Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
NLPZ mogą wywoływać reakcje uczuleniowe, objawiające się głównie zmianami skórnymi. Mogą też zmieniać reakcję organizmu na alergeny, samemu nie wywołując objawów alergii. Przypadki zmiany reakcji immunologicznej odnotowano u pszczelarzy, normalnie mało wrażliwych na jad pszczeli – po zastosowaniu przez nich leków z tej grupy i następnie użądleniu przez pszczołę obserwowano u tych osób bardzo silną, uogólnioną reakcję uczuleniową. Taka zwiększona wrażliwość utrzymywała się przez ok. tydzień od zażycia leku.
W. Kostowski, Z. S. Herman Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2003.
J. Świerkot, A. Matuszewska, Bezpieczeństwo stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Lekarz Rodzinny 2012.
A. Prusiński, Miejsce nowoczesnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) w leczeniu bólów głowy. Medycyna i życie.
Leczenie w większości przypadków jest objawowe. Gdy doszło do połknięcia wielu tabletek leku niedawno – stosuje się płukanie żołądka i podaje węgiel aktywowany. W niektórych przypadkach rozważa się usunięcie leku z krwioobiegu za pomocą dializ. Przebieg zatrucia pogarszają znacznie zła kondycja ogólna, wyniszczające choroby, anoreksja, alkoholizm, schorzenia wątroby.
Leki z grupy NLPZ mają podobną gamę działań niepożądanych, choć ich natężenie jest różne w zależności od preparatu. Pierwszymi symptomami niepożądanych są łagodne nudności, uczucie ciężaru, dyskomfortu w nadbrzuszu. Poważniejszymi objawami są krwawienie z przewodu pokarmowego. W skrajniejszej postaci owrzodzenia i perforacje wrzodów żołądka. Na takie działania niepożądane narażeni są bardziej chorzy z chorobą wrzodową w wywiadzie, z reumatoidalnym zapaleniem stawów i w podeszłym wieku. Ryzyko wystąpienia groźnych dla życia powikłań w ciągu 6 miesięcy stosowania tradycyjnych NLPZ wynosi do 9% u osób starszych.
Jeśli chory jest przytomny i ma zachowany odruch kaszlowy:
• wywołać wymioty za pomocą lekko osolonej wody i mechanicznego drażnienia gardła
Jeśli chory jest nieprzytomny:
• ułożyć go w pozycji bezpiecznej bocznej
• nie podawać picia
• nie wywoływać wymiotów
• wezwać pogotowie
Popularność NLPZ dostępnych bez recepty wśród pacjentów zwiększa ryzyko niewłaściwego stosowania leku i narażenie na wystąpienie niepożądanych objawów. Wymaga to od lekarzy rodzinnych informowania pacjentów o potencjalnych zagrożeniach związanych z samoleczeniem, zwłaszcza przedłużającym się. Szczególnie przy braku skuteczności należy zachęcać pacjentów do nieprzedłużania samoleczenia NLPZ. Dolegliwości, które były powodem wdrożenia samoleczenia mogą być objawami poważnych chorób wymagających innego leczenia przyczynowego i objawowego.
W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia objawów niepożądanych ważne jest przestrzeganie wskazań do stosowania i dawkowania NLPZ. Samoleczenie NLPZ powinno być ograniczone do stosowania leku w leczeniu bólów, gorączki i infekcji układu oddechowego. Przewlekłe stosowanie NLPZ powinno odbywać
się tylko pod kontrolą lekarską.
Klasyczne NLPZ (aspiryna, indometacyna, diklofenak, ibuprofen, naproksen) stosuje się w leczeniu szeregu chorób reumatycznych, m.in. w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Skuteczność tych leków oceniana jest na 50-70%. NLPZ do użytku zewnętrznego (np. ketoprofen, naproksen) mogą być stosowane w bólach mięśni i stawów, przy urazach, zwichnięciach i kontuzjach (stłuczeniach). Zaletą postaci farmaceutycznych do stosowania zewnętrznego jest wysoka koncentracja leku w miejscu aplikacji i spadek ryzyka wystąpienia objawów niepożądanych w stosunku do doustnych NLPZ. Leki z grupy NLPZ znajdują zastosowanie w leczeniu bólów nowotworowych oraz nerwobólów, bólów migrenowych i bolesnych miesiączek.
Stosowane objawowo w zwalczaniu gorączki, bólów o różnym pochodzeniu i małym lub średnim nasileniu, w hamowaniu stanów zapalnych. Poszczególne leki należące do tej szerokiej grupy różnią się profilem działania. Jedne mają silniej zaznaczone działanie przeciwbólowe, a słabo działają przeciwzapalnie (zjawisko również zależne od dawki), inne działają silnie zarówno przeciwzapalnie jak i przeciwbólowo.
Wiele z tych leków można kupić bez recepty nie tylko w aptece, ale również i na stacjach benzynowych czy sklepach spożywczych. Bardzo ważne jest, by ściśle przestrzegać instrukcji dawkowania napisanej na ulotce przez producenta lub zaleceń lekarza, w innym przypadku łatwo jest przekroczyć bezpieczną dawkę i spowodować uszkodzenie wątroby, serca, nerek i przewodu pokarmowego. Dlatego też przy przyjmowaniu wielu preparatów przeciwbólowych lub/i przeciw przeziębieniu zawsze należy czytać ulotki i nie stosować tych samych leków. Nie należy także podawać dzieciom (do 12 roku życia) kwasu acetylosalicylowego w przypadku przeziębień - mogą wystąpić groźne powikłania, w innych schorzeniach użycie leku i dawkowanie ustala lekarz.
W 1992 r. Simmonds wykazał, że istnieją co najmniej dwie formy cyklooksygenazy – obecna stale w organizmie COX-1 i wyzwalana w toku procesu zapalnego COX-2. Hamowanie tej drugiej jest istotne z klinicznego punktu widzenia, a blokowanie pierwszej może prowadzić do wystąpienia objawów ubocznych za strony układu pokarmowego w leczeniu za pomocą NLPZ. Nazywane są niesteroidowymi ze względu na strukturę, odmienną od innych leków mających właściwości przeciwzapalne.
Obecnie NLPZ dzieli się na 3 grupy, zależnie od wpływu na obie formy COX:
• NLPZ I generacji, czyli klasyczne, wśród których wyróżnia się dwie podgrupy:
-> hamujące COX-1, np. kwas acetylosalicylowy (potocznie aspiryna)
-> hamujące jednakowo oba izoenzymy (np. ibuprofen)
• NLPZ II generacji hamujące przede wszystkim COX-2 (w mniejszym stopniu także COX-1), np. meloksykam
• NLPZ III generacji, tj. wybiórczo hamujące COX-2, np. celekoksyb.
Stosowanie tylko jednego leku z tej grupy (wyjątek – stosowanie małych dawek (75 mg) kwasu acetylosalicylowego (aspiryna) przy leczeniu po udarze mózgu i w przypadku choroby niedokrwiennej serca).
Stopniowe zwiększanie dawek do osiągnięcia dawki maksymalnej, a nie łączenie z innymi lekami.
Przed ewentualną decyzją o zmianie preparatu – odpowiednio długie jego stosowanie.
Wybieranie leku o najlepszej skuteczności przy możliwie najmniejszych działaniach niepożądanych.
Monitorowanie działań niepożądanych oraz unikanie interakcji lekowych.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne, NLPZ –
to szeroka grupa leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Ich działanie polega na hamowaniu cyklooksygenazy (COX), co w 1971 r. wyjaśnił John Vane. Cyklooksygenaza (ang. cyclooxygenase, COX) – enzym odpowiedzialny za powstawanie związków chemicznych będących miejscowymi informatorami komórkowymi.
Podstawowym przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na jeden z leków (NLPZ), prowadząca do wystąpienia astmy, alergicznego nieżytu nosa lub polipów nosa oraz czynna choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Lek nie jest zalecany u pacjentek ciężarnych i w okresie karmienia piersią. Ograniczenia wiekowe u dzieci są zróżnicowane w zależności od konkretnego preparatu i wskazań jego producenta. Nienależy stosować preparatów z kwasem acetylosalicylowym u dzieci do 12 roku życia ze względu na możliwość wystąpienia zespołu Rey´a (prowadzi do groźnych uszkodzeń wątroby i mózgu), którego występowaniu sprzyjają zakażenia wirusem ospy wietrznej lub grypy.
Objawy zatrucia kwasem acetylosalicylowym to:
• nudności i wymioty
• zawroty głowy
• szum w uszach – jest rzadkim, ale charakterystycznym objawem
• zaburzenia oddychania, przyspieszenie oddychania, duszność
• przyspieszenie rytmu serca
• zaburzenia metaboliczne i zaburzenia poziomu glukozy oraz jonów we krwi
• zaburzenia rytmu serca
• mała ilość wydalanego moczu
• zaburzenia krzepnięcia krwi, krwawienia
• nadmierna senność, śpiączka
Działania niepożądane
Kto jest na nie narażony?
W związku z tym, że wiele leków z tej grupy jest powszechnie dostępne bez recepty, przypadkowe przekroczenie bezpiecznej dawki jest częste. Dotyczy to zarówno dorosłych nieczytających ulotek, chcących szybko i pewnie zwalczyć ból duża ilością tabletek, jak i dzieci, mogących przypadkowo połknąć pozostawione w miejscu dla nich dostępnym leki.
Jakie są objawy?
Objawami zatrucia paracetamolem są:
• nudności i wymioty
• ból brzucha i żółtaczka – są wyrazem uszkodzenia wątroby
• senność i śpiączka
• mała ilość wydalanego moczu
Ibuprofen przy zatruciu w mniejszym stopniu uszkadza wątrobę niż paracetamol, ale powoduje część podobnych objawów jak zatrucie kwasem acetylosalicylowym.