Wyrok WSA w Poznaniu
z dnia 21 listopada 2019 r.
I SA/Po 710/19
Pozorność czynności prawnej dla ukrycia stosownia GAAR
- istnieją dwie spółki kapitałowe (Spółka X oraz Spółka Y)
- tego samego dnia SKA sprzedaje przedmiot wkładu na rzecz Y
- wierzytelność SKA wobec Y zostaje konwertowana na pożyczkę
- w sierpniu 2013 r. SKA zostaje przekształcona w sp. z o.o.
- w październiku 2013 r. sp. z o.o. (powstała z przekształcenia SKA) zostaje przejęta przez Spółkę Y.
FAKTY
- w listopadzie 2012 r. Spółka X i Spółka Y zakładają SKA. X zostaje akcjonariuszem, a Y komplementariuszem
- w lutym 2013 r. X wnosi do SKA wkład niepieniężny w postaci maszyn i urządzeń w zamian za akcje nowej emisji
- zdaniem Naczelnika UCS wniesienie aportu przez X do SKA miało charakter czynności pozornej
- organ uznał, że istniała również czynność dysymulowana
- zdaniem organu aktem konfidencji była umowa powiernictwa zwarta pomiędzy Spółką X a SKA
- koncepcja ukrytej umowy powierniczej miała zapewne być remedium na szereg barier występujących przy próbach wymiaru podatku za okresy sprzed GAAR
ZARZUTY
- organ jednak nie poprzestał na stwierdzeniu symulacji absolutnej
- takie stanowisko prawdopodobnie nie dawałoby bowiem wygranej z powodu braku tożsamości stron czynności symulowanej i aktu konfidencji (vide wyrok NSA, II FSK 3162/13, wyrok SN, II PK 299/12, OSNP 2014/7/100)
- organ nie ustalił stanu faktycznego sprawy, ale dokonał jego rekonstrukcji kierując się zamiarem podatnika nakierowanym na osiągnięcie korzyści podatkowej
- koncepcja powiernictwa forsowana przez organ nie może być zastosowana sprawie z uwagi na brak dwóch elementów istotnych dla takiego stosunku, to jest:
- zobowiązania się przez powiernika do określonego zachowania, w szczególności do korzystania z powierzonego prawa w sposób wynikający z ustanowionego stosunku powiernictwa
- zobowiązania powiernika do zwrotnego przeniesienia własności rzeczy lub prawa przewłaszczonych na powierzającego
ROZSTRZYGNIĘCIE
- przyjęty przez organ podatkowy stan faktyczny nie wynika z zebranego materiału dowodowego ale przyjęcia, że gdyby podatnik kierował się racjami ekonomicznymi, a nie zamiarem osiągniecia korzyści podatkowej, to działałby inaczej9
- złożenie oświadczenia woli dla pozoru zakłada świadomość tej pozorności obu stron transakcji oraz – przy istnieniu aktu konfidencji - wolę zawarcia innej czynności wywołującej inne skutki prawne
- w sprawie wszystko wskazuje na to, że strony czynności tak naprawdę powzięły świadomość nie tylko o pozorności ich oświadczeń woli, ale i o tym, że w istocie chciały dokonać zupełnie innej czynności, dopiero po zakomunikowaniu tego przez organ kontroli
OCENA
- być może ta nowa koncepcja wywodzi się z idei wcale nam nie obcej, w którym to państwo decyduje nie tylko o tym, co obywatel może, ale nawet o tym, czego pragnie
- w istocie to działanie organu można określić jako ukryte stosowanie GAAR pod pozorem stosowania art. 199a § 2 O.p.
KONSEKWENCJA
- „matryca” stosunku powierniczego nie pasuje do okoliczności stanu faktycznego, w którym wnoszony jest wkład do spółki, nawet jeśli następnie dochodzi do zbycia przedmiotu aportu przez tę spółkę
- umowa spółki kreuje stosunek prawny spółki i to ten właśnie stosunek ustalił organ kontroli
- konsekwencje prawne określonych założeń i działań aktorów spektaklu mylnie zostały odczytane jako skutki stosunku powiernictwa a nie stosunku spółki
- motyw oszczędności podatkowej, nawet gdyby był jedynym motywem podejmowanych działań, nie może decydować o pozorności dokonanej czynności prawnej ani o ustaleniu treści takiej czynności
PODSUMOWANIE
- cel umowy można określić jako intencję stron co do skutków prawnych, jakie mają nastąpić w związku z zawarciem umowy (wyrok SN z dnia 17 czerwca 2009 r., IV CSK 90/09)
- przy ustalaniu zgodnego zamiaru i celu czynności prawnej chodzi więc o skutki prawne jakie ta czynność wywiera, a nie o cele ekonomiczne jakie zamierza podatnik osiągnąć dokonując takiej czynności
- czym innym są pobudki podejmowania określonych działań, a czym innym cele czynności prawnych, przy pomocy których podatnik może osiągnąć zamierzony rezultat ekonomiczny
Tomasz Siennicki
doradca podatkowy, wspólnik
KNDP Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.
https://www.linkedin.com/in/tomasz-siennicki-a14b05121
www.kndp.pl