seramik sanat tarihi

seramik sanat tarihi

Cilalı Taş Çag/Neolitik Çag

Tarım keşfedilmiş.

Hayvanlar evcilleştirilmiştir.

Çanak çömlek yapımı başlamıştır.

Ekmek yapımı gözlenmiştir.

Duvarlara resim çizilmiştir.

Tekerleğin temelleri atılmıştır.

Bu gelişmeler, "Neolitik Devrim" olarak adlandırılan ve insan topluluklarının yaşam biçiminde köklü değişikliklere yol açan bir süreçtir.

Kuşkusuz gezegenin her yöresinde yaşamakta olan topluluklarda zamandaş olarak ortaya çıkmayan Neolitik Devrim, başlangıçta, Orta Doğu, Önasya, Uzakdoğu gibi geniş ve düzenli akarsuların yaygın olduğu bölgelerde ortaya çıkmıştır.

FARKLI DÖNEMLERDE NEOLITIK DONEMI YASAMIS BAZI TOPLUMLAR ve SERAMIKLERI

Bilinen en eski örnek

DIP NOT:

M.O.10,000-8,000

Jomon Kültürü Japonya

Neolitik Çağ kendi içinde çanak çömleksiz ve

çanak çömlekli diye ikiye ayrılmaktadır.

Jomon Kültürü

M.O. 29,000 – 25,000

Çek Cumhuriyeti

Anadolu’da NeolitikCag

(M.Ö. 8000-5500)

Dünyanın birçok yerinde bu çağdan kalma küçük yerleşmeler gün ışığına çıkarılmıştır. Bunlardan en ileri düzeyde olan beşi Anadolu’daki

Çayönü,

Çatalhöyük,

Hacılar,

Norşuntepe ve

Köşk Höyük yerleşmeleridir.

ÜRETEN INSAN

Kırmızı renkli ve beyaz motiflerle süslenmiş aplikasyon figürlerle bezeli olan ürünler Ampi kültür M.Ö. 4000

Kırmızı-kahverengi basit geometrik ve soyut desenlerle süslenmiş ürünler Garzean kültürü M.Ö. 3600

Mısır

Hacılarda ve Çatalhöyük kazılarında tanrı ananın yüzlerce heykelciği bulunmuştur .

Tanrı ana, daima çıplak olarak çeşitli şekillerde, yatmış, çömelmiş, uzanmış durumlarda ve özellikle doğum yapma sırasında tasvir edilmiştir. Tanrı ananın doğum yapma haliyle çok sık tasvir edilmiş olması, ona, özellikle insanlığın devamlılığını sağlayan, bereket ve çoğalımın sembolü olarak tapıldığını anlatmaktadır.

Insan var olduğu ilk günden beri kültürel etkinlerde bulunmuştur.

Ancak bilinen anlamıyla yaratıcı ve üretici olma durumuna ise göçebelikten yerleşik düzene geçtikten sonra ve onun ardından da yazıyı icat edip kullanmayı başardıktan sonra ulaşmıştır.

Mısır seramik sanatı Nil nehrinin milleri yararlanılarak elde edilen titizlikle işlenmiş bir çamur kullanmışlardır.

Önceleri el ile şekillendirilen seramikler daha sonra çarkta (M.Ö. 3000) şekillendirilmiştir.

Çamurun yüzeyini camsı bir tabaka ile kaplayarak su geçirmez hale getirmeyi bundan 5000 yıl önce başarmışlardır. Mısır çamuru olarak bilinen özel bir reçete ile ilk sırlı ürünleri yapmışlardır.

Türkiye Topraklarında

Tarih Öncesi Çaglar

Yurdumuzda Burdur yakınlarında Hacılar Köyü ‘nde ve Konya yakınlarında Çatalhöyük’te yapılan kazılarda Cilalı Taş Devrine ait buluntular elde edilmiştir .

Yazının bulunuşundan önceki dönemler Tarih Öncesi Çağlar adını almaktadır.

Bunlar;

Taş Devri (Eski Taş Devri-paleolitik çağ) Cilalı Taş Devri (neolitik çağ)

Bakır Devri (neolitik çağ)

Tunç Devri

Demir Devri denilen dört bölümde

incelenir.

Konya yakınındaki Çatalhöyük yerleşmesinde M.Ö. 6500-5500 yılları arasında bin yıl süreyle, yeryüzünün ilk parlak uygarlığı gelişmiş, eşsiz güzellikte sanat eserleri yaratılmıştır.

El Ubeid Çagı

Hassuna Çagı Seramiklerinin özellikleri

Samarra Çagı

Tel Halaf çağı kadar parlak bir dönem değildir.

Aynı dönemde ev ve ambarların yanında, tapınak veya seçkin tabakalara ait olabilecek geniş bir yapı görülmeye başlar.

Geometrik desenli taş veya pişmiş kil mühürlerin sayısı gitgide artar.

Mezopotamya’da Seramik

ağırşak

Bu çağı simgeleyen seramiklerde özellikle tabak formlarında insan ve hayvan figürlerinin görülmesi ilginçtir. Tabakların ağız kısımları dışa dönüktür. Biçimleri yuvarlak dipleri düzdür. Kase formları ayaklıdır. Çarkta şekillendirilen tabaklarda çok renklilik gözlemlenir. Astar üzerine boya ile yapılmış geometrik desenler stilize insan ve hayvan figürleri görülür.

Özellikle kadın figürlerinin akreplerle birlikte tasviri ve çıplak olarak gösterilmesi bunları kült eşyası olabileceği konusunda fikir vermektedir.

Kadınlar tanrıça mahiyetindeki idoller gibidir.

Kullanılan motifler ise geometrik zikzak çizgiler, dikdörtgenler ve meanderlardır.

Hassuna Çagı-Samarra Çagı

Hacılar’da da hemen her evde bulunan kilden tanrıça tasvirleri ayakta ya da otururken gösterilmiştir.

Hacılar’ın iyi pişirilmiş, perdahlı çanak çömlekleri, kırmızı, kahverengi, kırmızımsı sarı renklerdedir.

Seramikler arasında kırmızı astarlı, çok iyi perdahlı kadın başı biçiminde bir kap ile hayvan biçimli (geyik, domuz, kuş) tören kapları ilginç örneklerdir.

Dokumacılığa işaret eden pişmiş toprak ağırşaklar ele geçmiştir.

Dönem seramiklerinde genel olarak bezeme şeklinin kazıma olduğu gözlemlenir. Genellikle krom zemin üzerine kırmızı ile renklendirilmiştir

Hakemi use

astarlı kap

tören kabı

Mezopotamya’nın tarihöncesi seramiği içinde önemli bir yer tutan Hassuna’nın varlığı Neolitik çağa tesadüf eder.

Döneme ait kaplar aynı zamanda Mezopotamya’nın ilk boyalı çanak-çömlek gruplarını oluşturmaktadır.

isimlerini tanımlanmış ilk merkezler olan Tell Hassuna ve Samarra yerleşimlerinden alan bu kapların sadece Irak’ın orta ve kuzey bölümleriyle sınırlı olduğu sanılmaktayken artık Suriye.nin kuzey bölümlerinde, özellikle Fırat nehri civarlarındaki yerleşimlerde yapılan çalışmalarla batıya doğru, Akdeniz’e kadar uzandığını göstermiştir.

Özetle bu kapların Anadolu’da varlığı ispatlanmıştır.

Neolitik Çağın elde yapılan çanak çömlekleri Çatahlöyük’te genelde kahverengi, siyah ve kırmızı renk tonlarındadır.

Daha çok oval formlara sahip seramikler Neolitik Çağın geç döneminde basit geometrik motiflerle bezenmeye de başlanmıştır.

Pişmiş toprak ve taştan yapılmış olan geometrik bezekli damga mühürler Neolitik Çağda mülkiyet düşüncesinin ürünleridir.

Tel Halaf kültürü (5500- 4500) Mezopotamya’nın tarih öncesindeki en parlak çağıdır. Ilk şehir kültürü bu dönemde görülür.

Uzun düz bir koridorla girilen, duvarları pişmemiş tuğladan yeni bir yapı mimarisi gözlemlenmektedir. Talos ve Pronous olarak bilinen ilk yapı tipine burada rastlanır.

Seramik kaplar bu dönemde çok gelişmiştir.

Çok çeşitli biçimlerde seramik eşya yapılır; kırmızı, siyah veya çok renkli geometrik süslemeler eşyanın neredeyse her yanını kaplamıştır.

Dönem seramiklerinde desenler birçok forma uygulanmış, zeminde pembe renkli motifler kullanılarak , geometrik süslemenin ağırlıkta olduğu çok renkli ürünler verilmiştir.

En göze çarpan bezemeler ise malta haçı, üçgen ve mozaiklerdir.