zawierają wiązania kowalencyjne.
Zastosowanie
Węgiel: – Surowiec energetyczny.
German: – Dodawany do szkła optycznego.
Krzem: – Składnik m.in tranzystorów i układów scalonych
Ołów: – Aparatura chemiczna do produkcji kwasu siarkowego (VI) bo ulega w nim pasywacji. Pociski karabinowe.
Cyna: – Zabezpieczenia przed korozją.
Borowce
Substancje stałe. Bor ma postać błyszczących, czarnych i twardych kryształków. Pozostałe są srebrzystobiałe. W reakcjach tworzą wiązania kowalencyjne. W związkach występują na III stopniu utlenienia. Jedynie tal w chlorkach, tlenkach i wodorotlenkach jest na I.
Bor ma charakter kwasowy, Glin, Gal i Ind amfoteryczny, a Tal zasadowy.
Borowce reagują z tlenem (w podwyższonej temp.) oraz z innymi niemetalami.
Wodorki Boru – borany vel. borowodorki w rzeczywistości nie powstają. Zapalają się w kontakcie z powietrzem.
Srebrzysty, lekki metal, inaczej aluminium.
Kowalny i ciągliwy metal. Dobrze przewodzi prąd i ciepło. Wykazuje małą odporność na rozerwanie. Reaguje z rozcieńczonymi roztworami kwasów. Pod wpływem stężonego kwasu ulega pasywacji.
4 Al + 3 O2 –> 2 Al2O3
Nie reaguje więc z tym kwasem.
Reaguje ze stężonymi roztworami mocnych zasad. Powstaje związek kompleksowy i wydziela się wodór. W powietrzu spala się gwałtownie, powstaje biały proszek – tlenek glinu Al2O3 nierozpuszczalny w wodzie. Ma amfoteryczny charakter.
Może służyć do redukcji tlenków metali. Jest to tzw. aluminotermia.
Glin
Glin: – Przemysł lotniczy, okrętowy i samochodowy
Ind: – Produkcja termometrów oporowych i przyrządów optycznych
Bor: – Podwyższanie wytrzymałoci stóp metali.
Tal: – Trucizny.
Gal: – Emituje niebieskie światło w niektórych związkach – fotodiody. Produkcja luster.
Zastosowanie
Berylowce
Duża aktywność, występują w postaci skał i minerałów. Srebrzystobiałe o małej twardości, niskie temp. topnienia, mała gęstość. Mniej aktywne od litowców. Występują na II stopniu utlenienia.
Łatwo reagują z tlenem, niemetalami, wodą i kwasami. Beryl ma charakter amfoteryczny.
Beryl i magnez nie reagują bezpośrednio z wodorem. A w wodą reagują dopiero po ogrzaniu.
Z kwasami tworzą sole (wypierają wodór).
Produktami reakcji berylu ze stężonymi zasadami jest sól oraz wodór.
Wapń to srebrzystobiały metal. Na powietrzu szybko pokrywa się warstwą tlenku CaO, musi więc być przechowywany bez jego dostępu, np. w nafcie, podobnie jak sód i potas. Metaliczny wapń ma twardość zbliżoną do ołowiu, można kroić go nożem, jednak dodany do innych miękkich metali znacznie zwiększa ich twardość.
Składnik kości, kredy, wapienia, gipsu. Dobry przewodnik, reaguje z tlenem z powietrza. Jest srebrzystoszary, kruchy i twardy. Pod wpływem powietrza:
2 Ca + O2 –> 2 CaO
3 Ca + N2 –> Ca3N2
Wapń
Zastosowanie
Wapń: – Odsiarczenie i osuszenie złóż metali i ropy naftowej
Rad: – Leczenie nowotworów i produkcja farb luminescencyjnych
Stront: – Rakiety sygnalizacyjne (czerwone zabarwienie), luminofor
Beryl: – Okienka lamp rentgenowskich
Bar: – Pochłaniacz gazów, utrzymanie próżni w przyrządach
- https://www.medianauka.pl/
- https://mayordreamer.wordpress.com/category/blok-p/
- https://www.malecki.chemia.us.edu.pl/
- https://brain.fuw.edu.pl/
- https://pl.wikipedia.org/