Ocieplenie klimatu

Ciało niebieskie pozbawione atmosfery (np. Księżyc) pochłania i emituje promieniowanie bezpośrednio ze swojej powierzchni. Atmosfera zaburza ten proces wymiany ciepła, głównie poprzez ograniczenie ilości ciepła wypromieniowywanego z powierzchni planety i dolnych warstw jej atmosfery bezpośrednio w przestrzeń kosmiczną. Proces ten jest wywołany przez gazy cieplarniane, pyły i aerozole zawieszone w atmosferze

Na Ziemi termin „efekt cieplarniany” odnosi się zarówno do podwyższenia temperatury, związanego z czynnikami naturalnymi, jak i do zmiany tego efektu, wywołanego emisją gazów cieplarnianych wskutek działalności człowieka. W potocznym rozumieniu efekt naturalny jest często pomijany, zwracana jest natomiast uwaga na wzrost temperatury Ziemi w ciągu ostatniego stulecia, zwany globalnym ociepleniem. Efekt cieplarniany (naturalny), jest zjawiskiem korzystnym dla kształtowania warunków życia na Ziemi. Szacuje się, że podnosi on temperaturę powierzchni o 20 – 34 °C. Średnia temperatura naszej planety wynosi 14 – 15 °C. Gdyby efekt cieplarniany nie występował, przeciętna temperatura Ziemi wynosiłaby ok. –19 °C.

Co to są gazy cieplarniane??

Gazowy składnik atmosfery będący jedną z przyczyn efektu cieplarnianego. Gazy cieplarniane zapobiegają wydostawaniu się promieniowania podczerwonego z planety, pochłaniając je i oddając do atmosfery, w wyniku czego następuje zwiększenie temperatury jej powierzchni. W atmosferze ziemskiej obecne są zarówno w wyniku naturalnych procesów, jak i na skutek działalności człowieka.

PARA WODNA

Ten gaz odpowiada za około dwie trzecie naturalnego efektu

cieplarnianego. W atmosferze ziemskiej molekuły wody wyłapują ciepło,które wypromieniowuje ziemia, a następnie wysyłają je we wszystkich kierunkach, podnosząc Temperaturę powierzchni ziemi, zanim zostanie ono w końcu wypromieniowane z powrotem w kosmos.

Para wodna w atmosferze jest częścią cyklu hydrologicznego, zamkniętego systemu obiegu wody – której jest na ziemi ograniczona ilość – z oceanów i lądów do atmosfery i z powrotem, przy wykorzystaniu

procesów parowania, transpiracji, kondensacji i opadów atmosferycznych.

Działalność człowieka nie przyczynia się do wzrostu

ilości pary wodnej w atmosferze. Jednak w cieplejszym powietrzu może

zmieścić się więcej wilgoci, a więc wyższe temperatury intensyfikują zmianę klimatu.

DWUTLENEK WĘGLA

Głównym źródłem wzmocnienia efektu cieplarnianego

(spowodowanego przez człowieka) jest dwutlenek węgla. Ogólnie, odpowiada on za ponad 60% tego zjawiska. W krajach uprzemysłowionych gaz ten stanowi ponad 80%

wszystkich gazów cieplarnianych.

Atmosfera, oceany i rośliny lądowe wymieniają między sobą co roku, w wyniku naturalnie zachodzących procesów, wiele miliardów ton węgla. Wydaje się, Ŝe wciągu 10 tys. lat poprzedzających rewolucję przemysłową róznice w stęzeniach dwutlenku węgla w atmosferze wynosiły mniej niz 10%. Jednak mniej więcej od 1800 roku ilość dwutlenku węgla wzrosła o ok. 30% w wyniku spalania ogromnych ilości paliw kopalnych w celu wyprodukowania energii –głównie w krajach rozwiniętych. Obecnie co roku wypuszczamy do atmosfery ponad 25 mld ton dwutlenku węgla.

METAN

Od początku rewolucji przemysłowej stężenie metanu w atmosferze podwoiło się, co przekłada się na około 20% wzmocnienia efektu cieplarnianego. W krajach uprzemysłowionych metan stanowi zwykle 15% wszystkich gazów cieplarnianych wypuszczanych do atmosfery. Produkowany on jest głównie przez bakterie, które żywią się materią organiczną w warunkach niedoboru tlenu. Emitowany jest więc z różnych naturalnych i wytworzonych przez człowieka źródeł, przy czym te ostatnie stanowią większość. Źródła naturalne obejmują termity, bagna czy oceany. Człowiek przyczynia się do zwiększania ilości metanu w atmosferze w wyniku wydobywania i spalania paliw kopalnych, hodowli bydła (zwierzęta jedzą rośliny, które fermentują w ich żołądkach, w wyniku czego zwierzęta wydalają metan; ich odchody także go zawierają), uprawy ryżu (zalane poletka ryżowe są źródłem metanu, gdyż materia organiczna w glebie rozkłada się bez wystarczającej ilości tlenu) oraz

składowanie odpadów (takze w tym wypadku dochodzi do rozkładu materii

organicznej w warunkach niedoboru tlenu).

PODTLENEK AZOTU

Uwalniany jest w wyniku naturalnych

procesów z oceanów i lasów deszczowych oraz przez bakterie w glebie. Jego źródła powstałe w wyniku działalności człowieka to nawozy azotowe, spalanie paliw kopalnych oraz przemysłowa produkcja środków

chemicznych wymagająca uzycia azotu, np. oczyszczanie ścieków. W krajach uprzemysłowionych N2O stanowi ok. 6% uwalnianych do atmosfery gazów cieplarnianych. Tak jak CO2i metan, podtlenek azotu jest gazem cieplarnianym, którego molekuły pochłaniają ciepło, które chce wydostać się w przestrzeń kosmiczną

Od początku rewolucji przemysłowej stęŜenie podtlenku azotu w a

tmosferze wzrosło o ok. 16%, co oznacza wzmocnienie efektu cieplarnianego o

4-6%.

FLUOROWANE GAZY CIEPLANIANE

Jedyne gazy cieplarniane, które nie występują naturalnie, ale które zostały stworzone przez człowieka dla celów przemysłowych. W krajach uprzemysłowionych stanowią

one ok. 1,5% wszystkich uwalnianych do atmosfery gazów cieplarnianych. Są one jednak

niezwykle skuteczne w wiązaniu ciepła – 22 tys. razy bardziej niŻ CO2 – i mogą

pozostawać w atmosferze przez tysiące lat.

Podstawowym źródłem zanieczyszczeń powietrza na Śląsku jest tzw. emisja niska stąd wyższe zanieczyszczenie obserwuje się zimą. W ostatnich latach szczególnie negatywny wpływ na stan powietrza maja spaliny samochodów, których wciąż wzrasta, zawierające dużo CO2.

Dziękujemy za

uwagę

Weronika Lisek

Ewa Lukasek