Introducing
Prezi AI.
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
Loading…
67
Transcript
ABC sztuki współczesnej:
FORMA
Określenie forma ma bardzo wiele znaczeń.
Używa się go w języku potocznym, w naukach przyrodniczych
i matematycznych, literaturze, filozofii i w sztuce.
Formą może być np. wygląd czegoś, stan sprawności fizycznej lub psychicznej człowieka, a nawet naczynie do pieczenia ciasta.
W kolejnym odcinku
ABC Sztuki Współczesnej skoncentrujemy się jednak wyłącznie
na pojęciu formy
w odniesieniu
do twórczości plastycznej.
W swoim podstawowym znaczeniu forma to przede wszystkim kształt, wyraz zewnętrzny dzieła sztuki.
Istnieje również szersze rozumienie tego słowa.
W tym przypadku forma to sposób, w jaki artysta tworzy swoje dzieło.
Sztuka współczesna przeważnie bardziej skupia się na formie
niż na treści dzieła.
Obrazy z treścią to oczywiście portrety, pejzaże, martwe natury, dzieła o tematyce religijnej, historycznej czy mitologicznej.
Takie obrazy malowali dawni mistrzowie.
Rajmund Kanelba, Śpiąca rodzina, 1925, kolekcja MNWr
Choć zdarzali się także
w dwudziestym wieku malarze, którzy bardziej tradycyjnie podchodzili do problemu formy.
Takim artystą był
Rajmund Kanelba (1897–1960).
Rajmund Kanelba, Śpiąca rodzina, 1925, kolekcja MNWr
Spójrz na tę idylliczną scenę i zastanów się,
w jaki sposób artysta oddał miłość rodziców
do dziecka i do siebie nawzajem.
Na pierwszy plan w prezentowanym dziele wysuwa się doskonały rysunek
i użycie subtelnej niebiesko-różowej tonacji kolorystycznej.
Interesująca jest również kompozycja obrazu: statyczna i monumentalna,
z przewagą linii poziomych, w której figury ludzkie przedstawione są jako syntetyczne formy obwiedzione czarnym konturem.
Natomiast Leon Chwistek (1884–1944), twórca działający w tym samym czasie,
co Rajmund Kanelba, akcentował przede wszystkim prawo do eksperymentu artystycznego. Ten logik, filozof
i matematyk był współzałożycielem oraz czołowym teoretykiem grupy krakowskich Formistów, głoszących niezależność sztuki pojmowaną jako wyższość formy
nad treścią.
W 1925 roku stworzył kolejną koncepcję malarską – strefizm.
Portret żony stanowi praktyczną realizację tej idei.
Artysta podzielił bowiem płaszczyznę obrazu
na strefy geometryczne i barwne.
Zbliżone kształty i kolory zgrupował w oddzielnych partiach kompozycji. W ten sposób w każdej z nich dominuje inny kolor i odmienna forma.
Leon Chwistek, Portret żony, ok. 1927, kolekcja MNWr
Inną niezwykle ważną postacią polskiej sztuki okresu międzywojennego był Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885–1939). Artysta przez pewien czas, dzięki przyjaźni
z Leonem Chwistkiem, związany był z grupą Formistów. Dosyć szybko jednak jego wyjątkowa i oryginalna działalność zaczęła wykraczać poza ramy tego kierunku. Odtąd w swych poszukiwaniach twórczych szedł własną drogą. Zostawił po sobie niezwykle bogaty dorobek literacki, plastyczny i naukowy. Składają się nań dramaty, pisma filozoficzne, powieści, obrazy olejne, akwarele, rysunki, projekty scenograficzne do własnych sztuk teatralnych, fotografie.
Stanisław Ignacy Witkiewicz, Autoportret, 1930, kolekcja MNWr
Stanisław Ignacy Witkiewicz namiętnie głosił jedność sztuki i życia, zwalczał schematy i kreował własne teorie estetyczne. Najważniejszą z nich,
teorię Czystej Formy,
opublikował w 1919 r. Należy ona do najciekawszych koncepcji filozoficznych XX wieku.
Według Witkiewicza podstawową rolą sztuki jest wywoływanie u odbiorcy „uczucia metafizycznego” – poczucia odrębności wobec reszty świata, wyjątkowości własnego istnienia i kontaktu z tajemnicą.
Zgodnie z tą teorią treść dzieła sztuki ma niewielkie znaczenie i może być zupełnie dowolna, najważniejsza staje się forma – najlepiej dziwna i pozbawiona harmonii, by bardziej wstrząsnąć odbiorcą i zmusić go do głębszych przeżyć.
Czasami, jak to ma miejsce np. w abstrakcji (znasz już
to pojęcie z wcześniejszego odcinka pawilonowej edukacji on-line ), można powiedzieć, że dzieło sztuki jest pozbawione treści, składa się wyłącznie
z formy.
Henryk Stażewski (1894–1988) to jeden z najbardziej konsekwentnych przedstawicieli abstrakcji geometrycznej,
który uważał,
że „nie sztuką jest malowanie tego co się widzi,
ale sztuką jest umiejętność rezygnacji.”
Henryk Stażewski, Relief 29, 1965, kolekcja MNWr
relief
to inaczej
płaskorzeźba
Zarówno w poprzedniej pracy wykonanej z płyty pilśniowej, jak i w tej aluminiowej płaskorzeźbie Stażewski podejmuje próbę analizy formy.
Spróbuj zastanowić się,
jak to robi.
Henryk Stażewski, Relief 5, 1965, kolekcja MNWr
Henryk Stażewski, Relief 29, 1965, kolekcja MNWr
W reliefie malowanym,
będącym układem kilku precyzyjnie wyciętych form: prostokąta, kwadratu, trójkąta, artysta skupiał się,
jak sam mawiał, na problemie „stosunków, proporcji, konstrukcji".
W reliefie metalowym natomiast, dzięki jednolitemu kolorytowi aluminiowych kwadratów,
wytwarza się wzajemne oddziaływanie przestrzeni tła
i rytmicznie uwypuklonych
elementów geometrycznych.
Henryk Stażewski, Relief 5, 1965, kolekcja MNWr
Inny abstrakcjonista,
przyjaciel Stażewskiego, Edward Krasiński (1925–2004),
w latach 60. XX wieku konstruował obiekty trójwymiarowe, używając metalowych prętów,
rur i sznurów.
Edward Krasiński, Kompozycja, 1966, kolekcja MNWr
Przyjrzyj się uważnie tej pracy i pomyśl,
jak zagadnienie formy realizuje się w rzeźbie.
Edward Krasiński, Kompozycja, 1966, kolekcja MNWr
Artysta stworzył tu sprzężony układ dwóch elementów:
obiektu rzeźbiarskiego
i otaczającej go przestrzeni.
Dzieło plastyczne straciło sztywność, stało się płynnym ruchem materii.
Rozciągając się swobodnie, zaanektowało obszar galerii.
Jerzy Jarnuszkiewicz (1919–2005), po pierwszych poszukiwaniach w zakresie rzeźby realistycznej (jeszcze jako student zaprojektował postać „Dziecka-bohatera”, która w 1983 roku została wykorzystana jako model pomnika „Małego Powstańca”), zwrócił się w stronę abstrakcyjnych kompozycji przestrzennych.
Jerzy Jarnuszkiewicz, Kula, 1967, kolekcja MNWr
W pracy pt. Kula szukał nowych relacji między istotą kompozycji
a tym, co w klasycznej rzeźbie jest cokołem czy postumentem.
To jedno z najbardziej tradycyjnych zagadnień rzeźbiarskich udało mu się rozwiązać dzięki zastosowaniu konstrukcji z prętów i użyciu oryginalnego haka zaczepu. Elementy te nie tylko utrzymują rzeźbę, ale stanowią trzon, frapującą esencję dzieła.
Jak widzisz, forma bywa precyzyjnie określoną w głowie artysty zasadą twórczego działania.
Gdybyś Ty
miał stworzyć
własną formę
– jakich dokonałbyś wyborów?
Co wyznaczałoby Twoje artystyczne postępowanie?
Strefy,
kolor,
geometria
materiał,
a może „uczucie metafizyczne”, jak u Witkacego?
Pawilon Czterech Kopuł Muzeum Sztuki Współczesnej Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu 2020
Choose a template
Presentations from around the world
Learn more about creating dynamic, engaging presentations with Prezi