Όταν η γλώσσα συναντάει τη φαντασία
Mini- Tutorial: πως να φτιάξεις μια κατασκευασμένη Γλώσσα
- Quiz
- Γενικές παρατηρήσεις
- Γλώσσα/ες βάσης (ή όχι;)
- Φωνητική- Φωνολογία
- Μορφολογία
- Σύνταξη
- Σημασιολογία
- Αλφάβητο
(α.) Γλώσσα Βάσης
- Είναι απαραίτητη η γλώσσα βάσης;
- Γιατί να χρησιμοποιήσω περισσότερες από μία;
- Τι σύμβαίνει στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει γλώσσα βάσης;
- "κλασικές" γλώσσες vs. εξωτικές γλώσσες vs. υπό εξαφάνιση γλώσσες vs. εξαφανισμένες γλώσσες
- Πρέπει να τις ξέρω;
π.χ. dugir (μιλώ.INF | Faroese) > ni- (-ω | Swahili) + duigir
> neduigir (μιλώ | αδλέριαν)
Γενικές παρατηρήσεις: οι πρώτες αποφάσεις
D'ni
Quiz
- Τι είδους γλώσσα θέλω να κατασκευάσω; (το αισθητικό κριτήριο)
- Ποιοι είναι οι ήχοι της γλώσσας;
- Η επιλογή των πρώτων λέξεων και ένα μικρό λεξικό
- Σχεδιασμός της γραμματικής
- Απόφαση για το αλφάβητο
- Μεταγραφή της γλώσσας
- Μετάφραση
ash nazg one ring
durbatulûk rule them all
ash nazg one ring
gimbatul find them
ash nazg one ring
thrakatulûk bring them all
agh and
burzum-ishi in the darkness
krimpatul bind them
1η προσπάθεια
-atul- them
-ûk all
Ομιλητές: υπόγειους κατοίκους στα Myst & Riven
Δημιουργοί: Richard A. Watson, (Rand & Robyn Miller)
Παραγωγή: από τη σκοτσέζικη διάλεκτο Ronay
Χαρακτηριστικά: SVO |N pl. poss | 24δικό αριθμητικό σύστημα |ril άρνηση
ano (N)—νερό
barel (V)—κάνω
çev (V)—ευχαριστώ
eder (V)—κοιμάμαι
filað (N)—κορυφή
gilo (N)—φυτό
húr (V)—βρίσκω
idsé (N)—γραμμή
jima (N)—προφητεία
2η προσπάθεια
-at- infinitive
-ul- them
-ûk all
Συμπεράσματα
3η προσπάθεια
burz ‘dark’
-um παραγωγικό επίθημα (like -ness) ή δείκτης οριστικότητας.
-ishi ‘in’,
- Δεν είναι όλες οι FanLangs Artlangs
- To βάθος της κάθε γλώσσας διαφέρει από τις επιλογές και αποφάσεις του δημιουργού
- Ελάχιστες γλώσσες έχουν ανεπιπτυγμένη γραμματική και κανόνες
- Ο κεντρικός άξονας του λεξιλογίου
- Ρούνοι, γλυφές και αλφάβητα
- Λάθη στις κατασκευασμένες γλώσσες
(β.) Φωνητική - Φωνολογία
- Πόσα φωνήεντα και πόσα σύμφωνα;
- O θησαυρός του IPA
- Ο τόνος είναι απαραίτητος;
- Φωνολογικά φαινόμενα
- Η απόδοση των ήχων (http://www.internationalphoneticalphabet.org/ipa-sounds/ipa-chart-with-sounds/)
π.χ. ο κανονάς του αναδιπλασιασμού > αόριστος με επανάληψη της πρώτης συλλαβής > neduduigir (μίλησα | αδλέριαν)
Γλώσσες σε φανταστικούς κόσμους
Na'vi
Ομιλητές: Na'vi, κάτοικοι του πλανήτη Pandora
Δημιουργός: James Cameron & Paul Frommer (Avatar)
Παραγωγή: λεξιλόγιο του Cameron, φωνολογία και ορθογραφία του Frommer
Χαρακτηριστικά: αντωνυμίες & αριθμητικά | N sing, pl, du, tri | V no number
Goa'uld
Fì-skxawng-ìri tsap’alute sengi oe. -Συγγνώμη για αυτό τον χαζό
Oe-ri ta peyä fahew a-kewong ontu teya l‹äng›u. -Η μύτη είναι γεμάτη από αυτή την εξωγήινη μυρωδιά
hangham (V)—γελώ
kelku (N)—σπίτι
kilvan (N)—ποτάμι
kinam (N)—πόδι
kxitx (N)—θάνατος
layon (Ad)—μαύρος
payoyang (N)—ψάρι
sa’’nok (N)—μητέρα
sempul (N)—πατέρας
skxawng (N)—ηλίθιος
syuve (N)—φαγητό
taronhunt (V)—ψάρι
(γ.) Μορφολογία
Ομιλητές: Goa’uld, παράσιτα από τον πλανήτη P3X-888
Δημιουργός: Dean Devlin & Roland Emmerich
Παραγωγή: διάλεκτοι Αρχαίας Αιγύπτου & πέριξ
Χαρακτηριστικά: ιερογλυφικό αλφάβητο Nakht
- Μορφολογία;;;
- Μια γλώσσα με πλούσια ή φτωχή μορφολογία;
- Απομονωτική vs. Συγκολλητική vs. Διαχυτική vs. Πολυσυνθετική vs. Σχεδιοτυπική
- Κλίση, παραγωγή και σύνθεση
- Ουσιαστικά, επίθετα και ρήματα
π.χ. Ουσιαστικό:
balak-in-am vs. bala-on-am | balakinam vs. balakonam
φίλος.EN.ON. φίλος.ΠΛ.ΟΝ | φίλος vs. φίλοι (αδλέριαν)
Ρήμα:
tekeb-o-el, tekeb-o-ee, tekeb-l-el, tekeb-l-ee
γράφω.EN.α΄, γράφω.ΕΝ.β΄, γράφω.ΠΛ.α΄, γράφω.ΠΛ.β΄ (αννανί)
a’roush (N)—χωριό
cal mah (N)—καταφύγιο
chappa’ai (N)—Αστροπύλη
Dis’tra (N)—αφέντης
Kal’ma (N)—παιδί
Krenol (V)—επιτίθεμαι
Nema (N)—ιερεας
Ni’ya (V)—ακούω
Klingon
Ομιλητές: Klingons (Star Trek)
Δημιουργός: Mark Okrand (ST III)
Παραγωγή: "άγρια" & λαρρυγγικά φωνήματα, καθώς και "μαλακοί" ήχοι από διάφορες γλώσσες
Χαρακτηριστικά: 21 C & 5 V | CV δομή | Ν + 25 παρ. επιθ.
bach (V)—πυροβολώ
chargh (V)—κατακτώ
DIr (N)—δέρμα
ghargh (N)—ερπετό
Ha’DIbaH (N)—ζώο
jab (V)—προσφέρω φαγητό
leng (V)—βρυχόμαι
maghwI’ (N)—προδότης
nIQ (N)—πρωινό
tlhlngan Hol Dajatlh’a’ -Μιλάς Klingon;
bljeghbe’chugh vaj blHegh - Παραδώσου ή πέθανε
nuqDaq ‘oH puchpa’’e’ -Που είναι η τουαλέτα;
Dothraki
Ομιλητές: Dothraki, νομαδικός λαός ιππέων στη θάλασσα Dothraki
Δημιουργός: David Paterson (GoT)
Παραγωγή: Ρώσικα, Τούρκικα, Εσθονικά, Inuktitut & Swahili
Χαρακτηριστικά: 4 Φωνήεντα | SVO
ayena (N)—καμπάνα
chakat (V)—ήσυχος
dorv (N)—κατσίκα
eveth (Ν)—νερό
fire (Ν)—δαχτυλίδι
hadaen (Ν)—φαγητό
indelat (V)—πίνω
jalan (N)—φεγγάρι
kaffat (V)—συνθλίβω
qoy (Ν)—αίμα
at—ένα
akat—δύο
sen—τρία
tor—τέσσερα
mek—πέντε
zhinda—έξι
fekh—επτά
ori—οκτώ
qazat—εννέα
thi—δέκα
(δ.) Σύνταξη
- Σύνταξη;;;
- Η δομή της πρότασης
- Συντακτικές κατηγορίες και πως δομούνται;
- Αμφισήμια: ένα (αναγκαίο) κακό που πρέπει να εξαλειφθεί;
- Ο Γιάννης είδε την Μαρία στο πάρκο με το τηλεσκόπιο.
- Κύριες και εξαρτώμενες προτάσεις
- Απουσία υποκειμένου
π.χ. VSO
leduigir balakinam muklina tsosminεlok
γ'.διαβάζω φίλος.ΕΝ.ΟΝ βιβλίο.ΕΝ.ΑΙΤ κήπος.ΕΝ.ΤΟΠ.σε
διαβάζει [ο] φίλος [το] βιβλίο στον κήπο (αδλέριαν)
Newspeak
Ομιλητές: κάτοικοι της Oceania
Δημιουργός: George Orwell (1949)
Παραγωγή: βασισμένη στα Αγγλικά σε "μειωμένη" έκδοση για την εξάλειψη της επιλογής
Χαρακτηριστικά: Σύνθετες αντίθετων εννοιών | σύντομες λέξεις
Το έπος των Star Wars
blackwhite (N)—η ιδέα της αντικάταστασης του μαύρου με το άσπρο και να νομίζεις ότι το χρώμα παραμένει ίδιο
duckspeak (N)—η ικανότητα να μιλάς χωρίς να σκέφτεσαι το περιεχόμενο επαναλαμβάνεις άκριτα αποψείς, ιδέες, λόγια άλλων
thoughtcrime (Ν)—μια σκέψη που δεν πρέπει να κάνεις
unperson (Ν)—ένα άτομο που έχει διαγραφεί από οποιοδήποτε δημόσιο έγγραφο και δημόσιες μνήμες
Γλώσσες: Universal Base (Αγγλικά), Droidspeak, Ewoks, Huttese, Mando'a, Sith, Gungan κ.α.
Δημιουργοί: George Lucas, Ben Burrt, Sara Forsberg
Παραγωγή: Caribbean κρεολή, Γλώσσες της Δυτικής Αφρικής, Αφρο-αμερικανικές διαλέκτους (Quechua, Tibetan, Haya, Finnish, Swahili)
"Ex squeezee me." - Excuse me. GUNGAN
"Daysa dalee" - They are there
"Mesa doen nutten!" - I'm not doing anything!
"What yousa spake?" - What did you say?
(ε.) Σημασιολογία - Λεξιλόγιο
- Πόσες λέξεις χρειάζεσαι;
- Οι ημι-αναγνωρίσιμες "δάνειες" λέξεις
- Δανεισμός λέξεων
- Πως να δομηθεί το λεξικό;
- Είναι απαραίτητες οι ιεραρχίες;
- Τι "ονοματίζω" τελικά σε μια γλώσσα;
- Είναι καλή επιλογή οι διπλές σημασίες;
- (Ιστορικές) αλλαγές και αναγραμματισμός
π.χ. Δανεισμός λέξεων
ΟΕ culle ‘χτυπώ’ → kill >> cūle (σκοτώνω | άννανι)
OG authidai 'αγριότητα >> authade (άγριος | αδλέριαν)
Γλώσσες της
Μέσης-Γης
J.R.R. Tolkien (γλωσσολόγος, συγγραφέας Lord of the Rings & Hobbit)
- Elvish languages (Common Eldarin, Quenya and Goldogrin)
- Rohirric
- Khuzdul
- Adûnaic
J.R.R. Tolkien
J.R.R. Tolkien (γλωσσολόγος [γερμανικές γλώσσες])
- αγάπη για φιλανδικά
- "entering a complete wine-cellar filled with bottles of an amazing wine of a kind and flavour never tasted before"
- η δημιουργία της Nevbosh (13 ετών)
- Ιστορική εξέλιξη γλωσσών και μυθολογία
- "what I think is a primary ‘fact’ about my work, that it is all of a piece, and fundamentally linguistic in inspiration. [. . .] It is to me, anyway, largely an essay in ‘linguistic aesthetic’, as I sometimes say to people who ask me ‘what is it all about’."
Ευχαριστώ!
FanLangs: Πηγές
Γλώσσες της Μέσης-Γης
akarasimos@gmail.com
- Βιβλία (Quenya, Sindarin, Nadsat, Newspeak, Zaum, κ.α.)
- Ταινίες (Ku, Na'vi, Barsoomian, Atlantean, κ.α.)
- Τηλεοπτικές σειρές (Dothraki, Goa'uld, Klingon, Vulcan language, κ.α.)
- Ηλεκτρονικά παιχνίδια (D'ni, Dovahzul, Gargish, Tho Fan, κ.α.)
amillë (N)—μητέρα
Anar (N)—ήλιος
ango (N)—φίδι
arta (Adj)—ευγενής
coa (N)—σπίτι
hoa (Adj)—μεγάλος
hrívë (N)—χειμώνας
imya (Adj)—ίδιος
laivë (N)—αλοιφή
máma (N)—πρόβατο
mírë (N)—κόσμημα
morë (Adj)—μαύρος
oiolairë (N)—καλοκαίρι
osto (N)—πόλη
mine—ένα
atta—δύο
nelde—τρία
canta—τέσσερα
lempe—πέντε
enque—έξι
otso—επτά
tolto—οκτώ
nerte—εννέα
cainen—δέκα
Quenya
Ομιλείται: Vanyar, Noldor, Valar και Men of Gondor της Middle-earth.
Δημιουργός: J.R.R. Tolkien
Χαρακτηριστικά: Ν: sing, pl, pl. tantum | N: 10 τύπους | ua- άρνηση ρημάτων
Στοιχεία: βασισμένη στα φιλανδικά, η πρώτη γλώσσα, απόπειρα όντας φοιτητής
Adûnaic
Ομιλείται: Men of Númenor κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Εποχής
Δημιουργός: J.R.R. Tolkien
Στοιχεία: διάλεκτοι Bëorian & Hadorian της Taliska, υποδεέστερη της Quenya, Sindarin
Χαρακτηριστικά: SVO σειρά | Ν sing, pl, du | N formal, subj, obj | V biC, triC, der | G masc, fem, com, neu
agan (N)—θάνατος
anî (N)—γυναίκα
anû (N)—άνδρας
azgarâ (V)—πολεμώ
balak (N)—πλοίο
bêl (V)—αγαπώ
Fanlangs: what follows?
Δείγματα φανταστικών γλωσσών
- Όνομα γλώσσας
- Ομιλητές
- Δημιουργός
- Πίσω από τις λέξεις
- Χαρακτηριστικά της γλώσσας
- Σχηματισμός λέξεων
- Μια γεύση από τη γλώσσα
(στ.) Αλφάβητο
- Τι αλφάβητο να χρησιμοποιήσω;
- Δημιουργώ το δικό μου αλφάβητο: + και -
- Εικονογράμματα και ιδεογράμματα
- Ιερογλυφικά και αλφάβητα
- Συλλαβική, συμφωνική και αλφαβητική γραφή
FanLangs
Fantastic Languages | Φανταστικές Γλώσσες
Τι είναι μία FanLang;
Σε τι διαφέρει η FanLang από μία ArtLang;
Μπορεί μια FanLang να γίνει ArtLang;
Περιγράφοντας μια FanLang...
Fanlang & ArtLang
- καθορισμένη διαδικασία ονοματοδοσίας αντικειμένων και περιγραφή της διάδρασής του με άλλα αντικείμενα.
- η ανάγκη για ονόματα αντικειμένων που δεν υπάρχουν.
- π.χ. ένα λιοντάρι με κέρατα ταύρου (λιονταρόταυρος, κερατολέων, κτλ)
- βλ. http://conlang.org/
Και τι γίνεται με τη γραμματική;
- π.χ. faelor ήλιος και kachthen γη
- μόνο λεξιλόγιο;
"Σταθμοί" του γλωσσικού ταξιδιού
Fanlang: Στόχοι
- αποτελεί μια πρόκληση για τον συγγραφέα και τους αναγνώστες
- δίνει "βάθος" σε ένα φανταστικό πολιτισμό
- εξερευνά ιδέες, π.χ. πως θα ήταν μια κοινότητα αν η μητρική της γλώσσα δεν είχε χρόνο.
- προσφέρει μια βοηθητική γλώσσα, η οποία εκ φύσεως "ουδέτερη"
- επιτρέπει την επικοινωνία μεταξύ ομιλητών διαφορετικών γλωσσών
- "διορθώνει προβλήματα" σε γλώσσες που υπάρχουν ήδη
Εν κατακλείδι...
Υρδέμ γαπός αφλεγούτ ταμαθίουα
νερό μας προστάτεψε από το Κακό (ζιωνική)
- Αξίζει τον κόπο να η δημιουργία μιας γλώσσας;
- Είναι εύκολη ή δύσκολη η όλη διαδικασία;
- Πρέπει να είμαι γλωσσολόγος;
Ένα όμορφο και σαγηνευτικό ταξίδι ανάμεσα στις λέξεις και στη φαντασία...
ConLangs:
ένα ταξίδι στο χρόνο
- Πλάτων (Κρατύλος, Δειπνοσοφιστές)
- Auraicept na n-Éces (επίσκεψη του Fénius Farsaid στη Shinar >> Bérla tóbaide ("η επιλεγμένη γλώσσα") με το όνομα Goídelc.
- Lingua Ignota (από τον Hildegard of Bingen) - πρώτη πλήρως κατασκευασμένη γλώσσα
- Εσπεράντο
ConLangs: Χαρακτηριστικά
- Εισαγωγή: ορισμοί
- Κατασκευασμένες γλώσσες [ConLangs]
- Γλώσσες του Φανταστικού [FanLangs]
- Συμπεράσματα
- Mini-Tutorial Πως να δημιουργήσω μία γλώσσα;
Σχεδιασμένη, κατασκευασμένη, τεχνητή;
Μηχανικές γλώσσες, βοηθητικές γλώσσες και καλλιτεχνικές γλώσσες
artistic languages [artilang]: έχουν δημιουργηθεί από αισθητική ή δημιουργική ευχαρίστηση και επιθυμία ή για λόγους χιούμορ. Μυστικές, μυστηριακές ή λογοτεχνικές γλώσσες ανήκουν σε αυτή την κατηγορία
Φιλοσοφία της Γλώσσας
- Η αντίληψη του κόσμου μέσα από τη γλώσσα
- Το πείραμα του "ποιητικού αιτίου"
- Τι κρύβεται πίσω από τις λέξεις;
- Το περιβάλλον καθορίζει το λεξιλόγιο;
- Η φαντασία γεννά λέξεις και δομές;
ConLangs:
ένα ταξίδι στο χρόνο
Artilangs:
- A Princess of Mars (1912) από τον Edgar Rice Burroughs αποτελεί πιθανότατα το πρώτο έργο φαντασίας αυτού του αιώνα με κατασκευασμένη γλώσσα.
- Ο J. R. R. Tolkien ανέπτυξε μια ομάδα από συσχετιζόμενες φανταστικές γλώσσες και μίλησε για ArtLangs (η ομιλία "A Secret Vice" το 1931 σε ένα κογκρέσσο).
- Η Newspeak του Orwell θεωρείται ως σάτιρα μιας ConLang παρά μια κατ' εξοχήν ArtLang.
Εισαγωγή
Ash nazg durbatulûk,
ash nazg gimbatul,
ash nazg thrakatulûk
agh burzum-ishi krimpatul.
One Ring to rule them all,
One Ring to find them,
One Ring to bring them all
and in the Darkness bind them.
Εισαγωγή: Λογοτεχνία του Φανταστικού
Ο όρος φανταστικό που τη διαχωρίζει από τα άλλα είδη, αναφέρεται συνήθως σε φαινόμενα που δεν έχουν συμβεί, δεν συμβαίνουν, ούτε και θα μπορούσαν να συμβούν στην πραγματικότητα.
Το φιλοσοφικό υπόβαθρο του φανταστικού, που χαρακτηρίζεται πάντα από τη σύγκρουση ορθολογικού-ανορθολογικού, δηλαδή από την εισβολή του "αφύσικου" στο "φυσιολογικό", σχετίζεται ίσως με την ανάγκη μεταστοιχείωσης και επαναδημιουργίας του κόσμου, με τις ελευθερίες και τις δυνατότητες που παρέχει η φαντασία.
Εισαγωγή: Γλώσσα
Εισαγωγή: Κατασκευασμένη Γλώσσα
Τί είναι γλώσσα;
Είναι ένα σύστημα επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, που χρησιμοποιεί τους φθόγγους για τη μετάδοση σκέψεων, γνώσεων, πληροφοριών, επιθυμιών και συναισθημάτων.
Τι είναι η κατασκευασμένη γλώσσα;
Γλώσσα της οποίας η γραμματική και το λεξιλόγιο, έχουν επινοηθεί συνειδητά από ένα άτομο ή μια ομάδα, αντί να έχουν εξελιχθεί φυσικά. Υπάρχουν πολλοί πιθανοί λόγοι για να δημιουργηθεί μια τεχνητή γλώσσα: από το να διευκολύνει την ανθρώπινη επικοινωνία, μέχρι να φέρει έναν φανταστικό ή κατασκευασμένο κόσμο στην ζωή. Επίσης για τον γλωσσικό πειραματισμό ή για λόγους καλλιτεχνικής δημιουργίας και έκφρασης. Τέλος μπορεί να δημιουργηθεί για γλωσσικά παιχνίδια.
Αθανάσιος Ν. Καρασίμος
Dr. Computational Linguistics