Pierwiastki chemiczne bloku p

Blok p

wzrost charakteru niemetalicznego, elektroujemność rośnie

wzrost charakteru metalicznego

Borowce to:

- bor (B), niemetal,

- glin (Al.) metal,

- gal (Ga), metal,

- ind (In), metal,

- tal (Tl), metal,

Własciwosci borowców:

- mają 3 elektrony walencyjne,

- występują na III stopniu utlenienia, wyjątkiem jest tal, którego związki chemiczne występują na I stopniu utlenienia, np. chlorek talu (I),

- mają tendencje do oddawania trzech elektronów, łatwo tworzą kationy,

- mogą uwspólniać trzy elektrony i tworzyć związki chemiczne o budowie kowalencyjnej,

- dobrze przewodzą ciepło i prąd elektryczny,

BOR:

- substancja stała,

- błyszczące, czarne, twarde, kruche kryształy,

występuje w 3 odmianach alotropowych,

- jest półprzewodnikiem,

glin:

- jasny, srebrzysty, ma metaliczny połysk, kruchy, łamliwy,

- twardsze w obróbce są stopy glinu duraluminium (miedź, magnez) i aluminium (mangan, magnez),

pasywacja glinu:

pasywacja glinu – powstawanie pod wpływem tlenu z powietrza cienkiej warstwy tlenku glinu, która chroni metal przed dalszym utlenianiem,

4 Al. + 3O2 2Al2O3

Pasywacja zachodzi także pod wpływem stężonego roztworu kwasu azotowego (V), który ma silne właściwości utleniające. Przez to glin stosuje się do wyrobu cystern.

Pod wpływem stężonego roztworu HNO3 glin ulega pasywacji. W rozcieńczonych roztworze HNO3 roztwarza się:

Al + 4 HNO3 -> Al(NO3)3 + NO + 2H2O

Aluminotermia/ reakcja termitowa

reakcji towarzyszy wydzielanie się dużej ilości ciepła a otrzymany metal jest w stanie ciekłym,

Sproszkowany metaliczny glin redukuje tlenki innych metali, co pozwala otrzymywać te metale w stanie wolnym,

np. 2 Al + Fe2O3 -> Al2O3 + 2 Fe

Reakcje zwiazków glinu z kwasem i zasadą

Nazwa substratu Równanie reakcji

Z kwasem Z zasadą

Metaliczny glin 2 Al + 6 HCl -> 2 AlCl3 + 3 H2 2Al + 2NaOH + 6H2O -> 2Na[Al(OH)4] +3H2

Tlenek glinu Al2O3 + 6 HCl -> 2 AlCl3 + 3 H2O Al2O3 + 2NaOH + 3H2O -> 2Na[Al(OH)4]

Wodorotlenek glinu Al(OH)3 + 3 HCl -> AlCl3 + 3 H2O Al(OH)3 + NaOH -> Na[Al(OH)4]

tetrahydroksoglinian sodu

w nadmiarze NaOH

Al(OH)3 + 3NaOH -> Na3[Al(OH)6]

heksahydroksoglinian sodu

Borowce reagujac z tlenem w podwyzszonej temperaturze oraz z innymi niemetalami:

Produktami reakcji chemicznych z tlenem są tlenki,

Produktami reakcji chemicznych z fluorowcami są halogenki,

Produktami reakcji chemicznych z siarką są siarczki,

Produktami reakcji chemicznych z azotem są azotki,

Produktami reakcji chemicznych z wodorem są wodorki,

Zastosowanie borowców

glin – przemysł lotniczy

bor – zabezpiecza przed ogniem,

tal – trucizny do deratyzacji,

ind – przyrządy optyczne,

gal – fotodiody,

Węglowce:

- węgiel (C), niemetal,

- krzem (Si), niemetal,

- german (Ge), metal,

- cyna (Sn), metal,

- ołów (Pb), metal,

weglowce

- występują w przyrodzie głównie w związkach chemicznych jako składniki skał i minerałów,

- substancje stałe,

- charakter metaliczny wzrasta wraz ze zwiększaniem się liczby atomowej,

- w związkach chemicznych węglowce występują zazwyczaj na IV stopniu utlenienia, rzadziej na II (charakterystycznym dla cyny i ołowiu),

- związki chemiczne z wodorem zawierają wiązania kowalencyjne, wyjątkiem są węglowodory, ich atomy węgla w wyniku połączenia się ze sobą, tworzą łańcuchy i pierścienie,

Charakter chemiczny tlenków weglowców

Wzór tlenku Charakter chemiczny

CO Obojętny

SiO Obojętny

GeO Obojętny

SnO Amfoteryczny

z przewagą cech zasadowych

PbO Amfoteryczny

Wzór tlenku Charakter chemiczny

CO2 Kwasowy

SiO2 Kwasowy

GeO2 Amfoteryczny z przewagą

cech kwasowych

SnO2 Amfoteryczny z przewagą

cech kwasowych

PbO2 Amfoteryczny z przewagą

cech kwasowych

Weglowce tworza równiez połaczenia z:

- fluorowcami – halogenki – CCl4,

- siarką – siarczki – CS2,

- azotem – azotki – Si3N4,

Łaczenie sie weglowców z wodorem

- krzem – tworzy łańcuchowe związki chemiczne czyli silany np. Si2H6,

- węgiel – węglowodory – łańcuchy lub pierścienie,

- german – germanowodory np. Ge2H6,

- ołów i cyna – wodorki np. SnH4,

Zastosowanie weglowców

- węgiel – ostrza do cięcia szkła,

- german – produkcja rdzeni światłowodów,

- krzem – elementy elektroniczne,

- cyna – zabezpieczenie innych metali przed korozją,

- ołów – pociski karabinowe,

Azotowce

- azot (N) – gaz, niemetal

- fosfor (P) – substancja stała, niemetal

- arsen (As) – substancja stała, niemetal

- antymon (Sb) – substancja stała, metal

- bizmut (Bi) – substancja stała, metal

Azotowce

- ich charakter metaliczny wzrasta wraz ze zwiększaniem się liczby atomowej,

- w związkach chemicznych przyjmują -III, III, V stopień utlenienia

- w większości tworzą wiązania kowalencyjne,

- tworzą tlenki o zróżnicowanym charakterze chemicznym,

Nawozy azotowe i fosforowe

uzupełniają niedobory składników mineralnych w glebie lub zmiany odczynu gleby,

nawozy azotowe to saletry

nawozy amonowe – obniżają pH

nawozy fosforowe – podwyższają pH

Azot – własciwosci

- bezbarwny

- bezwonny

- gaz

- słabo rozpuszczalny w wodzie

- tworzą cząsteczki dwuatomowe

- mało aktywny chemicznie

- w stanie wolnym tworzy 78%objętości powietrza

- w wysokiej temperaturze tworzy bezpośrednie połączenia z niektórymi metalami

3 Mg + N2 -> Mg3N2

Otrzymywanie podczas rozkładu termicznego

a) azydku sodu

2 NaN3 -> 2 Na + 3N2

b) azotanu (III) amonu

NH4NO2 -> 2 H2O + N2

Nieorganiczne zwiazki azotu

a) amoniak NH3

- bezbarwny

- duszący zapach

- gaz

- bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie

Tlenki azotu

- przyjmują dodatnie stopnie utlenienia

Zastosowania azotowców

- azot – napełnia się nim paczki z chipsami

- arsen – impregnacja drewna

- bizmut – jubilerstwo

- antymon – czcionki drukarskie

- fosfor – bomby zapalające

Tlenowce

- tlen (O) – niemetal

- siarka (S) – niemetal

- selen (Se) – niemetal

- tellur (Te) – niemetal

- polon (Po) – metal

– nie ma trwałych izotopów dlatego jest pierwiastkiem promieniotwórczym

tlenowce

- charakter metaliczny, temperatura topnienia, gęstość zwiększają się wraz ze wzrostem liczby atomowe,

- przyjmują w związkach chemicznych -II, IV, VI stopień utlenienia (wyjątkiem jest tlen -II, I , II)

- ze zwiększaniem się liczby atomowej słabnie charakter utleniający tlenowców

tlen

- bezbarwny,

- bezwonny,

- gaz,

- słabo rozpuszczalny w wodzie,

- podtrzymuje spalanie,

- wykrywa się go za pomocą żarzącego łuczywa

- odmianą alotropową jest ozon O3,

- we wszystkich reakcjach chemicznych tlen jest utleniaczem

siarka

- nie tworzy wiązań wielokrotnych,

- żółta

- bezwonna

- nie rozpuszcza się w wodzie

otrzymywanie:

- metodą odkrywkową

- podziemne wytapianie za pomocą przegrzanej pary wodnej

FLUOROWCE

*Woda chlorowa ma właściwości wybielające

*Sód gwałtownie spala się w chlorze - powstaje biała substancja

*Chlor gwałtownie reaguje z metalami

*Chlor bezpośrednio łączy się z wodowrem

Zastosowanie

Helowce

--> blok s (najtrudniej rozpuszczalny)

--> blok p

-->

związki z fluorem i tlenem

-->

(najłatwiej rozpuszczalny) toksyczny !

*bezbarwne *bezwonne

*atomy (nie cząsteczki)

*trwała konfiguracja

zastosowanie

podsumowanie

-> pierwiastki chemiczne grup od 13. do 18.

-> posiadają powłokę s i p

-> różnią się liczbą elektronów walencyjnych

-> w grupie 13. przeważają metale

-> atomy o małej liczbie elektronów walencyjnych oddają je w reakcjach i tworzą kationy (niska elektroujemność)

-> atomy z grup 16. i 17. w reakcjach przyjmują elektrony i tworzą aniony (wysoka elektroujemność)

KAHOOT