Introducing
Your new presentation assistant.
Refine, enhance, and tailor your content, source relevant images, and edit visuals quicker than ever before.
Trending searches
Ndryshimet fonetike të gjalla dhe historike.
769
Apofonia
Permbledhje:
Ndryshimet fonetike të gjalla dhe historike.
Pra ne mesuam se tingujt ne ligjerata pesojne shpesh ndryshime . Ndryshimet tingellore jane te gjalla dhe historike.
Apofonimi eshte nderrimi i zanoreve : a >o ose e>o , je>o , A>o dal >dola marr > morra , E>o zgjedh> zgjodha , bredh> brodha , dredh>drodhe , mbledh>mblodha , them >thote , Je>o djeg > dogja , mjel > mola , pjek > poqa etj..
Metafora qysh në antikitet është quajtur mbretëreshë e figurave. Retorika e mëvonshme e ka pranuar si figurë qendrore prej së cilës dalin figurat e tjera. Figura e metaforës është proces gjuhësor i thjeshtë, por që ngrihet në një nivel të lartë e të ndërlikuar
Punuan: Arberije Hyseni dhe Anjesa Berisha.
Metafonia
Ndryshime historike.
Ndryshimet historike nuk lidhen me rregullat qe veprojne sot ne gjuhen shqipe. Quhen nderrime te zanoreve dhe te bashktinglloreve.
Nderrimet kryesore te zanoreve jane metafonia dhe Apofonia.
Metafora qysh në antikitet është quajtur mbretëreshë e figurave. Retorika e mëvonshme e ka pranuar si figurë qendrore prej së cilës dalin figurat e tjera. Figura e metaforës është proces gjuhësor i thjeshtë, por që ngrihet në një nivel të lartë e të ndërlikuar poetik.
Metafora është shumë e përdorshme edhe në sistemin e gjuhës. Përdoret në vend të fjalës që mungon si: doreza e derës, shtrati i lumit etj. Në këto raste, ajo e ka humbur kuptimin e figurës. Ndërsa në letërsi gjejmë përdorime të reja, të papritura të metaforës ose metaforë të ringjallur: shtrati (mjegullor, i purpurtë, i zjarrtë) i lumit, ku freskimi bëhet me anë të epitetit ose sinonimit.
Ndryshime nga ndikimi i tingujve.
Ndryshime të gjalla
Ndryshime të shkaktuara nga pozicioni
Ndryshimet e gjalla mund të jenë te shkaktuara nga ndikimi i tingujve mbi njëri-tjetrin ose nga pozicioni i tyre në fjalë.
Tingujt ne ligjerim pësojnë shpesh ndryshime. Ndryshimet tingellore janë të gjalla dhe historike.
Shurdhimi i bashkëtingëlloreve në fund të fjales : i madh > i math ,. Reduktimi i zanoreve ne rrokje te patheksuar : emer > emeroj , afer > afroj , teper > teproj , vegel> vegla , i embel > i embli , i lodhshem> i lodhshmi , lakror >laker , teproj >teper , vjetrohet > i vjeter , lundroj > lunder , pastroj > i paster.
Kur dy tinguj të ndryshëm behen plotesisht te njejte , ndodh fenomeni i asimilimit : numër > numur , corape > carape , fetyre > fytyre , mitraloz> mitroloz etj ..
Kur dy tinguj të njejtë behen te ndryshem , ndodh fenomeni i dimilimit : arbitër > albitër , bilbil > birbil , gjarper > gjalper , pritte > priste etj ..
Kur nje tingull shtohet ne trup te fjales , ndodh dukuria e protezes . Eshte dukuri e gjuhes se folur ose dialektore : bletë>mbletë , drej>ndrejt etj ..