Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
Siyasal Partilerin Afiş Kullanımı Üzerine Bir İnceleme
Onurcan GÜDEN
En basit biçimde: "Siyasal aktörlerin belli ideolojik amaç ve politikalarını belli gruplara, kitlelere, ülkelere ya da bloklara kabul ettirmek ve gerektiğinde eyleme dönüştürmek, uygulamaya koymak üzere çeşitli iletişim tür ve tekniklerini kullanmaları" olarak tanımlanabilir.
Siyasal iletişim aktörleri, geniş halk kitlelerini etkilemek; tutum ve davranış değişikliği yaratmak amacıyla iletişimde bulunurlar.
Siyasal aktörler tarafından, dar anlamıyla siyaset yapmak üzere gerçekleştirilen kampanyalardır. Her tür siyasal kampanyanın hedef kitlesi halk ve halkın vereceği karardır.
Siyasal kampanyalarda yoğun mesaj aktarımı kısa sürede gerçekleştirilir. Bu özellik mesajın içeriğini ve niteliğini de belirler.
Siyasal kampanyalarda içerik ne olursa olsun, belli bir konu ile ilgili hakın onayı istenir. Bu onay ise seçim yoluyla gerçekleştirilir. Siyasal kampanyalar genel olarak iki farklı kümede toplanır:
Meclislere yasa yapmak ya da yerel yönetimlere yönetenleri seçmek üzere, ülke çapında ya da ülkenin belli yörelerinde yapılan seçimlerde siyasal partilerin gösterdikleri milletvekili adaylarının ya da yerel yönetim adaylarının, ilgili yasal düzenlemeler çerçevesinde, seçimleri kazanmak üzere yürüttükleri yöntem ve tekniklerin tümüdür.
Seçim kampanyalarının genel amacı, seçime katılan siyasi partileri kazandırmak ve iktidara getirmektir. Bu genel amacın gerçekleşmesi için kampanyalarda farklı seçmen kitlesine yönelik stratejiler saptanır, planlar yapılır.
Türkiye'deki seçim kampanyaları çok partili yaşama geçildikten sonra başlamıştır. Bu bakımdan seçim kampanyalarının başlangıç tarihi, çok partili ilk seçim olan 1946 seçimiyle başlatılabilir.
Cumhuriyetin ilk yıllarından başlayarak 1946 yılına kadar tek parti yönetiminin bulunması, seçimleri gerçek bir "kampanya" biçiminden çıkararak adayların tanıtılması şekline dönüştürmüştür.
Seçimlere yönelik ilk ciddi kampanya çok partili döneme geçildikten sonra yapılan 1950 seçimleri ile olmuştur.
Türk siyasal yaşamında siyasal partilerin seçim kampanyaları tek parti döneminden beri yapılmakla birlikte fazla etkili kampanyalar olarak görülmez. Bu konuda ilk ciddi kampanya çok partili döneme geçildikten sonra yapılan 1950 seçimleri ile olmuştur.
Tek partili dönemin sonu, Nuri Demirağ tarafından kurulan Milli Kalkınma Partisi ile çok partili döneme fiilen atılan adım.
MKP, 1946 seçimlerinde üzerinde uçak resimleri olan bir afiş kullanmıştı. Afişte uçakların kanatlarına partinin temel ilkeleri yazılmış ve şöyle sıralanmıştı:
– İşretten
– Oyundan (Kumar doğar)
– İffetsizlikten
– Eğrilikten
– Tembellikten
– Zulümkarlıktan
SAKININIZ!
Bu seçimlerde 1946'da kurulan ve ikinci kez seçime giren Demokrat Parti (DP), 27 yıldır iktidarda bulunan ve bunun 23 yılını tek parti olarak iktidarda geçiren Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)'ne karşı yoğun bir siyasal kampanya yürütmüştür. Demokrat Parti özel sloganlar geliştirmiş ve bu sloganları afişlerinde kullanmıştır.
Bir anlamda bu seçim ilk kez batı demokrasilerinde görülen seçim kampanyalarına yakın bir seçim kampanyası türünde olmuştur.
1925 yılından beri tek parti olarak Türkiye’yi yöneten Cumhuriyet Halk Partisi, ilk çok partili seçimlerde İhap Hulusi’nin çizdiği bir seçim afişiyle seçmenin karşısına çıktı.
Gösterge: CHP Seçim Afişi
Gösteren: CHP amblemi, "Atatürk ve İnönü Cumhuriyet Halk Partisi'nin başlarıdır. Oylarımızı onların partisine verelim!" sloganı, oy veren insan tasvirleri, İhap Hulusi imzası.
Gösterilen: "Atatürk" ve milli şef "İnönü" destekli bir imaj, " Hem modern şehirli bir aile hem de başörtülü bir kadın ve başında kasket olan muhafazakar köylü bir aile kullanımı, "Atatürk'ün ve herkesin partisi olması."
Türkiye'de seçim kampanyalarının en önemli afişlerinden biri olarak kabul edilen, Selçuk Milar tarafından tasarlanan "Yeter! Söz Milletindir" sloganlı Demokrat Parti afişi.
Gösterge: DP seçim afişi
Gösteren: Büyük bir el resmi, "Yeter! Söz Milletindir!" ifadesi, Türk bayrağı, "Demokrat Parti" ifadesi.
Gösterilen: Demokrat Parti sözü millete veriyor. "Milletin Sesi" olmak. Milletin eli ile mevcut yönetime "Dur!" deniliyor.
Demokrat Parti, 1950 seçimlerinde oyların %53'ünü, 450 milletvekilinden 408 milletvekilini alarak, ilk kez, TBMM'de bu kadar büyük çoğunlukla bir siyasal partinin iktidara gelmesini sağladı
Böylece 27 yıldır iktidarda bulunan CHP ve onun Genel Başkanı "Milli Şef" İsmet İnönü iktidardan düşürüldü ve 10 yıl sürecek DP iktidarı dönemi başladı.
Demokrat Parti iktidarındaki ilk seçimde otoriterleşme işaretlerini vermeye başladı. Öncelikle daha önce kendisinin başarıyla kullandığı resimli afişlerin kullanımını daha sonra da radyolardan yapılan seçim konuşmalarını yasakladı.
Böylece Siyasal iktidar, elinde bulunan radyolar kanalıyla hükümet haberleri adı altında kendi siyasal iktidarının dolayısıyla DP'nin propagandasını tek taraflı yapma olanağını da eline geçirmiş oldu.
Göstergeler: CHP ve DP'nin seçim afişleri.
Gösterenler: Parti isimleri, sloganlar, sarı-siyah renk tercihi.
Gösterilenler: CHP negatif siyasal kampanya yürütüyor, DP destekleyenlerinin oylarını korumaya yöneliyor.
Seçimlerde Demokrat Parti oyunu daha da arttırarak bir kez daha iktidar partisi oldu.
Demokrat Parti iktidarındaki ikinci seçim, 1957 yılında yapıldı. Seçim öncesi yürütülen siyasal kampanyalarda radyo yayınlarından başta ana muhalefet partisi CHP olmak üzere diğer muhalefet partileri de bir kez daha yararlandırılmadı. Siyasal partiler kampanyalarını mitingler ve afişlerle yürüttü.
Gösterge: Demokrat Parti seçim afişi.
Gösteren: Adnan Menderes, izleyeni işaret eden el, "Büyük Türkiye için desteğinizi istiyorum" ifadesi. Mavi, sarı renk kullanımı.
Gösterilen: Lider kocaman elini halkın üzerine işaret edere. güç gösterisi yapıyor. Bireyi özneleştirme. Mavi ile muhafazakarlık, sarı ile dikkat çekme. Amerikan yanlısı politikaların yansıması.
Gösterge: CHP Seçim Afişleri
Gösteren: İfadeler, CHP kısaltması. Renkler.
Gösterilen: Sert üslup, siyasi ve ekonomik eleştiri. Çatışmacı renkler ile negatif söylem.
Gösterge: Hürriyet Partisi Seçim Afişi.
Gösteren: İfadeler, renkler, Hür.P. kısaltması.
Gösterilen: Çatışmacı renkler ve negatif söylemlerle iktidar partisinin eleştirilmesi.
Gösterge: Cumhuriyetçi Millet Partisi seçim afişi.
Gösteren: Celal Bayar'ın sözleri, "Milli vazifeni yerine getir!" ifadesi, parti amblemi.
Gösterilen: Demokrat Parti'nin vaatlerini yerine getirmediği, vatandaşın oylarını bu yönde kullanması gerektiği.
Seçimler sonucunda Demokrat Parti yaklaşık 4,5 milyon oy alarak iktidar partisi olmayı sürdürdü.
Demokrat Parti'nin 10 yıllık hükümet yönetimi, 27 Mayıs 1960 tarihinde yapılan Askeri Harekat ile sona erdi.
27 Mayıs 1960 askeri darbesinin ardından demokrasinin yeniden uygulanmasını sağlayan ilk seçim 1961 yılında yapıldı ve yönetenlerin seçilerek geldiği TBMM yeniden oluşturuldu.
Darbe sonrası tam anlamıyla siyasal kampanya yürütülmemiştir. Kapatılan DP'nin yerine onun oy tabanına yönelen Adalet Partisi ve Yeni Türkiye Partisi ve diğer partilerden farklı olarak bir sınıfı, emekçileri temsil ettiğini söyleyen Türkiye İşçi Partisi kuruldu.
Bu seçim döneminde söylemler daha çok birleştirici ve bütünleştirici nitelik taşımaktadır.
Seçim sonucunda hiçbir parti mutlak çoğunluğa ulaşamamış bu yüzden de koalisyon hükümeti kurulmuştur.
Göstergeler: Partilerin Seçim Afişleri
Gösterenler: Parti İsimleri, Parti Amblemleri, Parti Vaatleri
Gösterilenler: Emekçiye, çiftçiye, halka yönelik hizmet söylemi.
Seçim sonucunda oyların %52,8'ini alan Adalet Partisi iktidara geldi.
Adalet Partisi
Gösterge: AP'nin seçim afişi
Gösteren: Boğaz köprüsü, Parti adı, At (Parti amblemi), "Avrupa'yı Asya'ya bağladık" ifadesi, İstanbul ve minare silüeti, mavi renk tonu.
Gösterilen: Adalet Partisi iktidarında yapılan hizmet, mavi ton ve minare silüeti ile yansıtılan muhafazakarlık.
Gösterge: CHP'nin seçim afişi.
Gösteren: Pastel/Mavi zemin, "Ak Günlere/Gücümüzü Halktan ve Haktan Alıyoruz" ifadeleri, parti amblemi, parti adı.
Gösterilen: Huzur, iyi bir gelecek, muhafazakar bir tutum.
1977 Genel Milletvekili Seçim kampanyalarının önemli özellikleri vardır. TRT televizyon yayınları da seçim propagandaları için kullanılmaya başlanmıştır.
Ayrıca ilk kez batılı anlamda bir reklam şirketinin seçim propagandası düzenlediği bir seçim olma özelliğini de taşımaktadır. Başkanlığını Süleyman Demirel'in yaptığı Adalet Partisi, seçim kampanyasını Cenajans adlı bir reklam şirketiyle birlikte yürütmüştür.
Gösterge: CHP'nin seçim afişleri.
Gösteren: Siyah zemin, Güvercinler, Silahlar, "Analar Çocuklarınızı Oylarınızla Koruyun" / "Silah Gidecek Barış Gelecek" ifadeleri, Parti amblemi, Parti adı.
Gösterilen: Barış
Göstergeler: MSP'nin seçim afişleri
Gösterenler: Parti adı, parti kısaltması, parti amblemi, "Bu zafer inananların zaferidir"/ "Bundan sonra refah, huzur, lider ülke Türkiye" ifadeleri.
Gösterilen: Lider ülke olma vaadi, inananların zaferi, İslamcılık.
Gösterge: MHP'nin seçim afişi
Gösteren: MHP amblemi, Lider Alparslan Türkeş, "Komşusu açken tok yatan bizden değildir"/ "Milli devlet güçlü iktidar için MHP'de birleşelim" ifadeleri, MHP şeklinde surlar.
Gösterilen: Millilik, üç hilal, hadis ile gösterilen dindarlık.
1980 yılında Türkiye'de demokrasi üçüncü kez askıya alınmıştır. Türkiye'de sağ-sol kavgası, bunun partilerce desteklenmesi, hükümet tarafından önlenemeyişi, ülkenin kaos ortamına giderek yaklaşması gibi pek çok neden sebep gösterilerek 12 Eylül 1980'de ordu yönetime el koydu ve meclisi feshetti. 1961 Anayasası kaldırıldı, siyasi partiler kapatıldı.
1983 yılına kadar Türkiye askeri yönetim tarafından atanan Bülent Ulusu Hükümeti tarafından yönetildi.
Seçimlere yeni kurulan dört parti ile girilmiştir: MDP (Milliyetçi Demokrat Parti), ANAP (Anavatan Partisi), DYP (Doğru Yol Partisi) ve HP (Halkçı Parti). Bu dönemde ilk kez gazetelerde yer almayan paralı parti reklamlarına izin çıkmıştır. Tüm partiler reklam ajanslarıyla çalışmaya başlamışlardır.
Kampanya süresince özellikle ANAP lideri Turgut Özal'a anlaştığı reklam ajansı Man Ajans tarafından Amerikan tarzı bir propaganda yöntemi izlettirilmiştir. Örneğin: eşi Semra Özal ile el ele dolaşma, aile fotoğraflarını basına verme, televizyon konuşmaları vs.
1987 seçimleri, seçim kampanyaları açısından farklı durumların ortaya çıktığı bir genel seçimdir. Öncelikle, 1980 öncesi var olan ve siyasal yasaklı bulunan dört eski parti lideri Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Alpaslan Türkeş ve Necmettin Erbakan'ın halk oylaması ile siyasi yasakları kaldırılmış, bu liderler yeniden isim değiştiren partilerinin başına geçmiştir.
Siyasal partiler bu dönemde televizyon yayınlarından da yararlanmaya başlamışlardır. Bu işin profesyonel bir yaklaşımla yapılması gereği iyice anlaşıldığından siyasi partiler reklam ajanslarıyla çalışmaya özen göstermişlerdir. Örneğin; SHP Yorum Ajans ile, ANAP ise Birikim Ajans ve Letra Ajans ile çalışmıştır.
Anavatan Partisi
Bu dönemde en dikkat çeken Fransız reklamcı Séguéla ile ANAP işbirliğidir. 1991 seçimleri için Séguéla Türkiye’de şimdiye kadar rastlanmayan bir kampanya stratejisi uygulamıştır.
Türk seçim tarihinde tamamen lider odaklı olan bir seçim kampanyası olarak öne çıkan bu kampanya, parti lideri Mesut Yılmaz’ın fotoğrafından oluşmakta ve sloganı da “Çünkü daha yapacak çok iş var” olarak vurgulanmaktadır.
Negatif kampanyaların artışa geçtiği 1991 Genel Seçimlerinde SHP “Ne farkları var?” sloganıyla Rusların ünlü iç içe geçmiş matruşka bebeklerinin olduğu ve her bir bebeğin rakiplerin
karikatür çizimleri ile anlatıldığı bir ilan kullanmıştır.
Sağ parti liderlerinin bu çizimleri ile aralarında hiçbir fark olmadığı tek gerçek liderin Erdal İnönü olduğu anlatılmaya çalışılmıştır.
Refah Partisi ise, kampanya çalışmalarında iktidarı hedef olarak almıştır.
“Demokrasi mi?...”,
“Faiz beni batırdı...”,
“İki yakamız biraraya gelmiyor...”,
“Doğulu olmak suç mu?...” gibi başlıklar taşıyan ilanlarla olumsuz bir kampanyaya ağırlık vermiştir.
Refah Partisi
Greimas'ın Eyleyensel Örnekçesi
Nesne
Gönderici
Alıcı
Engelleyici
Destekleyici
Özne
Gönderici: Refah Partisi
Alıcı: Refah Partisi, sonuçtan yararlanacak olan o.
Nesne: Seçimi kazanmak.
Özne: Seçmen.
Destekleyici: Refah Partisi'ne oy verecek seçmenler, kullanılan afişler, yürütülen kampanya.
Engelleyici: TRT, Boyalı Basın, Faizci Kapital Sahibi, İnanç ve Fikir Düşmanları, Batılı Mürteci, Kumar, Fuhuş, Uyuşturucu, Siyonizm, Rakip Partiler.
Göstergeler: DYP seçim afişleri.
Gösteren: Parti amblemi, Tansu Çiller, "Haydi Türkiyem İleri!", "Yeter! Hak Milletindir", "Onlar geçmiş, biz geleceğiz" ifadeleri.
Gösterilen: Kadın lider, diğer partilerin eleştirisi, Demokrat Parti'yi anımsatmak.
2002 seçimleri sonucunda Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bir ilk yaşanmış, daha önceki
dönemde TBMM’de bulunan siyasi partilerden hiçbiri 3 Kasım 2002 seçimlerinde seçmenden
bekledikleri ilgiyi görememiş ve barajın altında kalarak mecliste temsil edilememişlerdir.
Bir önceki seçimlerde (1999) ülke barajının altında kalmış olan CHP ve yeni kurulan Adalet ve
Kalkınma Partisi (AKP) hariç, seçime giren diğer 16 parti milletvekili çıkaramamıştır.
Adalet ve Kalkınma Partisi
Tüm kampanyayı ve hatta partinin ismini ve logosunu Erol Olçok hazırlamıştır.
Yenilik temalı, herkese seslenen, lider odaklı bir seçim kampanyası yürütülmüştür.
10 Temmuz 2002'de kurulan Genç Parti, beklenmedik bir şekilde 3 Kasım 2002 tarihindeki seçimlerde %7.25 oranında oy aldı.
Genç Parti kampanya süresince özel yayın kanallarını de etkin bir biçimde kullandı. (Star TV, Kral TV, Star Gazetesi)
Adalet ve Kalkınma Partisi
Adalet ve Kalkınma Partisi
Gösterge: CHP seçim afişi.
Gösteren: Kemal Kılıçdaroğlu, Atatürk, Parti amblemi, "Herkes için CHP", "Rahat bir nefes" sloganları.
Gösterilen: Atatürkçü parti olmak, herkes için var olmak, mevcut iktidardan sıkılmış olanlara rahat bir nefes.
Recep Tayyip Erdoğan
Ekmeleddin İhsanoğlu
Adalet ve Kalkınma Partisi
Siyasal reklamcılıkta başarı, iletişim kaynağının güvenilirliğine olduğu kadar, iletişimin doğru planlamasına ve uzun süreli uygulanmasına da bağlıdır
Değerlerin ve fikirlerin seçmen beklentilerini tatmin edebilecek biçimde sunulması, seçmenin onayını kazanmayı ve başarıyı da beraberinde getirecektir.
AZİZ Aysel, "Siyasal İletişim", 6. Baskı, Nobel Yayınları, Ankara, 2015.
BAL Enes & BEKİROĞLU Onur, "Siyasal Reklamcılık", Literatürk Academia, 2014.
ÖZKAN Necati, "Seçim Kazandıran Kampanyalar", MediaCat Kitapları, İstanbul, 2002.
TOKGÖZ Oya, "Siyasal İletişimi Anlamak", İmge Kitabevi, İstanbul, 2014.