Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
Rüzgârların Oluşturduğu Yeryüzü Şekilleri
62
10. Sınıf Coğrafya
Dış Kuvvetler
10.1.6. Dış kuvvetleri yer şekillerinin oluşum sürecine etkileri açısından açıklar.
Rüzgârlar, yarı kurak ve özellikle de kurak bölgelerde en etkili dış kuvvetlerden biridir. Bu bölgelerde
rüzgârlar; seyrek bitki örtüsü, şiddetli fiziksel çözülme ve diğer dış kuvvetlerin etkisiyle çeşitli aşınım ve
birikim şekilleri oluşturur.
Rüzgar Aşınım ve Birikim Şeklilleri
Aşınım Şekilleri
MANTAR KAYA:
Yatay tabakaların görüldüğü alanlarda zayıf malzemenin aşınması sonucu tek tepeler hâlinde yükselen
diklikler meydana gelir. Bu kayaların zamanla alt kısımlarının aşınması sonucu mantar kaya adı verilen
şekiller oluşur.
ŞAHİT KAYA (TEPE):
Rüzgârın farklı dirençteki tabakaları farklı düzeyde aşındırması ve aşınmaya dirençli kütlelerin yerinde kalması sonucu oluşur.
TAFONİ:
Kayaların sular tarafından çözünen yumuşak kısımlarının rüzgar etkisiyle aşınması sonucu oluşan şekillerdir. Yüzey sularının etkisiyle zayıflayan kaya yüzeylerinde rüzgârların da etkisiyle tafoni adı verilen oyuklar
oluşur.
YARDANG:
Rüzgârların etkisiyle kurak ve yarı kurak bölgelerde bazı aşınım şekilleri oluşur. Gevşek yapılı kayaların zayıf kısımlarının aşındırılmasıyla hâkim rüzgâr yönüne paralel uzanan oluklar olan yardanglar oluşur. Bu U profilli oluklar, özellikle Orta
Asya çöllerinde çok sık görülür.
HAMADA:
Rüzgâr aşındırmasının şiddetli olduğu alanlarda
toprağın ve küçük boyutlu malzemelerin taşınması sonucu kayaların yüzeyi kapladığı bir alan kalır.
Bu arazilere çöl kaldırımı ya da hamada adı verilir .
Birikim Şekilleri
LÖS:
Kurak alanlarda rüzgarların taşıyarak biriktirdiği ince boyutlu malzemelerdir. Çöl toprakları da denilmektedir.
KUMUL:
Rüzgârın taşıdığı materyalleri gücünün azaldığı yerlerde biriktirmesiyle oluşan tepelere kumul adı verilir.
BARKAN:
Rüzgârlar tarafından taşınan materyallerin hilal şeklinde biriktirilmesi sonucu oluşan yer şekilleridir.
Boşluk Doldurma:
Rüzgarların taşıyıp biriktirdiği topraklara……...........denir.
Boşluk Doldurma
………………….. kurak ve yarı kurak alanlarda etkili olan dış kuvvettir.
Rüzgârlar tarafından taşınan materyallerin hilal şeklinde birikmesi sonucu ……………………… adı verilen yer şekilleri oluşur.
........................, karasal iklim bölgelerinde ve bitki örtüsünün seyrek olduğu yerlerde rüzgarların etki alanı geniştir.
Kayaların sular tarafından çözünen yumuşak kısımlarının rüzgar etkisiyle aşındırılması sonucu …………………… adı verilen yer şekilleri oluşur.
1) Lös, barkan, mantarkaya gibi oluşumların bulunduğu yerler için aşağıdakilerden hangisini söylemek doğru olur?
A) Rüzgarlar en etkili dış kuvvettir.
B) Volkanik araziler görülür.
C) Yağış miktarı fazladır.
D) Humuslu topraklar görülür.
E) Sıcaklık farkı azdır.