TRIẾT 2

1) Sức lao động và điều kiện để sức lao động trở thành hàng hóa

- “Sức lao động hay năng lực lao động là toàn bộ những năng lực thể chất và tinh thần tồn tại trong một cơ thể, trong một con người đang sống, và được người đó đem ra vận dụng mỗi khi sản xuất ra một giá trị sử dụng nào đó”. (C.Mác)

2) Hai thuộc tính của hàng hóa sức lao động

Giá trị hàng hoá sức lao động: không thể đo trực tiếp được mà phải đo gián tiếp thông qua số lượng lao động xã hội cần thiết kết tinh trong các hàng hoá tiêu dùng để sản xuất và tái sản xuất sức lao động.

Giá trị sử dụng của hàng hoá sức lao động: là năng lực lao động của người lao động thoả mãn được nhu cầu cụ thể nào đó của người mua. Nó chỉ thể hiện ra trong quá trình tiêu dùng sức lao động, tức là quá trình lao động tạo ra hàng hoá.

3. Liên hệ thực tiễn hàng hóa sức lao động của Việt Nam

Hiện nay, thị trường lao động đang có sự phát triển không đồng đều, dẫn tới sự chênh lệch về tỷ suất cung – cầu trong thị trường lao động ở mỗi ngành nghề và mỗi vùng miền khác nhau. Trong các ngành kinh tế, tỉ trọng ngườilao động hoạt động trong ngành nông lâm - ngư nghiệp vẫn chiếm phần lớn với trên 50%. Trong khu vực nông thôn – thành thị, tỉ trọng người lao động ở nông thôn chiếm tới khoảng 70% nhưng người lao động đã qua đào tạo lại tập trung chủ yếu ở thành thị. Điều này làm cho thị trường lao động của nước ta phát triển không đồng đều giữa các ngành và giữa các vùng với nhau, khiến nhịp độ phát triển kinh tế đất nước cũng trở nên không đồng bộ, thống nhất.

Nguyên nhân chủ yếu khiến chất lượng nguồn lao động của nước ta còn hạn chế là do cơ cấu đào tạo chưa hợp lý (thừa thầy thiếu thợ), chất lượng đào tạo chưa đạt tiêu chuẩn; người lao động đã qua đào tạo còn mỏng về số lượng, một số lượng lớn người lao động có trình độ lại đang có thiên hướng ra nước ngoài làm ăn,…

- Về số lượng: Nguồn lao động của nước ta rất dồi dào về cả hiện tại và tương lai. Hiện nay, số lượng người lao động chiếm khoảng 60% dân số. Hằng năm, nước ta lại được bổ sung thêm khoảng hơn 1 triệu lao động mới.

- Về chất lượng: Người lao động nước ta cần cù, có kinh nghiệm trong sản xuất gắn với truyền thống của dân tộc được tích lũy qua nhiều thế hệ, đặc biệt là trong các ngành nông nghiệp, ngư nghiệp, thủ công nghiệp. Nguồn lao động trẻ đang có xu hướng tăng, có khả năng ứng dụng nhanh chóng các thành tựu khoa học-kĩ thuật vào sản xuất.

c) Giải pháp phát triển thị trường lao động Việt Nam

Vận dụng linh hoạt lý luận hàng hoá sức lao động phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đồng thời chủ động hội nhập kinh tế quốc tế.

- Thứ hai, cần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động theo ngành, theo thành phần kinh tế và giữa các vùng miền.

- Thứ ba, để giảm tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm,

- Thứ tư, cần có chế độ tiền công hợp lý, thỏa đáng so với sức lực mà người lao động đã bỏ ra. Đặc biệt, cần có chính sách ưu đãi đối với những người có trình độ, tay nghề cao.

- Thứ năm, nhà nước cần tăng cường bảo vệ quyền lợi cho người lao động qua việc điều tra, giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước cũng như các doanh nghiệp tư nhân

1) Bản chất kinh tế của tiền công

Tiền công trong chủ nghĩa tư bản là hình thức biểu hiện bằng tiền hay giá cả của giá trị hàng hoá sức lao động của sức lao động, song lại biểu hiện ra bề ngoài thành giá trị hay giá cả của lao động.

1700

1500

1300

1100

900

700

500

300

100

Tiền công đã che đậy mọi dấu vết của sự phân chia ngày lao động thành thời gian lao động tất yếu và thời gian lao động thặng dư, thành lao động được trả công và lao động không được trả công, do đó tiền công che đậy bản chất bóc lột của chủ nghĩa tư bản.

b) Hai hình thức cơ bản của tiền công trong chủ nghĩa tư bản

+ Tiền công tính theo thời gian là hình thức tiền công mà số lượng của nó ít hay nhiều tuỳ theo thời gian lao động của công nhân (giờ, ngày, tháng) dài hay ngắn.

+ Tiền công tính theo sản phẩm là hình thức tiền công mà số lượng của nó phụ thuộc vào số lượng sản phẩm hay số lượng những bộ phận của sản phẩm mà công nhân đã sản xuất ra hoặc là số lượng công việc đã hoàn thành.

c) Tiền công danh nghĩa và tiền công thực thực tế

+ Tiền công danh nghĩa là số tiền mà người công nhân nhận được do bán sức lao động của mình cho nhà tư bản.

+ Tiền công thực tế là tiền công được biểu hiện bằng số lượng hàng hoá tiêu dùng và dịch vụ mà người làm thuê dùng tiền công danh nghĩa mua được trên thị trường.

Tiền công là hình thức biểu hiện bằng tiền của giá trị sức lao động nên khi giá trị sức lao động thay đổi thì cũng làm cho tiền công thay đổi. Ngoài ra, sự tăng lên hay giảm xuống của nhu cầu xã hội cũng làm cho tiền công thay đổi theo những chiều hướng khác nhau.

2014

2007

2017

2011

Tiền công của người lao động Việt Nam

Trong thị trường lao động, giá cả của hàng hóa sức lao động được thể hiện dưới dạng tiền công. Ở nước ta, tiền công cho người lao động được nhà nước quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật.Các doanh nghiệp trên cơ sở quy định của pháp luật về mức lương tối thiểu cho người lao động, có thể tự xây dựng hệ thống tiền công riêng sao cho phù hợp với tình hình kinh tế của doanh nghiệp và sự đóng góp sức lực của người lao động. Trên thực tế, chính sách tiền lương của nước ta hiện nay chỉ bằng khoảng 40% giá trị sức lao động mà người lao động bỏ ra. Các cán bộ, công chức, viên chức nhà nước được hưởng mức lương còn thấp, vì vậy khó tránh khỏi nạn tham nhũng và tình trạng khan hiếm nhân tài.

Nguyên nhân của thực trạng tiền công cho người lao động ở nước ta hiện nay chưa hợp lý là do chính sách tiền công của nhà nước còn hạn chế, mức lương tối thiểu đặt ra quá thấp, cơ chế quản lý tiền công cho người lao động ở các doanh nghiệp tư nhân còn lỏng lẻo. Ngoài ra còn do nền kinh tế trong nước phát triển chưa bền vững, thường xuyên biến động, gây ảnh hưởng tới mức lương của người lao động.

1. Định nghĩa về cuộc cách mạng 4.0

Theo Gartner, Cách mạng Công nghiệp 4.0 (hay Cách mạng Công nghiệp lần thứ Tư) xuất phát từ khái niệm "Industrie 4.0" trong một báo cáo của chính phủ Đức năm 2013. "Industrie 4.0" kết nối các hệ thống nhúng và cơ sở sản xuất thông minh để tạo ra sự hội tụ kỹ thuật số giữa Công nghiệp, Kinh doanh, chức năng và quy trình bên trong.

Bản chất của CMCN 4.0 (Cách mạng công nghiệp 4.0) là dựa trên nền tảng công nghệ số và tích hợp tất cả các công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy trình, phương thức sản xuất; nhấn mạnh những công nghệ đang và sẽ có tác động lớn nhất là công nghệ in 3D, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ tự động hóa, người máy...

Có 4 nguyên tắc thiết kế trong công nghiệp 4.0.

- Khả năng tương tác: Khả năng giao tiếp và kết nối của những cỗ máy,thiết bị,máy cảm biến và con người kết nối và giao tiếp với nhau qua mạng lưới vạn vật kết nối internet hoặc mạng lưới vạn người kết nối internet.

- Minh bạch thông tin: Khả năng của những hệ thống thông tin để tạo ra 1 phiên bản ảo của thế giới thực tế bằng việc làm giàu những mô hình nhà máy kỹ thuật số bằng dữ liệu cảm biến.

- Công nghệ hỗ trợ: Đầu tiên khả năng của những hệ thống hỗ trợ con người bằng việc tập hợp và hình dung thông tin một cách bao quát cho việc tạo những quyết định được thông báo rõ ràng và giải quyết những vấn đề khẩn cấp qua những ghi chú ngắn gọn.

- Phân quyền quyết định: Hệ thống không gian mạng thực-ảo có quyền cho phép tự đưa ra quyết định và thực hiện nhiệm vụ một cách tự động nhất có thể.

Thuật ngữ "Công nghiệp 4.0" (tiếng Đức: Industrie 4.0) khởi nguồn từ một dự án trong chiến lược công nghệ cao của chính phủ Đức, nó thúc đẩy việc sản xuất điện toán hóa sản xuất.

1700

1300

1100

2008

900

2013

700

500

2017

300

100

Cách mạng Công nghiệp 4.0 là xu hướng tự động hóa và trao đổi dữ liệu trong công nghệ sản xuất. Nó bao gồm các Hệ thống Thực- Ảo (Cyber-Physical Systems – CPS), Mạng lưới vạn vật kết nối internet (Internet of Things – IoT) và điện toán đám mây (Cloud Computing). Trong đó, mỗi công dân có thể trở thành một doanh nghiệp số. Mọi doanh nghiệp đều trở thành doanh nghiệp số. Mọi lãnh đạo trở thành lãnh đạo số. Mọi chính phủ trở thành chính phủ số.

“Công nghệ đang thay đổi nhanh chóng. Bạn cần phải hiểu về công nghệ, trân trọng, đề cao, thậm chí tôn sùng công nghệ. Khi bạn tin, công nghệ sẽ trở nên rất hiệu quả, mang lại sự sáng tạo và có thể thay đổi thế giới.” – trích dẫn lời của Jack Ma trong video clip “FPT và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4”.

4. Các động lực chính cho CMCN 4.0

Những động lực chính của cuộc cách mạng công nghiệp mới này là sự thay đổi trong kỳ vọng của người dùng (sản phẩm theo yêu cầu và giao hàng theo thời gian Internet), cùng với sự hội tụ của các công nghệ mới như IoT, robot cộng tác (cùng làm với người), in ấn 3D và điện toán đám mây, cùng sự xuất hiện các mô hình kinh doanh mới.

2015

Sinh học

Kĩ thuật số

Vật lí hữu hình

Thế giới đang chứng kiến hàng loạt những đột phá khoa học và tiến bộ công nghệ, đây là những xu hướng và động lực dẫn dắt CMCN 4.0. ). Cả ba đều liên quan chặt chẽ với nhau và với các công nghệ khác để đem lại lợi ích cho nhau dựa vào những khám phá và tiến bộ của từng nhóm.

Vật lý hữu hình

Khoa học robot cao cấp

-Xe tự lái:

Công nghệ in 3D

Vật liệu mới

Kĩ thuật số

Sinh học

Cơ hội và thách thức

CMCN 4.0 được đánh giá sẽ vượt ra khỏi quy mô công xưởng, doanh nghiệp khi vạn vật được kết nối bởi internet. Cụ thể, không những tất cả máy móc thiết bị trong công xưởng được kết nối với nhau thông qua internet, rất nhiều cảm biến cũng đồng thời được lắp đặt để thu thập dữ liệu. Cách làm này giúp máy móc có thể “giao tiếp” với nhau mà không cần sự có mặt của con người, hay dây chuyền sản xuất sẽ được vận hành tự động một cách thích hợp ứng với lượng tồn kho.

Ngoài ra, các doanh nghiệp sản xuất chi tiết cũng sẽ được kết nối với doanh nghiệp lắp ráp, doanh nghiệp vận chuyển, cửa hàng phân phối và tiêu thụ để thành một thể thống nhất. Điều này cũng có nghĩa là cuộc cách mạng lần này không chỉ hướng tới tăng năng suất và giảm lao động. Khi lượng thông tin trao đổi sẽ tăng lên gấp hàng trăm tới hàng nghìn lần, đồng thời nảy sinh ra 3 sự thay đổi lớn

- Thứ nhất, thời đại sản xuất một sản phẩm với số lượng lớn sẽ dần kết thúc. Thay vào đó là khả năng tiếp nhận nhu cầu của khách hàng và truyền tới công xưởng sản xuất ngay trong thời gian thực. Các dây chuyền sản xuất sẽ tự động kết hợp với nhau để sản xuất đơn chiếc mới mức giá thấp như hiện nay. Đây gọi là thời đại sản xuất hàng loạt sản phẩm đơn chiếc theo nhu cầu của khách hàng

- Thứ ba, thế giới sẽ chứng kiến một cuộc lật đổ ngoạn mục của các DN CNTT, khi họ biến các DN sản xuất trở thành “tay sai” cho mình. Với khả năng thu thập và phân tích dữ liệu các DN công nghệ thông tin sẽ nắm được nhu cầu của khách hàng và tự đưa ra được sản phẩm tương ứng. Sau đó họ sẽ thuê DN sản xuất làm sản phẩm giúp mình. Vì thế, thời đại của một “cuộc đảo chính” trong nền sản xuất đang tới gần

- Thứ hai, sự thay đổi trong khái niệm thay đổi thiết kế mới của sản phẩm như ô tô, xe máy... Hiện nay, giá trị gia tăng của ngành sản xuất phụ thuộc chủ yếu vào việc gia công vật liệu như kim loại thành sản phẩm, đưa vào đó phần mềm hoặc hệ thống điều khiển

CMCN 4.0 có tiềm năng nâng cao mức thu nhập toàn cầu và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân trên toàn thế giới. CMCN 4.0 sẽ tạo ra các lợi ích hết sức to lớn. Người tiêu dùng dường như được hưởng lợi nhiều nhất từ cuộc cách mạng công nghệ này. Cuộc CMCN 4.0 đã tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới với chi phí không đáng kể phục vụ người tiêu dùng.

Thời đại IoT cũng tạo ra những thách thức nhất định mà các quốc gia cần phải có sự chuẩn bị trước. Chẳng hạn như việc gia tăng sử dụng hệ sinh thái IoT sẽ làm tăng nguy cơ xâm phạm đời tư, an ninh mạng và những vấn đề liên quan đến trách nhiệm của con người trong sử dụng các sản phẩm kết nối không dây hay các phương tiện không người lái. Các vấn đề bảo mật sẽ trở nên quan trọng hơn rất nhiều. Ngoài ra, cần phải duy trì tính toàn vẹn của quá trình sản xuất, tránh các rủi ro nào về CNTT, những yếu tố sẽ gây hậu quả sản xuất, cần bảo vệ bí quyết công nghiệp (được chứa trong các tập tin điều khiển cho các thiết bị tự động hóa công nghiệp)...

Trong tương lai, sáng tạo công nghệ cũng sẽ dẫn đến sự thay đổi diệu kỳ từ phía cung, với những lợi ích lâu dài về hiệu quả và năng suất. Chi phí giao thông vận tải và thông tin liên lạc sẽ giảm xuống, hậu cần và các chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ trở nên hiệu quả hơn, các chi phí thương mại sẽ giảm. Tất cả những điều đó sẽ giúp mở rộng thị trường và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Việt Nam cần làm gì để đi kịp với xu hướng 4.0

- Quan trọng nhất là các bạn biết mình đến đâu với mục đích gì. Giấc mơ là nơi bắt đầu. Các bạn lưu ý chọn giấc mơ đừng nặng quá nhưng cũng đừng nhẹ quá để mình đi được con đường dài.

- Thứ hai, là khả năng nhanh nhạy về nguồn thông tin. Trong đó, mọi người phải vẽ trước cho mình còn đường muốn đi, để từ đó có bộ lọc thông tin.

- Sinh viên cần học tập, trau dồi kiến thức, đặc biệt là nâng cao khả năng ngoại ngữ - công cụ đắc lực để khai thác thông tin.

- Cần có tư duy độc lập và không theo lối mòn. Cũng như luôn tìm cách học hỏi những gì mà nhà trường và thầy cô chưa có điều kiện cung cấp cho mình.

- Chúng ta không thể cưỡng lại xu hướng phát triển của khoa học công nghệ mà phải tìm cách thích nghi với nó. Thích nghi như thế nào là mục tiêu nhà trường và cá nhân đang hướng đến.

- Thay vì lo lắng, các bạn hãy chuẩn bị cho mình hành trang thật tốt trên con đường hòa chung vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, đó mới là điều quan trọng

- Trong cuộc cách mạng công nghệ 4.0, nhiều nghề sẽ biến mất đi nhưng lại có những công việc mới ra đời. Những người mất việc làm có thể tìm công việc khác từ những nhu cầu tăng lên của thị trường lao động. Chỉ cần chúng ta động não và có tư duy sáng tạo, để tận dụng những xu hướng mới, cũng như dịch chuyển nhu cầu của thị trường nhanh nhất đến những nơi cần thiết

- Robot thay thế con người ở những công việc giản đơn được lặp đi lặp lại. Những nghề bác sĩ, tư vấn, máy móc không thể làm thay. Điều quan trọng, các bạn cần động não. Chẳng hạn, thay vì làm công việc xây dựng trực tiếp, các bạn chuyển sang tư vấn…