H αρχαία ελληνική γλυπτική

H αρχαία ελληνική γλυπτική

Γεωμετρική εποχή

9ος - 8ος π.Χ.

Αρχαϊκή γλυπτική

700π.Χ. - 480π.Χ.

Γλυπτική

κλασικής περιόδου

479-323 π.Χ.

Ώριμη κλασική γλυπτική

450-425π.X.

Μορφές

• Περισσότερο ήπιες και ώριμες
• Έκφραση πνευματικότητας

Πλούσιος ρυθμός

425-380 π.Χ

Ύστερη κλασική γλυπτική

380-323π.Χ

Γλυπτική των

Ελληνιστικών χρόνων

323π.X.- 30π.X.

Ο Ναός της Περγάμου

Επιμέλεια παρουσίασης:Βάσω Ραμπαούνη

http://portobuffalo.blogspot.gr/

• Πολύκλειτος

Μελέτησε τις αναλογίες και τις συμμετρίες του ανθρώπινου σώματος, που περιέγραψε στο σύγγραμμά του ο Κανών

• Αγοράκριτος ο Πάριος

τ

Ενδιαφέρον για

• δομή των σωμάτων
• το ένδυμα
• την πτυχολογία

Μορφές

• πιο αιθέριες
• συστροφή γύρω από ένα κεντρικό άξονα
• σταδιακή αποκάλυψη του γυναικείου σώματος

Φιλοτέχνησε εκτός από τα αρχιτεκτονικά γλυπτά του Παρθενώνα και επιβλητικά αυτοτελή έργα ,όπως τα χρυσελεφάντινα αγάλματα του Διός στην Ολυμπία και της Αθηνάς Προμάχου στην Ακρόπολη της Αθήνας.

• Φειδίας

Ενσαρκώνει για την κλασική τέχνη ό,τι ο Περικλής για την Αθηναϊκή δημοκρατία. "Η πλαστική με τον Φειδία υπερβαίνει τα όριά της και γίνεται φορέας των πιο υψηλών πνευματικών, θρησκευτικών και πολιτικών ιδεώ, εικόνα ορατή και αιώνια:της θεότητας σε ό,τι πιο ασύλληπτο και υπερβατικό, του ανθρώπου σε ό,τι πιο υπεύθυνο και ελεύθερο, της πολιτείας στην πιο ευτυχισμένη ισορρόπηση των δυνάμεων που την συγκροτούν" (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους ,σελ.303)

Κούροι και Κόρες

Πλούσιος ρυθμός

• Αγάλματα με τη μορφή νεαρών ανδρών και κοριτσιών
• Αρχές 6ου αι. π.Χ.

Το ακέφαλο άγαλμα της θεάς Δήμητρας, πρωτότυπο έργο του τέλους του 5ου αιώνα π.Χ. που αποδίδεται στο εργαστήριο του γλύπτη Αγοράκριτου, αγαπημένου μαθητή του Φειδία. Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας

Από τα ωραιότερα τμήματα της ζωφόρου του Παρθενώνα, στο οποίο οι ειδικοί αναγνωρίζουν το χέρι του Φειδία (Δυτική Ζωφόρος)

Αυστηρός ρυθμός

479-450 π.Χ.

Μύρων

Ο Δισκοβόλος, μαρμάρινο αντίγραφο του χάλκινου πρωτοτύπου του γλύπτη Μύρωνα, 450-440 π.Χ. Ρώμη, Μουσείο Θερμών

Πρόκειται για ένα ανεπανάληπτο σύνολο της πλαστικής καθαρότητας και της δυναμικής δομής των πολλαπλών εσωτερικών δυνάμεων. Σε ένα ενιαίο ρυθμό γίνεται πιο άνετη η διάπλαση των όγκων και πιο οργανική η σύνθεση των μελών. Ο γλύπτης πέτυχε να προσηλώσει στον χώρο τη στιγμιαία φάση του παλμού της δισκοβολίας.

Πραξιτέλης

Δημιούργησε λυγερές νεανικές μορφές με γλυκύτητα και θηλυκή χάρη. Δημιούργησε ένα πρότυπο για το γυναικείο γυμνό που διήρκεσε ως τα ρωμαϊκά χρόνια.

Κάλαμις

Χάλκινος Ποσειδώνας ή Δίας του Αρτεμισίου, 460 π.Χ.

Χάλκινο έργο μάλλον του γλύπτη Κάλαμι που βρέθηκε το 1928 στο Αρτεμίσιο της Εύβοιας. Η αυστηρή αρμονία των κινήσεων του θεού υπακούει σε μια εσωτερική αναγκαιότητα. Η μεγαλόπνοη έκφρασή του εξωτερικεύει το εσωτερικό και θείο μεγαλείο. Το υψωμένο χέρι αλλάζει όλη τη δυναμική του σώματος.

Αρμόδιος και Αριστογείτων

«Σύνταγμα τυραννοκτόνων» του Κριτία και Νησιώτη, 477/6 π.Χ. Ρωμαϊκό αντίγραφο ελληνικού χάλκινου πρωτοτύπου, Μουσείο Νάπολης, Ιταλία.

Στην περίοδο αυτή οι γλύπτες γοητεύονται από την ορμή ως αντίδραση στον αρχαϊκό ρυθμό.

• Αγάλματα των μεγάλων θεών στο πνεύμα και το ήθος του Φειδία

• Περίοπτα αγάλματα

Τομή σε σχέση με τις παλιότερες συνθέσεις που παρουσίαζαν τις μορφές από μια και μόνο οπτική γωνία (αναγκάζοντας τον θεατή να κινείται γύρω από το έργο, είτε γιατί το σώμα κάμπτεται, είτε γιατί το βλέμμα και οι χειρονομίες ακολουθούν διαφορετικές κατευθύνσεις, είτε γιατί η στάση είναι τέτοια που από καμιά οπτική γωνία δεν αποκαλύπτονται όλα τα σημαντικά χαρακτηριστικά του έργου)"( J.Boardman,Greek Art)

• Η ένταση στην έκφραση αποδίδεται με το να λαξεύονται τα μάτια βαθιά κάτω από το μέτωπο. Αέρας σοβαρότητας και περισυλλογής
• Ενδιαφέρον για την ποιότητα και την υφή της σάρκας και των μυών.Προσπάθεια να αποδοθούν οι αισθησιακές ιδιότητες του γυναικείου σώματος.

• Ενδυμασία αγαλμάτων
• απόδοση με μεγαλύτερη δεξιοτεχνία
• το διαφανές ένδυμα που αφήνει τα μέλη σχεδόν γυμνά, εξακολουθεί να είναι δημοφιλές .
• απεικονίζονται και οι πτυχές άλλων ρούχων από κάτω

Πυθαγόρας ο Σάμιος

Ρωμαϊκό αντίγραφο. Museo Pio-Clementino. Ρώμη

Ο Ηνίοχος των Δελφών. Αφιέρωμα του τυράννου της Γέλας Πολύζαλου στον Απόλλωνα για τη νίκη του σε αρματοδρομία του 478 ή 474 π.Χ.

Πρόκειται για ένα εξαίρετο έργο τέχνης ίσως του γλύπτη Πυθαγόρα από το Ρήγιο ή του γλύπτη Ονάτα από την Αίγινα. Η εξαίσια καλλιγραφία του τριχωτού της κεφαλής και η απλή διάπλαση της σάρκας δημιουργούν μια νέα διαλεκτική σύνθεση.

Venus Colonna, ρωμαϊκό αντίγραφο

της Αφροδίτης της Κνίδου του Πραξιτέλη.Μουσείο Pio-Clementino.Ρώμη

Λύσιππος ο Σικυώνιος

Αντιπροσωπεύει μαζί με τον Λεωχάρη το τέλος της κλασικής γλυπτικής.Οι μορφές του απλώνονται σε τρεις διαστάσεις.Είναι ψηλόλιγνες, εύκαμπτες, μυώδεις και με σχετικά μικρό κεφάλι.Ἠταν περίφημος πορτρετίστας. Ευνοούμενος του Μ.Αλεξάνδρου.

Αποξυόμενος (325-330π.Χ.)

Το κεφάλι είναι μικρό.Τα σκέλη πολύ ψηλά ώστε αλλάζουν οι αναλογίες του σώματος.

Καινοτομία: Η διαφορετική δομή και στάση του σώματος και η ανάπτυξη του μέσα στο χώρο . Δεν λείπει όμως το πάθος αλλά εκφρασμένο διαφορετικά απ΄ό,τι στα έργα του Σκόπα

Η στήριξη του αθλητή γίνεται στο "στάσιμο" σκέλος, αλλά η διαφορά ανάμεσα σ 'αυτό και το "άνετο" έχει αρχίσει να σβήνει. Το βάρος μεταβιβάζεται και στο δεύτερο πόδι με τέτοιο τρόπο, ώστε ολόκληρο το κορμί αποκτά μια νέα ευλυγισία και ελαστικότητα.

Τα χέρια απλώνουν προς τα εμπρός έτσι που να διασταυρώνουν και να τεμαχίζουν τον όγκο του στήθους.Με μια τέτοια χειρονομία η πλαστική αποκτά με αποφασιστικό τρόπο την τρίτη διάσταση του χώρου. ( Διασκευή. Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τομ.Γ2,σελ.312)

Χάλκινα και μαρμάρινα αγάλματα

Αρχιτεκτονικά γλυπτά

Επιτύμβια γλυπτά

Ελεύθερα γλυπτά

Ρόλος

• Θρησκευτικός: απεικόνιση θεών, μυθολογικών μορφών, αθλητών...

• Διακοσμητικός ( από 5ο αι.π.Χ.): δημόσιοι χώροι (αγορές:ανδριάντες ηρώων ,πολιτικών αντρών /γυμνάσια:ανδριάντες αθλητών, φιλοσόφων)

Xάλκινο σύμπλεγμα ενός ελαφιού και του μικρού του. Τα σώματα είανι διακοσμημένα με ομάδες ομόκεντρων κύκλων. Ένα πουλί κάθεται πάνω στα καπούλια του ελαφιού.Τέλη 8ου αι.π.Χ. Ύψος 7εκ. Μουσείο Καλών Τεχνών Βοστώνη

Ολόγλυφα χάλκινα ειδώλια

Στυλιζαρισμένες φιγούρες αλόγων και ελαφιών

• ομοιότητα με τις επίπεδες-ανάγλυφες μορφές
• σύνθετα συμπλέγματα από τέτοιες μορφές:φοράδες, ελαφίνες με τα μικρά τους...

Χάλκινα ειδώλια με πιο ελεύθερη πλαστική τεχνοτροπία

• στενόμακρα σώματα , φαρδείς ώμοι:ομοιότητα με τις ζωγραφισμένες πάνω σε αγγεία μορφές
• γυμνοί άνδρεςμε περικεφαλαία, ασπίδα και δόρυ ( ίσως αντιστοιχούν σε θεούς)
• αναπαραστάσεις ομαδικών σκηνών π.χ το κυνήγι ενός λιονταριού, ή μορφές σε δράση, πχ. τεχνίτη που σφυρηλατεί περικεφαλαίες ή έναν ηνίοχο

Πήλινα ειδώλια

• απλές μορφές.Έλλειψη τεχνικής αρτιότητας
• ιδιόρρυθμα κατασκευάσματα πχ. ειδώλια Βοιωτίας σε σχήμα καμπάνας και ζωγραφισμένα σαν αγγεία
• πιο πολύπλοκα έργα :τα χαρακτηριστικά του προσώπου τονίζονται και ζωγραφίζονται. Το κεφάλι:με πολύ περισσότερες λεπτομέρειες απ΄ὀ,τι συναντάμε στα πιο περίτεχνα χάλκινα ειδώλια

Γενικά χαρακτηριστικά

• Στροφή στη ρεαλιστική απεικόνιση
• Μέλη σώματος :σωστότερες αναλογίες / μεγαλύτερη ακρίβεια
• Μύες:όγκος, πλαστικότητα, φυσικότητα
• Απόδοση στομαχιού με δύο σειρές μυών ( αντί για τρεις ή τέσσερις παλιότερα)
• Πόδια
• Φυσική δυσαναλογία των μυών πάνω από το γόνατο
• σωστό μοίρασμα του βάρους στα δύο πόδια
• στροφή των πήχεων προς τους μηρούς
• Αρχαϊκό μειδίαμα

• Σκαλίζονταν μαζί με τη βάση. Η βάση στη συνέχεια στερεωνόταν σε μεγαλύτερη τετράγωνη βάση
• Έφεραν
• αφιερωματικές επιγραφές
• συχνά την υπογραφή του δημιουργού
• επιγράμματα (επιτύμβια μνημεία)

ΜΑΝΤΙΚΛΟΣΜΑΝΕΘΕΚΕFΕΚΑΒΟΛΟΙΑΡΓΥΡΟΤΟΧΣΟΙΤΑΣΔΕΚΑΤΑΣΤΥΔΕΦΟΙΒΕΔΙΔΟΙΧΑΡΙFΕΤΤΑΝΑΜΜΟΙ

Ο Μάντικλος μ'αφιέρωσε στον Εκηβόλο Αργυροτοξευτή ως δεκάτη.Εσύ δε Φοίβε δώσε μου ανταμοιβή.

700-675π.Χ.. Βοιωτία. Μουσείο Καλών Τεχνών .Βοστώνη

Χάλκινος πολεμιστής από την Καρδίτσα. Το δόρυ του λείπει, αλλά κρατάει μια ελαφριά ασπίδα τύπου Διπύλου πίσω από την πλάτη του.Διακρίνονται ακόμη η περικεφαλαία του και η ζώνη.Περ.700π.Χ. Ύχος 28 εκ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Γυναικείο ειδώλιο από τη Βοιωτία

7ος αι.π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Το σύμπλεγμα του Λαοκόοντα

Ο Λαοκόων και οι δυο γιοι του παλεύουν με τα φίδια που έχει στείλει ο Απόλλων. Έργο τριών Ροδίων γλυπτών, του Αγήσανδρου, του ΠΟλύδωρου και του Αθηνόδωρου. Αρχές του 1ου αι.π.Χ. Moυσείο Βατικανού.

Το έργο, που προσφέρεται για παρατήρηση από μία μόνο οπτική σκοπιά, εμπεριέχει όλη την εκφραστικότητα στην απόδοση των σωμάτων και την τρομερή αγωνία στα χαρακτηριστικά που συναντάμε και στα γλυπτά του Βωμού του Δία. (J.Bordman, Greek Art, σελ.222)

Θνήσκων Γαλάτης

Ρωμαϊκό αντίγραφο ελληνικού χάλκινου πρωτοτύπου, 220 π.Χ. Πέργαμος, Μικρά Ασία. Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας

Γιγαντομαχία, από το Ναό του Διός, Πέργαμος, 180-175 π.Χ .

"Πάνω στο μεγάλο Βωμό του Δία, ο βασιλιάς Ευμένης Β'είχε προσθέσει μαι κολοσσιαία κυκλική ζωφόρο που απεικόνιζε τη Μάχη των Θεών και των Γιγάντων.

Δραματική ζωντάνια. Οι μορφές φαίνονται σαν να σκαρφαλώνουν ή να σέρνονται πάνω στα σκαλοπάτια που οδηγούν στο θυσιαστήριο. Ο τρόπος με τον οποίο αποδίδονται οι πτυχώσεις των ενδυμάτων βοηθάει στη δημιουργία δραματικού κλίματος. Αυτό όμως που κυριαρχεί, είναι το νευρώδες λάξευμα των μυώνων και των σωμάτων γενικότερα, που διακρίνονται για την έντασή τους και τις συσπάσεις τους .Τα πρόσωπα χαρακτηρίζονται επίσης από μια έκφραση υπέρτατης έντασης και αγωνίας "

(J.Bordman, Greek Art, σελ.220-221)

Ο Γαλάτης που αυτοκτονεί και η γυναίκα

Αντίγραφο του γνωστού συμπλέγματος που απεικονίζει ένα Γαλάτη, ενώ ετοιμάζεται να αυτοκτονήσει, αφού πρώτα σκότωσε τη γυναίκα του. Από τη σειρά που είχε αφιερώσει στην Πέργαμο ο Άτταλος Α'σε ανάμνηση της νίκης κατά των Γαλατών. Το πρωτότυπο έργο ήταν του τέλους του 3ου αι.π.Χ. Μουσείο Θερμών.Ρώμη

Λύσιππος

κόρες

Η νίκη της Σαμοθράκης

Η Νίκη που εικονίζεται να στέκει στην πλώρη ενός

πλοίου, ήταν τοποθετημένη στο νιπτήρα μιας πηγής

σε ανάμνηση μιας νίκης σε ναυμαχία. περ.190π.Χ.

'Υψος 2,4μ. Λούβρο.Παρίσι

Αφροδίτη της Μήλου

Ύψος 1,8 μ., 100 π.Χ. Μουσείο Λούβρου, Παρίσι.

κούροι

Αφροδίτη

Πραξιτέλης