Бэлтгэсэн: О.Бямбасүрэн
Төсвийн орлогын бүтэц, нэмэгдүүлэх арга зам
Улсын төсөв гэж юу вэ?
Өөрийн үйл ажиллагаагаа явуулах санхүүгийн эх үүсвэр бий болгох зорилгоор төрөөс тухайн жилд өөрийн мэдэлдээ хуримтлуулан, хуваарилж зарцуулах мөнгөн хөрөнгийн орлого, зарлагын төлөвлөгөөг улсын төсөв гэнэ.
Улсын төсөв гэж юу вэ?
Төсвийн жил
Төсвийг төлөвлөх хэрэгжүүлэх хугацааг төсвийн жил гэх бөгөөд энэ нь 12 сар үргэлжилдэг.
Төсвийн орлого-Төсвийн зарлага= Төсвийн тэнцэл
Төсвийн тэнцэл
Төсвийн орлого
Төсвийн орлого гэдэг нь төсвийн санг бүрдүүлэх явцад төр болон аж ахуй нэгж, байгууллага, иргэдийн хооронд үүсч байгаа эдийн засгийн харилцаа юм.
Татварын орлого
1. Орлогын албан татвар
· ААНОАТ
· ХХОАТ
2. Бараа үйлчилгээний татвар
· Онцгой албан татвар
· Нэмэгдсэн өртгийн татвар
3. Өмчийн татвар
· Үл хөдлөх хөрөнгийн албан татвар
· Өв залгамжлалын албан татвар
· Бууны албан татвар
· Эд хөрөнгийн татвар
4. Байгалийн баялагийн нөөц ашиглалтын төлбөр
· Ашигт малтмал ашигласны татвар
· Улсын нөөцийн төлбөр
· Газрын төлбөр
· Рашаан ашигласны төлбөр
· Түгээмэл тархалттай ашигт малтмал ашигласны төлбөр
. Хэрэглээний модны хураамж
5. Гадаад худалдаа, эдийн засгийн үйл ажиллагаа
· Гаалийн татвар
· Гаалийн хураамж
6. Бусад татвар, хураамж
· Тэмдэгтийн хураамж
· Төсвийн гадуурх фондын шимтгэл
· Зам, тээврийн хэрэгслийн хураамж
Татварынбус орлого
1.Төрийн өмчийн үйлдвэрийн газар байгууллагуудын орлого
·Төрийн өмчийг ашиглуулснаас орох орлого/түрээсийн орлого/
·Төрийн өмчлөлд байгаа хувьцаанаас олох ашиг
·Төрийн өмчөөс олох ашиг
·Төсвийн түр хугацаанд сул чөлөөтэй байгаа хөрөнгийг банк, зээлийн байгууллагуудад байршуулснаас олох хүүгийн өр
·Төв банкны ашиг
·Бусад өрүүд
2. Хүү, торгуулийн орлогууд
3. Төрийн эзэмшилд байсан нөөцийг борлуулснаас олох орлого
4. Навигацийн орлого /агаарын зам ашигласны орлого/
5. Газрын тосны орлого
6. Бусад орлого /тусгай сангуудын/
Тусламжийн орлого
Гадаад орон, олон улсын байгууллагын үзүүлэх буцалтгүй тусламжийн орлого, хандив.
Төсвийн зарлагыг урсгал зардал, хөрөнгийн зардал, цэвэр зээл гэж ангилна.
Төсвий зарлага
Төсвийн орлого зардлын зөрүүг төсвийн тэнцэл гэнэ.
Төсвий тэнцэл
Төсвийн орлого нэмэгдүүлэх арга зам
- Татварын орчинг сайжруулах
- Далд бизнесийг ил болгох
- Үйлдвэрлэлийг дэмжиж, дотооддоо нэмүү өртөг шингээж бараа бүтээгдэхүүнээ борлуулж байх.
- Ашигт малтмал, байгалийн баялагийг олон улсын зах зээлийн үнээр борлуулж байх
- Баялагийн сан байгуулах.
- Ёс суртахуунтай иргэдтэй, ёс зүйтэй төртэй байх
Монгол улсын төсөв
Монгол Улсын нэгдсэн төсөв нь улсын төсөв, орон нутгийн төсөв, Хүний хөгжлийн сангийн төсөв болон нийгмийн даатгалын сангийн төсвөөс бүрдэнэ. Улсын Их Хурлаас баталсан, Засгийн газар бүрдүүлэн, зарцуулах төсвийг улсын төсөв гэнэ. Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас баталсан, аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг даргын бүрдүүлэн, зарцуулах төсвийг орон нутгийн төсөв гэнэ. Орон нутгийн төсөв нь аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн төсвөөс бүрдэнэ.
2013-2018 онуудын 3-р сарын төсвийн орлого ба тусламжийн дүн.
Эх сурвалж: Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан
Эх сурвалж: Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан
Эх сурвалж: Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан
Эх сурвалж: Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан
Эх сурвалж: Статистикийн мэдээллийн нэгдсэн сан