TOKSYCZNE ŚRODKI PRZEMYSŁOWE
Toksyczne środki przemysłowe (TSP)
DEFINICJA
- Są to używane w gospodarce związki chemiczne, materiały promieniotwórcze, substancje biologiczne oraz ich odpady zatruwające środowisko naturalne.
Ze względu na zespół charakterystycznych objawów dzieli się na:
- Substancje drażniące – wywołują podrażnienie skóry i błon śluzowych
- Uczulające – powodują wypryski lub stany zapalne, np. formalina.
- Duszące – powodują uszkodzenia płuc, np. chlor
- Ogólnotrujące – przenikają przez drogi oddechowe i zakażają krew, np. cyjanowodór.
- Neurotropowe – paraliżują układ nerwowy, np. dwusiarczek węgla.
- Rakotwórcze – np. arsen, chrom
- Mutagenne – powodują zmiany w genach następnych pokoleń, np. kwas azotowy.
CHEMICZNE DODATKI DO ŻYWNOŚCI
CHEMICZNE DODATKI DO ŻYWNOŚCI
CHEMICZNE DODATKI DO ŻYWNOŚCI MOŻNA PODZIELIĆ NA:
- kompozycje smakowo-zapachowe, zwane czasami mieszankami aromatyzującymi,
- barwniki do żywności (dzielą się na organiczne naturalne, syntetyczne identyczne z naturalnymi, organiczne syntetyczne, nieorganiczne syntetyczne, barwniki pochodzenia mineralnego).
- emulgatory, zagęstniki, środki spulchniające i inne środki zmieniające konsystencję produktów,
- konserwanty, przeciwutleniacze, stabilizatory - związki przedłużające trwałość produktów.
W Polsce sklasyfikowano 54 związki chemiczne, szkodliwe dla organizmów żywych przy ponad limitowym stężeniu na przykład podczas awarii, wylewy, wybuchu. Oto wykorzystywanie kilku z nich:
TOKSYCZNE ŚRODKI PRZEMYSŁOWE
- Trichlorek fosforu- wykorzystywany do syntezy barwników i nawozów fosforowych
- Dichlorek siarki - wykorzystywany w przemyśle cukrowniczym i do syntezy barwników
- Izocyjanian metyl - wykorzystywany do syntezy insektycydów i poliuretanów
- Fosgen - wykorzystywany do syntezy leków i barwników
- Dinitrofenol - wykorzystywany w produkcji pestycydów i barwników
- Chloroetanol - wykorzystywany w produkcji tworzyw sztucznych
- Akrylonitryl - wykorzystywany w produkcji włókien sztucznych
- Siarkowodor - wykorzystywany w produkcji gumy oraz w papiernictwie i chłodnictwie
- Amoniak - wykorzystywany w produkcji nawozów, tworzyw sztucznych i w chłodnictwie
- Amoniak - wykorzystywany w produkcji nawozów, tworzyw sztucznych i w chłodnictwie
- Disiarczek węgla - wykorzystywany w przemyśle włókienniczym
- Bromek metylu - wykorzystywany w chłodnictwie oraz jako środek metylujący
- Tlenek etylenu - wykorzystywany w produkcji insektycydów
- Dioksyn - wykorzystywany w syntezie organicznej, oraz do zanieczyszczenia pestycydów
- Chlor - wykorzystywany w produkcji środków dezynfekujących i odkażających oraz jako środek do uzdatniania wody
- Fluorowodór - wykorzystywany w obróbce szkła i kryształów, w przemyśle petrochemicznym
- Cyjanowodór - wykorzystywany w produkcji barwników i stali
Bojowy środek trujący (BST, BŚT)
Toksyczne związki chemiczne, którech właściwości fizyczne i chemiczne umożliwiają militarne zastosowanie. Ich charakterystyczną cechą jest śmiertelne lub szkodliwe działanie na organizmy żywe (ludzi, zwierzęta i rośliny). BST to głowny składnik broni chemicznej. Celem ich użycia jest skażenie terenu, atmosfery, pojazdów i infrastruktury wojskowej, obiektów przemysłowych i upraw.
Wyróżnia się następujące grupy według kryterium toksykologicznego:
- drażniące, np. chloroacetofenon, adamsyt, CS, chloropikryna
- psychotoksyczne, np. BZ, LSD-25, meskalina, sernyl
- parzące (nekrozujące), np. iperyty, luizyty
- duszące, np. fosgen, dwufosogen
- ogólnotrujące, np. cyjanowodór, arsenowodór
- paralityczno-drgawkowe, np. sarin, VX, soman, tabun
- toksyny, np. toksyna botulinowa
Ze względu na rażenia siły żywej wyróżnia się:
- uśmiercające (letalne) BST, powodujące zatrucie śmiertelne lub wymagające długotrwałego, specjalistycznego leczenia porażonych (sarin, VX, fosgen, cyjanowodór)
- obezwładniające BST – powodują przejściową niezdolność do walki w czasie od kilku godzin do kilku dni (np. psychotoksyczne BST)
- nękające BST – utrudniają przeciwnikowi prowadzenie działań bojowych, zmuszając go do użycia środków ochrony przed skażeniami, jednocześnie nie stwarzając praktycznie niebezpieczeństwa zatruć śmiertelnych (drażniące BST)