Doku - slayt

GÖRSEL SANATLARDA

BİÇİMLENDİRME

Doku; bir yüzeyin gerçek ya da dokunsal değeridir. Her nesnenin kendine özgü bir yapısı vardır.

Doku; bir yüzeyin gerçek ya da dokunsal değeridir. H...

DOKU TÜRLERİ

YAPILARINA GÖRE

1- DOĞAL DOKULAR

Nesnelerin kendi dogal dokularıdır. Doğrudan nesnenin kendisine dokunuldugunda ya da bakıldıgında fark edilir. Portakalın kabugu ya da bir agacın gövdesi dogal dokulara örnektir .Dokuyu nesne yüzeyinde dokunma ve görme duyularımızla algılayabildiğimiz gibi yalnızca dokunma duyumuz da dokuyu kavramamıza yeterli olur.

DOKU TÜRLERİ

2 - YAPAY DOKULAR

Yapay dokular, insanın bilgi, emek ve teknikle işleyerek estetik tasarım kaygılarıyla yaptığı görsel yüzey değerlendirmesidir. Nesnenin kendi yüzeyinde oluşan gerçek dokuların yanı sıra yapay olarak oluşturulmuş dokularda vardır. Bir sanatçının yapıtının yüzeyine fırça darbeleri ve spatüla kullanarak boya sürüşü, kazıma ile oluşturulan yüzeyler ya da camların üzerindeki kabartma şekiller izleyende doku etkisi yaratır. Ancak bunlar nesnenin kendi dokusu olmadığından yapay dokular olarak adlandırılır. Gerçekte bir cismin, dokunularak hissedilen dokusu, resme dokunuldugunda hissedilemez. Buna karşılık bu resme bakıldıgında, o resmin yüzündeki pürüzlülük derecesi oldukça iyi anlaşılabilir. Bu bakımdan yapay doku resimde, kumaş desenlerinde ya da gerçekte malzemeye vermek istedigimiz pürüzlülügü anlatmak üzere tasarda ve ayrıntı resimlerinde çok kullanılır. Herhangi bir cismin resmini yaparken onun yüzeyinin pürüzlülük derecesi bir takım taramalar ve noktalar yardımıyla belirtilir ki kâgıt üzerine resmedilen bu doku bir yapay dokudur.

Duyumları Yönünden Dokular

1 - Dokunsal (Gerçek) Dokular

Gözle görülen aynı zamanda dokunulduğunda girinti-çıkıntıları, yumuşaklığı-sertliği, pürüzlülükleri hissedilen dokulara“Dokunsal (Gerçek) Dokular” denir.Doğal dokularda ve yapay dokularda da gerçek doku özelikleri vardır. Sert-yumuşak, sivri küt, pürüzlü-kaygan, girintili -çıkıntılı, sık-seyrek gibi: Bu özelikler dokunma duygusu ile anlaşılır. Gerçek doku; doğal ya da bir sanatçının ürettiği yapay doku da olabilir. Örneğin, yağlıboya tekniğiyle yapılmış resimde iki tür doku görülür. Birincisi sanatçının fırça darbeleriyle veya boyamayla açıklı-koyulu görüntülerle oluşturduğu dokudur. İkincisi ise tamamen kullanılan gereçlerin özeliklerinden kaynaklanan dokulardır.

Duyumları Yönünden Dokular

2 -görsel Dokular

Görsel dokuların hacim etkisi, yüzeydeki girinti çıkıntıları sadece gözle algılanır, Parmakla dokunulduğunda hissedilmez. Düz yüzey üzerinde görüntü olarak doku etkisi verir. Örneğin herhangi (üç boyutlu) bir cismin, iki boyutlu görüntüsünü kâğıt üzerinde yaparken onun yüzeylerinin pürüzlülük derecesi bir takım taramalar ve noktalar yardımıyla belirtilir ki kağıt üzerinde resmedilen bu doku sadece görsel olarak algılanan yapay bir dokudur.

Dokuların Perspektİf Etkİsİ

1- Dokunun Kendİ Etkİsİ

Nesnelerin sahip oldukları doğal dokular nesneden nesneye farklılık gösterir. Bazı dokular sert (kaba), bazıları orta serlikte, bazıları da yumuşak dokuya sahiptirler. Bunların her birinin etkisi farklı olur. Nesnenin yüzeyindeki homojen büyük alanlı pürüzler, derin girinti ve çıkıntılar o nesnenin sert (kaba) dokuya sahip olduğunu gösterir. Sert (kaba) dokular nesneye uzaktan bakınca da kendini gösterir. Bundan dolayı sert (kaba) dokulu cisimler olduklarından daha yakın görünürler, kompozisyonda öndelik etkisi yaratırlar. Pürüzlerin küçük ve birbirine yakın, çıkıntıların yüzeyden fazla yüksek olmadığı dokulu yüzeyler ise bunun tam tersini oluştururlar. Yumuşak dokuya sahip nesnelerin dokuları uzaktan fazla dikkat çekmediği için onlar oldukları durumdan daha uzak görünürler. Bir kompozisyonda (düzenlemede) kullanıldıklarında arkadalık etkisi yaratırlar. Orta sertlikte dokular sert (kaba) dokuya göre arkadalık, yumuşak dokuya göre öndelik etkisi yaratır.

Dokuların Perspektİf Etkİsİ

2 - Dokulu Malzemenİn Renk Etkİsİ

Her nesnenin sahip olduğu dokulu bir yüzeyi olduğu gibi o nesne bir renge de sahiptir. Renkler konusunda değinildiği gibi sıcak ve soğuk renklerin öndelik (yakın) – arkadalık (uzak) etkileri olduğunu biliyoruz. Genel olarak kırmızı, turuncu ve sarı yani sıcak renklere sahip olan dokulu nesneler olduklarından daha yakın görünürler. Bir kompozisyonda (düzenlemede) kullanıldığında öndelik etkisi yaratırlar. Aynı şekilde mavi, mor ve yeşil renklere sahip dokulu nesneler olduklarından daha uzakta görünürler. Kompozisyon (düzenleme) içerisinde arkadalık etkisi yaratırlar.

Dokuların Perspektif Etkİsİ

3 - Dokulu Malzemenİn Yüzey Etkİsİ

Nesneler doku ve renge sahip oldukları gibi nesne mat ya da parlak yüzeylere de sahiptirler. Parlak yüzeyler kompozisyon içerisinde öndelik, yakınlık etkisi, mat yüzeyler ise uzaklık, arkadalık etkisi oluştururlar.

4 - Karşıtlık Etkİsİ

Dokuların Perspektif Etkİsİ

İki farklı doku türü (sert ve yumuşak doku) bir arada bulunduğunda birbirleriyle karşıtlık oluştururlar ve fazla kullanılan diğer az kullanılan doku türünü belirgin hale getirir. Bir kompozisyonda eğer izleyenin dikkatini kompozisyonun belli bir bölümüne çekmek yani yönlendirme yapmak isteniyorsa, bu etkiden yararlanılabilir.

Değişik doku türleri kullanarak oluşturulacak kompozisyonda önde ve arkada ya da başka bir değişle yakın ve uzak etkileri yaratılabilir. Bu etkileri yaratırken dokuların sert yada yumuşak olmasından, renklerin sıcak ve soğuk özelliklerinden ve yüzeylerin parlaklık ya da mat özelliğinden yararlanılır. Sert (kaba) dokular, sıcak renkler ve parlak yüzeylerle öndelik (yakın) etkisi, yumuşak dokular, soğuk renkler ve mat yüzeylerle de arkadalık (uzak) etkisi yaratılır.

UYGULAMA

kULLANILAN ARAÇ VE GEREÇLER

İşlem Basamakları

UYGULAMA

Resim altlığı

Basılı ve görsel kaynaklardan, doğal dokulu objelerin hacimli etüd örnek

çalışmaları

Resim kâğıdı 25x30 cm boyutlarında

Resim kalemleri: Hb Ve B Serisi (2b, 3b, 4b )

Silgi

Karakteristik doku yapısı belirgin olan dokulu doğal objeler,

Büyüteç

Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda dokulu objelerden yararlanarak

karakalemle hacimli etütler yapmış olacaksınız.

Modül bilgi konularındaki örnekleri ve getirilen örnek çalışmaları inceleyiniz

Dokulu doğal objelerden hacimli etüt çalışması için kullanılacak araç ve gereçleri temin ediniz.

Resim kâğıdını, doğal dokulu objenin görüntüsüne uygun olarak resim altlığına selefon bantla tutturunuz.

Doğal dokulu objeyi beyaz bir zemin üzerine, sol yandan ışık alacak şekilde yerleştiriniz.

Objeyi, resmi yapılacak kâğıdın biraz üst kısmına, sola doğru yerleştiriniz

Doğal dokulu objeyi dikkatli gözlemleyerek inceleyiniz. Kütle halinde, bütün olarak görmeye çalışınız.

Çok hafif ve araştırma çizgileriyle ayrıntıya inmeden, en yakın geometrik biçimlerle objenin kâğıda

yerleştirme planını yapınız.

Objenin dokusunu, karakterini yansıtan birim biçimleri büyüteçle inceleyiniz