Niveli i çmimeve (t) - Niveli i çmimeve (t-1)
Norma e Inflacionit (t) = ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– x 100
Niveli i çmimeve (t-1)
Ku t – periudha e tanishme
t-1 – periudha e kaluar (periudha bazë)
P.sh. Norma e inflacionit për vitin 2009 do të shënohej:
Niveli i çmimeve (2009) - Niveli i çmimeve (2008)
Norma e Inflacionit (2009) = ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––x 100
Niveli i çmimeve (2008)
Inflacioni nga kostoja
Inflacioni
BILONJA AHMETI
Shfaqet kur rriten çmimet si pasojë e rritjes së kostos (shpenzimeve - çmimeve të lëndëve të para)
Inflacioni nga kostoja, gjithashtu, ndodh si rezultat i këtyre faktorëve:
- Një rritje më e madhe në pagë se sa në produktivitetin e punës
- Një rritje në kursin e këmbimit të monedhës (zhvlerësim i monedhës) duke rritur kështu çmimin e materialeve të importuara
- Një rritje në çmimin e materialeve të importuar për shkaqe të faktorëve të jashtëm
Guvernator i BPRM-së Dimitar Bogov deklaroi se Në projeksionet e fundit ekonomike për vitin 2014 të Bankës Popullore të Maqedonisë, parashihet që inflacioni të jetë maksimum deri në 1 për qind në vit. Nga BPRM-ja, presin inflacion më të ulët që lidhet me inflacionin e ulët të huaj. Për reduktimin e rezervave devizore në muajt e parë të këtij viti, nga Banka Popullore thonë se kjo u bë për shkak të pagesave të rregullta të qeverisë ndaj borxhit të jashtëm.
Llogaritja e inflacionit
Matja e inflacionit permes CPI
Burimet e inflacionit
Në vitin 2004 konsumi i një familje ishte:
Ushqim 20%
Strehim 50%
Kujdes mjekësor 30%
Nëse viti 2004 merret si vit bazë atëherë:
CPI2004 = (0.2*100) + (0.5*100) + (0.3*100) = 100
Në vitin 2005, çmimet rriten me sa vijon:
Ushqim 2%
Strehim 6%
Kujdes mjekësor 10%
Atëherë: CPI2005 = (0.2*102) + (0.5*106) + (0.3*110) = 106.4
Norma e inflacionit:
i2005 = (CPI2005 – CPI2004) / CPI2004
atëherë
i2005 = (106.4 – 100) / 100 = 6.4%
Çka eshte Inflacioni?
- Fjala inflacion rrjedh prej fjalës latine inflatio qe do te thote I fryrë, e cila në kuptimin ekonomik nenkupton rritje e lartë të çmimeve dhe e sasisë së parave, me fjalë të tjera me inflacion nenkuptojm zvoglimi I fuqis blerse te parasë.
- Inflacioni është një tregues i ndryshimit të nivelit të përgjithshëm të çmimeve në një ekonomi.
- Konsiderohet si problem për ekonominë, dhe në veçant për firmat
- Quhet edhe sëmundje e ekonomisë
*Kuptimi i inflacionit
*Treguesit e inflacionit: Si matet *Inflacioni
*Indeksi i çmimeve të konsumatorit (CPI)
*Indeksi i çmimeve të prodhuesit (PPI)
*Deflatori i GDP-së
*Llojet e inflacionit
*Kostot e inflacionit
*Pasojat e inflacionit
*Politikat kundër inflacionit
Pasojat e inflacionit
Punëzënia e plotë dhe stabiliteti i çmimeve janë dy nga objektivat qendrore makroekonomike të secilës qeveri
Ekzistojnë mendime të ndryshime lidhur me shkaqet /burimet e inflacionit
Për diskutim veçojmë:
INFLACIONI INERCIAL
INFLACIONI NGA KËRKESA
INFLACIONI NGA KOSTOJA
Si matet inflacioni
- Indeksi i çmimeve të konsumatorit (CPI)
- Indeksi i çmimeve të prodhuesit (PPI)
Në zhvillimin ekonomik - Inflacioni ka ndikim: a) neutral ; b) ndikim negativ ; c)ndikim poztiv.
a)Ndikimi neutral në zhvillimin ekonomik bazohet në disa botëkuptime të disa ekonomisteve klasik që kanë menduar se parat jane mjete teknike në kembim të mallrave.
b)Ndikimi negatv - në zhvillimin ekonomik bazohet në këto argumente:
*inflacioni paraqet pengesë për zhvillimin ekonomik,
*destimulon kursimin,
*zvoglon angazhimin e rritjes së produktivitetit të punës.
c)Ndikimi poztiv - në zhvillimin ekonomik bazohet në faktin se inflacioni e stimulon rritjën e prodhimt duke ia siguruar tregun me kushte të përshtatshme të ngritjes së çmimeve.
Kostot e inflacionit
Koncepte të tjera të lidhura me inflacionin
PYETJE
Llojet e inflacionit
Kemi të bëjmë me ULJE të çmimeve, d.m.th. e kundërta e inflacionit (inflacion negativ)
Paraqet normën e uljes së nivelit mesatar të çmimeve në ekonomi.
Ulje e normës inflacionit.
Megjithatë, ka inflacion!
Ulje e nivelit të çmimeve, mirëpo niveli i çmimeve vazhdon të mbetet mbi nivelin e periudhës bazë.
P.sh. Nëse në vitin 2011 ka pasur normë inflacioni 8% në krahasim me vitin 2010, por në vitin 2012 inflacioni ka rënë në 5% në krahasim me vitin 2011.
Gjatë periudhës së inflacionit paraqiten humbësit dhe fituesit
Humbësit dhe fituesit e një situate inflacioniste nuk mund të identifikohen lehtë
Jo të gjitha çmimet rriten njësoj
Efektet/kostot e inflacionit:
- Rishpërndarja e pasurisë (në mes klasave/shtresave të popullsisë)
- Alokimi joefiçient i resurseve dhe burimeve të prodhimit
Megjithatë kostot varen nga karekteri i inflacionit:
- Inflacioni i parashikuar nuk ka humbës – norma e inflacionit mund të parashikohet
- Inflacioni i paparashikuar ka humbës – norma e inflacionit nuk mund të parashikohet
Më pak se 10% brenda një viti
Nuk ka ndikim negativ në ekonominë e vendit
Norma dy ose tre shifrore (p.sh. ,10%, 20%, 100%, 150%)
Parasë i humb vlera shpejtë.
- Hiperinflacioni ky lloj inflacioni është sëmundje vdekjeprurëse për ekonominë, dhe ndodh kur çmimet fillojnë te rriten shume here brenda periudhave te shkurta kohore.
Inflacioni nga kerkesa
Deflatori i GDP-së
Masat antiinflacionare
Inflacioni nga kërkesa rezulton nga një rritje e kërkesës agregate (AD), në kushtet kur oferta agregate (AS) nuk ka ndryshuar.
Ndër faktorët që shpiejnë në rritjen AD janë:
- Rritja në ofertën e parasë
- Rritja e shpenzimeve qeveritare (G) për të blerë mallra dhe shërbime
Inflacioni inercial
Llogaritet si raport në mes GDP nominal dhe real, në %
GDP nominal
Deflatori i GDP-së = –––––––––––––– x 100
GDP real
Ku GDP nominal – GDP e shprehur në çmime të periudhës aktuale
GDP real – GDP e shprehur në çmime të periudhës së mëhershme (bazë)
Më i saktë – më gjithëpërfshirës
Masat qe duhet ndermarrë janë:
1. Masat monetare politike - ketu numrojmë:
a) rritjen e normes se kamates
b) ngritjen e normes së rezervës së detyrueshme
c) rritjen e letrave me vlerë dhe në rastet e inflaciont galopant edhe reformat monetare.
2.Masat monetare fiskale - ketu numrojmë:
a) ekuilibrin e buxhetit , b)rritjen e tatmeve dhe të kontrbuteve , c) shpalljen e huase shtetrore , d) masat në lemin e doganave,etj.
- Inflacioni inercial ndryshe quhet inflacioni i parashikueshëm ose i pritshëm përderisa norma e inflacionit është e qëndrueshme (inerciale) dhe se në ekonomi nuk ndodhin ndryshime të rëndësishme në anën e kërkesës apo ofertës.
- Norma e inflacionit është e pritshme dhe e qëndrueshme
Faleminderit për vëmendjen!