Władcy średniowiecznej Europy

Chlodwig z Merowingów

Chlodwig z Merowingów (465–511 r.)– przedstawiciel rodu Merowingów, król Franków. Chciał scalić ziemie zamieszkiwane przez Franków.

Kalendarium

• IV w. Frankowie opanowują Toksandrię (północne tereny Galii między Mozą a Skaldą)

• V w. powstanie państewka plemiennego Franków wokół Tournai (rzymskie Tarnacum)

• 496 r. przyjęcie chrztu przez Chlodwiga I

• 732 r. zwycięstwo majordoma Karola Młota nad Arabami pod Poitiers

• 751 r. obalenie przez Pepina Krótkiego, syna Karola Młota dynastii Merowingów

• 756 r. powstanie Państwa Kościelnego

• 772 r. królem Franków Karol zwany Wielkim

Przyjęcie chrztu przez Chlodwiga

Frankowie byli grupą plemion germańskich, która w 356 roku osiedliła się, za zgodą Rzymian, na terenach między Mozą a Skaldą (tereny północno-wschodniej Francji). Początkowo widoczna była religijna i kulturowa separacja Germanów od mieszkającej tam ludności romańskiej. Rzymianie z góry patrzyli na przybyszów z północy traktując ich jako wpółdzikich. Ale Frankowie mieli jedną przewagę w stosunku do innych plemion germańskich. Za sprawą swojego króla Chlodwiga, wywodzącego się od legendarnego Meroweusza, przyjęli w roku 496 chrześcijaństwo w wersji katolickiej. To pozwoliło im na zapoczątkowanie procesu integracji z ludnością romańską i uzyskania opieki ze strony papiestwa.

Kilka zasad z praw Franków Salickich...

Organizacja państwa Franków

Państwo Franków wyrosło na gruncie demokracji wojennej. Najwyższa władza należała do wiecu, który tworzyli wszyscy, zdolni do noszenia broni, mężczyźni. Wiec odbywał się raz do roku w marcu i podejmował najważniejsze decyzje dotyczące państwa. To wiec decydował o wojnie i pokoju, o podziale łupów wojennych, do niego należał wybór władcy.

XVIII. O ranach

5. Jeśliby ktoś uderzył człowieka tak, że krew spłynęła na ziemię i zostało mu to udowodnione, winien będzie 600 denarów, tj. 15 solidów.

XIX. O czarach

5. Jeśliby ktoś dał komuś zioła do wypicia i spowodował jego śmierć, zasądzony będzie na 200 solidów.

XXVII. O różnych kradzieżach

24. Jeśli ktoś zaorał cudze pole bez zezwolenia jego właściciela, zasądzony będzie na 15 solidów.

XLI. O zabójstwach dokonanych gromadnie

1. Jeśliby ktoś zabił wolnego Franka lub barbarzyńcę, który podlega prawu salickiemu, i zostanie mu to udowodnione, zasadzony zostanie na 8000 denarów, tj. 200 solidów.

3. Jeśliby zaś zabił człowieka pozostajacego pod opieka królewską lub wolną kobietę, zasądzony będzie na 24000 denarów, tj. 600 solidów.

7. Jeśliby zaś zabił Rzymianina płacącego podatek gruntowy, zasądzony będzie na 63 solidy.

Chlodwig starał się ograniczyć uprawnienia wiecu, sprowadzając go do corocznego przeglądu wojsk. Od jego czasów elekcja zacieśniła się do członków jego rodu czyli dynastii Merowingów. Można przyjąć, że właśnie za panowania Chlodwiga zaczęła w państwie Franków funkcjonować monarchia patrymonialna, czyli typ monarchii, gdzie władca uważa państwo za swoja osobistą własność. To rodziło liczne konsekwencje. Na przykład naturalną rzeczą wydawał się podział państwa między synów po śmierci władcy. Państwo patrymonialne nie znało pojęcia urzędów państwowych. Dwór królewski składał się z dostojników świeckich i duchownych powołanych do obsługiwania osoby władcy, którzy spełniali funkcje publiczne na mocy każdorazowego zlecenia króla.

W czasach Chlodwiga dokonano kodyfikacji zwyczajowego prawa frankijskiego, zwanego salickim. Stanowiło ono przeciwwagę dla prawa rzymskiego, którym posługiwała się podbijana przez Franków ludność galijska.

Osłabienie władzy Merowingów

Frankowie byli samowystarczalni. Utrzymywali się głównie dzięki uprawie roli i winorośli. Hodowali bydło, kozy, owce, konie i świnie. A dzięki polowaniom dostarczali sobie zwierzęta potrzebne do otrzymywania skóry. Byli zaradni i sami wytwarzali naczynia, ubrania i inne przedmioty potrzebne do życia. Frankowie nie byli zainteresowani handlem, przez co ich miasta zaczęły podupadać.

Kiedy w 511 roku Chlodwig umarł, żaden z jego następców nie mógł mu dorównać wspaniałością, dlatego faktyczną władzę sprawowali majordomowie – zarządcy dworu.

Rozpoczął się okres wojen domowych, które doprowadziły do rozpadu monarchii frankijskiej na cztery części : Neustrię (północno-zachodnia Galia), Austrazję (wschodnia Galia i prawy brzeg Renu), Burgundię i Akwitanię. Tak więc brak zasady primogenitury (zasada dziedziczenia przez najstarszego syna) przyczynił się do osłabienia pozycji dynastii merowińskiej.

Kolejni władcy Niemiec:

Jego sukcesy to między innymi:

– odparcie ataków Węgrów,

–podporządkowanie sobie nowo powstającego państwa czeskiego; Otton I był żądny władzy, chciał panować nad światem chrześcijańskim.

– 962 rok – Otton podbija Włochy, papież koronuje go na cesarza.

Otton I (912–973 r.) – książę Saksonii, pochodził z dynastii Ludolfingów, w 936 roku w drodze elekcji został wybrany na króla Niemiec. Pod jego przywództwem dawne cesarstwo Karolingów odzyskało siłę i blask.

Kolejni władcy Niemiec:

Otton III (980–1002 r.) – został królem po śmierci swojego ojca Ottona II w 983 roku, miał wtedy 3 lata; dopiero w 995 roku przejął pełnię władzy nad państwem.

Otton II (955–983 r.) – poza nieudaną próbą podbicia południowych Włoch jego zaledwie 10-letnie panowanie nie odznacza się żadnymi szczególnymi wydarzeniami

Celem Ottona III było utworzenie uniwersalnego państwa, w którego skład miały wchodzić cztery równoprawne prowincje: Germania, Galia, Rzym i Słowiańszczyzna. Uniwersalizm miał polegać na obowiązywaniu jednej dla wszystkich mieszkańców religii – chrześcijaństwa. Miał być jeden świecki król, a papież miał mu tylko pomagać w sprawach religii.

Plany te jednak nie zostały spełnione, ponieważ książęta niemieccy, którym groziła utrata niezależności, wystąpili przeciwko Ottonowi III. Plany utworzenia uniwersalnego imperium przekreśliła śmierć Ottona w 1002 roku.

Kolejni władcy Niemiec:

Henryk II Święty (978–1024 r.), książę Bawarii, król Włoch, cesarz rzymski, został kanonizowany w 1146 roku przez Kościół katolicki – był kuzynem Ottona III i objął po nim tron.

Jego rządy polegały głównie na:

– najazdach we wschodniej Europie,

– wyprawach na ziemie polskie,

– krwawym stłumieniu powstania we Włoszech.

Jego działalność polityczna doprowadziła do osłabienia monarchii

Kolejnymi po Ottonie III władcami Niemiec, którym udało się przywrócić dawną świetność państwu, byli:

– Konrad II (990– 039 r.), był pierwszym władcą z dynastii salickiej, król Niemiec, król Włoch, król Burgundii, cesarz rzymski od 1027 roku – udało mu się po walkach na zachodzie Europy opanować Burgundię, a na wschodzie podporządkować sobie króla Polski, Mieszka II;

– Henryk III (1017–1056 r.), książę Bawarii, książę Szwabii, król Niemiec, król Włoch i król Burgundii, syn Konrada II – zmusił Węgrów do złożenia hołdu lennego, doprowadził do osadzenia na tronie papieskim wiernych i lojalnych mu duchownych niemieckich.

Cezaropapizm czy papocezaryzm?

W średniowieczu stanowiska kościelne i związane z nimi dobra materialne nadawane były przez władców świeckich. Duchowni otrzymywali, oprócz tytułów i wysokich urzędów państwowych, majątki ziemskie. Zarówno tytuły, jak i majątki duchowni przekazywali później swoim dzieciom.

Inwestytura – nadanie stanowiska (np. biskupstwa) duchownemu, wraz z majątkiem ziemskim, przez władcę.

Do znacznego osłabienia znaczenia Kościoła doprowadziły następujące czynniki:

– łamanie celibatu,

–sprzedaż stanowisk kościelnych – symonia,

– zawieranie przez duchownych małżeństw.

Przez takie postępowanie papieże stracili nie tylko wpływy polityczne i uzależnili się od cesarza i bogatych rodów włoskich, ale także autorytet wśród wiernych.

Cezaropapizm

~ cesarz ma władzę nad papieżem

~ kryzys w Kościele katolickim

~ symonia (świętokupstwo)

~ nepotyzm

Papocezaryzm

~ wyższość papieża nad cesarzem

~ 1075r. - synod rzymski (papież Grzegorz VII)

~ ekskomunika Henryka IV

Grzegorz VII chciał uznania nadrzędności władzy kościelnej nad świecką.

Cesarz Henryk IV sprzeciwiał się temu, żeby Kościół był niezależny od państwa i świeckiego władcy. Wraz z biskupami niemieckimi chciał unieważnić wybór Grzegorza VII na papieża, ale mu się to nie udało. W odwecie papież rzucił na niego klątwę, zaczęli się obracać przeciwko niemu możnowładcy, Henryk zaczął tracić władzę.

W 1122 roku– kończy się konflikt między cesarstwem a papiestwem,cesarz i papież podpisują w Wormacji konkordat (zwany wormackim), który mówi, że inwestytury nadaje papież. Od tego momentu papiestwo i Państwo Kościelne zaczęło zyskiwać coraz większe znaczenie i wpływy.

Dopiero w 1077 roku między Henrykiem IV a papieżem doszło do porozumienia. W Canossie cesarz ukorzył się przed papieżem, Grzegorz VII zdjął z Henryka ekskomunikę. Co z kolei dla niego samego nie było dobrym posunięciem, ponieważ po odzyskaniu władzy Henryk pozbawił Grzegorza korony papieskiej.