§5.2 'Koolwaterstoffen' (I)

Een stof waar de atoomsoort

koolstof in voorkomt, noemen

we een organische verbinding.

Stoffen waar de atoomsoort koolstof

niet in voorkomt, noemen we

een anorganische verbinding.

De algemene formule voor een alkaan is

C H . Hierin is n een geheel getal.

Stel n=1, dan volgt uit de algemene formule:

C H = CH . Dan heb je de molecuulformule

van het eenvoudigste alkaan: methaan.

Heeft n de waarde 2, dan krijg je de

formule C H = C H . Iedere keer

komt er dus een CH -groep bij.

Isomeren zijn stoffen met dezelfde molecuulformule, maar met verschillende molecuulbouw en dus ook verschillende structuurformules

1. Zoek de langste keten van C-atomen. Dit is de hoofdketen.

2. De stam van de naam wordt nu de naam van het onvertakte alkaan, dat evenveel C-atomen heeft als de hoofdketen. In dit voorbeeld wordt dat hexaan.

3. Elke vertakking wordt vóór de naam van de hoofdketen vermeld, voorafgegaan door het nummer van het C-atoom waaraan hij is bevestigd. In dit voorbeeld heb je te maken met één ethylgroep en twee methylgroepen.

4. Komt eenzelfde vertakking meermalen voor, dan gebruik je de voorvoegsels di (2x), tri (3x), tetra (4x), penta (5x), enzovoort.

5. Bij verschillende vertakkingen wordt de alfabetische volgorde aangehouden: ethyl- gaat voor methyl-.

6. Het nummeren van de hoofdketen kan van rechts naar links of omgekeerd. De keuze wordt hierbij bepaald door de nummering van de vertakkingen:

1 van links naar rechts: 3, 5, 5;

2 van rechts naar links: 2, 2, 4.

Alleen de tweede nummering is toegestaan, omdat 2 een kleiner getal is dan 3.

§5.2 'Koolwaterstoffen'

organische verbindingen

?

Alkanen

De alkanen zijn een van de vele klasses van de zogenaamde koolwaterstoffen. Alkanen zijn verzadigde koolwaterstoffen.

Wat wil dat zeggen??

Hiermee wordt bedoeld dat elk C-atoom in een alkaanmolecuul is gebonden aan vier andere atomen. In moleculen van alkanen komen dus alleen enkele bindingen voor.

Algemene formule

2

Een dergelijke reeks van stoffen die onderling slechts verschillen in het aantal CH -fragmenten in hun moleculen, noem je een homologe reeks.

2 4 + 2 2 6

n 2n + 2

2

1 2 + 2 4

Valt jullie iets op?

5 12 6 14

Figuur 5.3 (in je boek)

In dit figuur vind je een overzicht van de

namen, formules, smelt- en kookpunten van de

eerste tien onvertakte alkanen.

Een alkaan kan in zijn koolstofskelet een vertakking hebben zitten. Daardoor bestaan er verschillende isomeren van bijv. C H en C H .

De stoffen koolstofmono-oxide (CO) en koolstofdioxide (CO ) horen wél bij de anorganische verbindingen, ondanks dat ze koolstof bevatten.

2

Uitzondering:

5 12

Tijd voor een experiment!

Experiment 5.1 (uit je boek).

Jullie krijgen zometeen per tafel een molecuulbouwdoos waarmee je de skeletmodellen van alle moleculen met de formule C H gaat maken.

Daarna teken je van elk gevonden molecuul de structuurformule in je schrift.

Vervolgens doe je hetzelfde voor alle moleculen met de formule C H .

Ook hiervan teken je de structuurformules in je schrift.

6 14

?

Figuur 5.5 (in je boek)

De vertakkingen van alkanen die je moet

kennen, staan in figuur 5.5. Deze groepen

heten de alkylgroepen.

We gaan nu eens kijken naar

de naamgeving van alkanen!

Probeer nu eens de namen te noteren van de alkanen uit experiment 5.1

Naamgeving van alkanen

Gebruik daarbij de stappen, deze staan ook vermeld in je boek.

Hieronder staat de structuurformule van een vertakt alkaan waarvan we de naam gaan afleiden.

Neem deze over in je schrift!

?

We maken gebruik van een aantal stappen

Wat is dus de naam van ons alkaan?

4-ethyl-2,2-dimethylhexaan

Huiswerk:

Maken opg. 2, 3 en 4.

?