Pierwiastki bloku p - podsumowanie

Glin jest pierwiastkiem amfoterycznym, co oznacza, że reaguje nie tylko z kwasami, ale też roztwarza

się w mocnych zasadach:

Glin jest dobrym reduktorem ze względu na jego niski potencjał normalny (-1,66 V).

Łatwo roztwarza się w kwasie solnym i rozcieńczonym kwasie siarkowym z wydzieleniem wodoru:

Właściwości chemiczne metali bloku p

2Al + 2NaOH + 6H2O 2Na[ Al(OH)4] + 3H2

2Al + 3HCl 2AlCl3 + 3H2

2 Al + 3H2SO4 Al2(SO4)3 + 3H2

Wodorotlenek glinu otrzymany przez działanie zasad na sole glinu, wykazuje też właściwości

amfoteryczne – słabej zasady lub słabego kwasu w zależności od środowiska:

Metale bloku p to :

Al (glin), Sn (cyna), Pb (ołów), Bi (bizmut). Wszystkie z nich mają właściwości amfoteryczne. Z wymienionych metali największe znaczenie ma glin.

Pierwiastki bloku p - podsumowanie

Czysty glin jest mało wytrzymały pod względem mechanicznym, ale jego stopy z innymi metalami (np. duraluminium) oznaczają się dużą wytrzymałością. Mimo aktywności chemicznej aluminium jego stopy są odporne na korozję, ponieważ na jego powierzchni powstaje ochronna warstewka tlenkowa (warstewka pasywna).

W reakcji ze stężonym kwasem siarkowym(VI) i azotowym(V) czyli w reakcji z kwasami utleniającymi

powstaje pasywna warstewka tlenku glinu z równoczesną redukcją siarki lub azotu na niższe stopnie

utlenienia.

2Al + 2 HNO3 Al2O3 + 2NO + H2O

Zmiany właściwości pierwiastków i ich związków w układzie okresowym:

Właściwości tlenków pierwiastków bloku p

Pierwiastki w kółkach posiadają tlenki o właściwościach amfoterycznych na wyższych stopniach utlenienia.

(Al., Ga, In)

Pierwiastki w kwadratach posiadają tlenki o właściwościach amfoterycznych na niższych stopniach utlenienia (Ge, Sn, Pb, As, Sb, Bi)

• wzrasta liczba elektronów walencyjnych,

• rośnie elektroujemność pierwiastków (zdolność do przyciągania elektronów),

• maleje metaliczność, gdyż maleje zdolność do oddawania elektronów, a rośnie niemetaliczność pierwiastków,

• maleje zasadowość, a rośnie kwasowość związków,

Charakterystyka pierwiastków bloku p

Metaloidy (dawniej) inaczej półmetale - pierwiastki chemiczne o własnościach pośrednich pomiędzy metalami i niemetalami.

Blok p obejmuje pierwiastki grup od 13 do 18, bez helu He.

Ich własności chemiczne są także pośrednie: z jednej strony wykazują szereg cech niemetali - tworzą np. dość silne kwasy nieorganiczne, a z drugiej strony posiadają szereg cech typowych metali - mają większą tendencje do tworzenia zasad niż kwasów i są zdolne do tworzenia związków kompleksowych o podobnym stopniu złożoności geometrycznej, jak w przypadku metali przejściowych.

kolor zielony - tlenki zasadowe

kolor żółty - tlenki kwasowe

• wzrasta promień atomu,

• maleje elektroujemność pierwiastków,

• rośnie metaliczność, gdyż rośnie zdolność dooddawania elektronów,

• rośnie zasadowość związków.

Do bloku p zaliczamy pierwiastki z grup:

13 – borowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns2np1)

14 – węglowce(konfiguracja elektronów walencyjnych ns2np2)

15 – azotowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns2np3)

16 – tlenowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns2np4)

17 – fluorowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns2np5)

18 – helowce (konfiguracja elektronów walencyjnych ns2np6)

Brak elektronów walencyjnych na podpowłokach d i f.

Stopień utlenienia w wodorkach

Maksymalny stopień utlenienia w tlenkach

Pierwiastki te reprezentują zróżnicowany charakter – od metali (np. glinu) do niemetali (np. tlen, siarka, fluor).

W grupach tych rozbudowa zewnętrznych powłok następuje przez umieszczanie nowych elektronów na orbitalach p. Dlatego do bloku p należy sześć grup pierwiastków.

Według najnowszych zaleceń Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej pierwiastki należy dzielić na metale i niemetale. Nie wyróżnia się już półmetali

METALE – german(Ge), polon,(Po) antymon(Sb)

NIEMETALE - bor(B), krzem(Si), arsen(As), tellur(Te), astat(At)

Zmiany właściwości chemicznych pierwiastków chemicznych bloku p .

Atomy o małej liczbie elektronów walencyjnych ( 13. grupa) oddaja je w reakcjach chemicznych i tworza kationy.

Jest to charakterystyczne dla metali wykazujacych niewielka elektroujemność .

Wynika to z budowy atomów pierwiastków

(w okresie od strony lewej do prawej rośnie efektywny ładunek jądra, które silniej przyciąga elektrony. Atom staje się wtedy bardziej zwarty.)

Charakter metaliczny w każdej grupie rośnie wraz ze wzrostem masy atomowej pierwiastka.

Atomy o większej liczbie elektronów walencyjnych ( np. 16. i 17. grupa) w reakcjach chemicznych łatwiej przyłaczja elektrony - tworza aniony.

Jest to charakterystyczne dla niemetali wykazujacych wysoka elektroujemność.

W obrębie bloku p obserwuje się bardzo duże zróżnicowanie właściwości poszczególnych grup pierwiastków. Głównie dotyczy to właściwości metalicznych.

Pierwiastki metaliczne przeważają w grupie 13, następnie im wyższy numer grupy, tym więcej pierwiastków o charakterze niemetalicznym.