KIMI

Hidrokarburet ciklike ose unazore

Hidrokarburet ciklike jane klase e veqante e hidrokarbureve , ku atomet e karbonit jane te lidhura ne forme unazash .

Keto komponime kane me pak atome hidrogjeni se hidrokarburet me varg te hapur.

Cikloalkanet , cikloalkenet dhe cikloalkinet

Keto komponime kane nga dy atome hidrogjeni me pak ne krahasim me homologet e tyre alifatike . Vetite r tyre jane te ngjashme me homologet e tyre alifatike.

Cikloalkanet kane temperature vlimi me te larte se homologet e tyre alifatike.

Cikloalkanet

Atomet e karbonit te cikloalkaneve kane hibridizim sp3.

cikloalaknet formohen me reaksione te ciklizmit.Zakonisht keto behen nga dihalogjenuret e alakneve duke vepruar me metale:

Dibrom-1,3-propan

Ciklopropan

Cikloalkanet dhe te tjeret jane perberes te disa lloje te nafte,prandaj edhe shpesh quhen naftene.Ciklopropani eshte nder anestetiket me te njohur.

Hidrokarburet e tjera ciklike jane mjafte te perhapura ne forme komponimesh te ndryshme ne lende te ndryshme organike.

Prej tyre me te njohura jane : ciklobutani,ciklopentani,cikloheksani .

Struktura e cikloheksanit

Ka strukture gjashtekendeshe.

Atomet e vargut karbonik ne cikloheksan nuk qendrojne ne te njejten rrafsh.Si pasoj e kesaj ky komponim paraqitet ne forme te dy izomerve konformacionale: konformaconi i karriges dhe i barkes .

Cikloalkanet,cikloalkenet dhe cikloalkinet jane substanca toksike dhe narkotike.

Hidrokarburet aromatike

Hidrokarburet aromatike kane strukture te veqante, ne krahasim me hidrokarburet alifatike dhe aliciklike.Perfaquesi tipik i ketij grupi te hidrokarbureve eshte benzeni.

Benzenin e ka zbuluar i pari Faradej me 1825 ne gazin per ndriqim ndersa Hoffman e ka izoluar me 1845 nga katrani i qymyrgurit.

August Friedrich

Kekule (1829-1896)

Struktura e benzenit

Benzeni eshte i perbere prej 6 atomesh karboni te lidhur ne forme te unzes se rregullt gjashtekendeshe.

Me vone sipas te dhenave eksperimentale , shfaqet mendimi ose molekula e benzenit nuk permban tri lidhje dyfishe dhe tri lidhje njefishe karbon-karbon.

Duke marre parasysh keto te dhena eshte propuzuar kjo strukture e benzenit :

Derivatet e benzenit

Nese nje apo me teper hidrogjene zevendesohen me grupe te tjera ,perfitohen derivatet e benzenit.

Prsh tolueni (metilbenzeni),ksileni (dimetilbenzeni)etj.

Meqense te gjitha atomet hidrogjenit tek benzenit jane ekuivlente,te derivatet e monizevendesuar nuk paraqitet izomeria pozicionale.

Per shembull, o-ksileni, m-ksileni , p-ksileni.

Komponimet te cilat ne unaze aromatike permbajne me teper grupe nitro kane veti eksploduse.Si te tilla ato perdoren ne xehtari, per qellime ushtarake etj.

Trinitro-2,4,6-toueni(TNT) dhe trinitro-2,4,6-fenoli jane mjete te forta eksplozive.

Benzeni

Eshte leng me ere karakteristike, i cili vlon ne temperature 80.1C.

Ka avuj shume helmues , ne uje eshte i pershtatshem,ndersa tretet ne alkool dhe ne eter.

Digjet me flake me shume bloze,pasi qe permban sasi te madhe te karbonit.

Eshte tretes i yndyrave i sulfurit dhe jodit etj.

Metilbenzeni

Eshte homolog metilik i benzenit, i cili si edhe benzeni nxirret nga katrani i qymyrgurit , me perpunimin e naftes.

Ky njihet me emrin trival toluen. Keto quhen edhe reaksione aromatizmi :