Przegląd
mszaków
Aleksandra Gibes,
Martyna Klimek 2b
24/09/2019
Mchy (Bryophyta)
Do mchów zalicza się blisko 15 tys. gatunków:
- Mchy to rośliny żyjące na lądzie,
- Mają one bardzo prostą budowę,
- Wykształciły listki, łodyżkę i chwytniki, które utrzymują roślinę w podłożu.
- Proces fotosyntezy przeprowadzają listki
- Mchy są roślinami samożywnymi,
- Są odporne na niskie temperatury,
- Rosną w miejscach niedostępnych dla innych roślin. Występując w lasach, są częścią runa leśnego,
- Rozwijają się głównie w miejscach zacienionych i wilgotnych.
- Mogą magazynować ogromne ilości wody.
Mchy
Prątniki (Bryidae)
Prątniki
Prątniki są najliczniejszą grupą mszaków:
- Mają nitkowaty, rozgałęziony splątek,
- Z jednego splątka może wyrastać kilka łodyżek,
- Gametofit złożony jest z wielokomórkowych chwytników, prostych lub rozgałęzionych łodyżek, oraz listków,
- Listki zbudowane są z jednej warstwy komórek oraz wzmocnione są żeberkiem,
- Sporofit składa się z długiej sety i osadzonej na jej szczycie zarodni z kolumienką, okrytej czepkiem.
- Najpopularniejszymi prątnikami na terenie Polski są widłoząb (Dicranum), gajnik (Hylocomium) i prątnik (Bryum).
Przykłady prątników
Widłoząb miotlasty (Dicranum scoparium)
Gajnik lśniący (Hylocomium splendens)
Prątnik srebrzysty (Bryum argenteum)
Torfowce (Sphagnidae)
- Mają plechowaty splątek,
- Dojrzały gametofit nie ma chwytników,
- Gametofit ma postać łodyżki z odgałęzieniami na których tworzą się rodnie i plemnie,
- Torfowce są zdolne do nieograniczonego wzrostu,
- Jednowarstwowe listki zbudowane są z komórek asymilacyjnych i komórek wodonośnych,
- Sporofit składa się z sety i zarodni. Usadzony jest na wytworzonym przez gametofit trzoneczku.
Torfowce
Przykłady torfowców
Do tej grupy należy jeden rodzaj - torfowiec (Sphagnum).
Przykłady torfowców
Torfowiec nastroszony (Sphagnum squarrosum)
Torfowiec postrzępiony (Sphagnum fimbriatum)
Płonniki (Polytrichidae)
Płonniki
- Ich gametofity mogą osiągać do 50 cm wysokości,
- W środku łodyżki znajdują się hydroidy i leptoidy,
- Ich listki zbudowane są z kilku warstw komórek i wzmocnione są żeberkiem,
- Na górnej części ich listków występują asymilatory,
- Sporofit składa się z sety i zarodni okrytej czepkiem.
Przykłady płonników
Najbardziej znany przedstawiciel tej grupy to płonnik pospolity (Polytrichum commune).
Przykłady płonników
Płonnik pospolity (Polytrichum commune)
Płonnik jałowcowaty (Polytrichum juniperinum)
Wątrobowce (Hepatophyta)
Wątrobowce
Liczą ponad 10 tys. gatunków. Najbardziej znanym przedstawicielem jest porostnica wielokształtna (Marchantia polymorpha):
- ma gametofit w postaci płatowatej plechy,
- gametofit składa się ze jednowarstwowej skórki, tkanki asymilacyjnej i spichrzowej
- gametofit wytwarza liczne rozmnóżki,
- sporofit składa się z krótkiego trzonka i zarodni, która otwiera się przez podłużne pęknięcia
- sprężyce ułatwiają wysyp zarodników. W zależności od wilgotności powietrza skręcają sie lub rozkręcają.
Biczyca trójwrębna (Bazzania trilobata)
Przykłady wątrobowców
Porostnica wielokształtna (Marchantia polymorpha)
Glewiki (Anthocerophyta)
Glewiki
Obejmują ok. 100 gatunków
- Gametofit jest plechowaty
- Gametofit do podłoża przytwierdzają jednokomórkowe chwytniki
- rodnie i plemnie ukryte są w gametoficie
- sporofit jest długotrwały
- sporofit ma chloroplasty przez co jest częściowo niezależny od gametofitu
- jeden gametofit może wytworzyć wiele sporofitów
- u nasady glewików zachodzi nieustanny podział komórek
- zarodnie glewików ciągle rosną i wytwarzają nowe zarodniki.
Przykłady glewików
Glewik punktowany (Anthoceros punctatus)
- Są roślinami pionierskimi,
- w okresie suszy zapobiegają wysychaniu gleby, a podczas opadów gromadzą i zatrzymują nadmiar wody,
- stanowią środowisko życia dla wielu organizmów
Znaczenie
- mszaki mogą zachwaszczać łąki i pastwiska
- torfowce są ważnym komponentem torfowisk będących ostoją rzadkich roślin,
- torfowce odgrywają ważną rolę w tworzeniu torfu.
- w energetyce torf używany jest jako surowiec opałowy
Znaczenie
- w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym torf wykorzystuje się jako suplement diety oraz do produkcji preparatów do pielęgnacji skóry,
- w lecznictwie torf stosuje się jako borowina do kąpieli i okładów,
Znaczenie
Występowanie
Mszaki występują m.in. w:
Występowanie
Pierwszy dzień mszaka odbył się w 2018 roku 29 września.
Ciekawostki
Świetlanka to mech spotykany w tatrzańskich jaskiniach, zacienionych szczelinach skalnych, gdzie dochodzi niewielka ilość światła dziennego. W jego soczewkowatych komórkach załamują się promienie świetlne, co powoduje powstanie złoto-szmaragdowej poświaty.
Widliczka, częściej znana pod nazwą róża jerychońska potrafi przetrwać brak wody w pozycji zaschniętej. W momencie, kiedy roślina dostanie wodę momentalnie rozwija się a jej pędy stają się zielone.
Na samotnych drzewach lub w niezbyt gęstych lasach mech porasta pnie głównie od strony północnej. Informacja ta może być wykorzystywana do określania kierunków geograficznych, jeżeli nie mamy kompasu.
Dawniej ludzie często używali mchów do uszczelniania drewnianych domów. Rośliny te potrafią wchłonąć dużą ilość wody. Dlatego nawet podczas obfitych opadów deszczu czy śniegu woda nie przedostawała się do wnętrza domu.
Bibliografia
- https://epodreczniki.pl/a/mchy/D1yVpeKf0
- https://www.swiatkwiatow.pl/poradnik-ogrodniczy/roza-jerychonska--niesamowita-roslina-id103.html
- https://epodreczniki.pl/a/mchy/Duyr0DbVT
- http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C30296%2Cpierwszy-dzien-mszaka-czyli-swieto-miniaturowych-roslin.html
- http://www.vulkaner.no/n/surtsey/esurtdevelop.html
- http://www.lasy.gov.pl/pl/pro/publikacje/copy_of_gospodarka-lesna/ochrona_lasu/mszaki-w-lasach-przewodnik-dla-lesnikow-i-taksatorow
- Biologia na czasie 1 zakres rozszerzony