§1.1 'Nieuwe stoffen, nieuwe materialen'

Materialen en stoffen maken

Al in de eerste helft van de negentiende eeuw lukte het om een beetje aluminium te maken.

Er moesten alleen andere technieken ontwikkeld worden om grote hoeveelheden aluminium te maken.

Het duurde tot 1938 voordat de industriële productie van aluminium op gang kwam.

Kunststoffen, ook wel plastics genoemd, worden gemaakt uit de grondstof aardolie.

Die omzetting verloopt via een groot aantal ingewikkelde processen, dit komt in Hoofdstuk 4 aan bod.

Kunststoffen worden momenteel veel toegepast en het aantal toepassingen groeit nog steeds.

Kunststoffen vind je in bijna alles terug: kleding, voertuigen, huis-tuin-en-keukenmateriaal, enzovoort. Ook in een voetbal worden vele kunststoffen verwerkt.

Eerst werd ijzer geproduceerd in kleine ovens. Pas rond 1800 konden er grotere, moderne ovens gebouwd worden.

Nog later werden technieken ontwikkeld om uit ijzer diverse staalsoorten te maken. Daardoor konden er zeer hoge gebouwen gebouwd worden.

Nieuw materiaal: kunststof (plastic)

Schoenen worden al eeuwenlang van leer gemaakt. Leer wordt gemaakt van dierenhuiden en heet daarom een natuurproduct.

Tegenwoordig worden in schoenen, naast leer, tal van kunststoffen verwerkt.

De Fevernova, een voetbal die opgebouwd is uit lagen kunststof.

In de vliegtuigindustrie wordt aluminium veel toegepast.

Het skelet van een wolkenkrabber is van staal.

Chemische reacties

Een chemische reactie kun je weergeven in een reactieschema. In het reactieschema staan links van de pijl de beginstoffen en rechts van de pijl de eindstoffen. De pijl geeft aan dat het een chemische reactie is.

beginstoffen reactieproducten

Om ijzer te maken, heb je ijzererts, houtskool (of steenkool) en lucht nodig. Bij het proces dat in de oven plaatsvindt, verdwijnen deze stoffen.

Er ontstaan meteen nieuwe (andere) stoffen: ijzer en koolstofdioxide.

Je zegt dan: er treedt een chemische reactie op.

Begrippen §1

De stoffen ijzererts, houtskool en lucht noem je de beginstoffen. De stoffen die ontstaan, noem je de eindstoffen of reactieproducten.

Reactieschema voor de ijzerbereiding:

Stofeigenschappen

ijzererts + houtskool + lucht ijzer + koolstofdioxide

Smeltpunt

Als je een stof wilt identificeren, heb je stofeigenschappen nodig. Als je een aantal stofeigenschappen hebt bepaald, weet je welke stof het is.

Elke stof heeft namelijk een unieke combinatie van stofeigenschappen.

Er zijn ook nog stofeigenschappen die bepalen waarvoor je de stof kunt gebruiken. Een baksteen moet hard zijn, terwijl rubberen banden juist buigzaam moeten zijn.

Dichtheid

Kookpunt

Kleur

Smaak

Oude materialen

Geur

In hoogovens wordt door een chemische reactie ijzer gemaakt.

beginstoffen

chemische reactie

grondstoffen

kunststoffen

natuurlijke materialen

plastics

reactieproducten

reactieschema

stofeigenschappen

Vroeger werden er natuurlijke materialen gebruikt, zoals hout (bak)steen en leem.

Pas rond 1850 verschenen de eerste glazen ramen zoals je die nu kent.

Glas wordt gemaakt van zand, kalk en soda. Dat zijn de grondstoffen om glas te maken.

Nieuwe materialen

Natuurlijke materialen moeten ook bewerkt worden om er iets van te maken.

Hout, steen en glas zijn nog steeds belangrijke bouwmaterialen. Er worden echter ook veel andere materialen gebruikt:

ijzer (staal), plastics, aluminium, lood, zink, cement, verf en gewapend beton bijvoorbeeld.

Sommige van deze materialen worden nog niet zo lang toegepast, omdat de technieken om de materialen op grote schaal te maken, nog niet zo oud zijn.

§1.1 'Nieuwe stoffen, nieuwe materialen'