Międzynarodowe prawo humanitarne

Międzynarodowe prawo humanitarne

Konwencje genewskie

Czym jest?

III Konwencja genewska

II Konwencja genewska

I konwencja genewska

Prawo humanitarne spisano z naturalnej potrzeby ochrony osób bezbronnych – rannych na polu walki, jeńców, kobiet, dzieci, osób starszych – w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia.

O traktowaniu jeńców wojennych.

O polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych

O polepszeniu losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu

Konwencja – umowa, układ; może mieć charakter społeczny lub międzynarodowy i dotyczyć spraw politycznych, gospodarczych i innych.

12 sierpnia 1949 r. na międzynarodowej konferencji w Genewie uchwalono cztery konwencje. Są one głównymi dokumentami międzynarodowego prawa humanitarnego.

Określa zasady ich traktowania. Według jej zapisów wzięcie do niewoli jest formą wyłączenia z walki zbrojnej jej uczestników. Jeniec jest we władzy państwa nieprzyjacielskiego, a nie osób lub oddziałów, które po pojmały. Z chwilą ustania powodów zatrzymania, jeńcy powinni być zwolnieni.

Konwencje te obowiązują:

Normy zwyczajowe:

 formy wszczynania i kończenia wojen

 zasady traktowania i wykupu jeńców

 zasady traktowania zakładników, jako gwarantów zawartych postanowień,

 ochrony ludności cywilnej, duchownych,

Określa zasady postępowania wobec uczestników działań zbrojnych wyłączonych z walki wskutek zranień lub choroby oraz rozbitków na morzu. Jeżeli nie podejmują oni wrogich działań, powinni być traktowani w sposób humanitarny.

 Zawsze, gdy toczą się działania wojenne

 Wszystkie strony konfliktu, nawet gdy jedna z nich nie jest stroną konwencji

 Od momentu rozpoczęcia działań zbrojnych do chwili ostatecznego powrotu do poprzedniego miejsca pobytu osób podlegających ochronie

 Osoby chronione – nie można zrzec się przysługującej ochrony prawnej

Czego zabrania konwencja:

Konwencja

zobowiązuje do:

OCHRONA DÓBR KULTURY

- zmuszania ludności cywilnej do służby wojskowej w siłach zbrojnych przeciwnika

-przymusowego przesiedlenia ludności cywilnej z terytoriów okupowanych

Zasady ogólne: (Wspólne dla czterech konwencji)

-zapewneinia ludności cywilnej podstawowego minimum warunków egzystencji

-traktowania jej w sposób humanitarny

-otoczenia szczególną opieką osób potrzebujących pomocy

- poszanowania dóbr i urządzeń niezbędnych ludności cywilnej do przetrwania

- zastosowanie przy wszelkich okolicznościach (gdy tylko istnieje konflikt zbrojny)

-zakaz brania zakładników, tortur, egzekucji bez legalnego wyroku

-zakaz aktów zemsty

-nikt nie może być zmuszony do rezygnacji, ani dobrowolnie zrzec się praw ochrony przyznanej przez konwencję

Protokół dodatkowy II

Protokół dodatkowy I

1954 – Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego (konwencja haska) – miała na celu ochronę dóbr kultury, utworzono także Międzynarodowy Rejestr Dóbr Kultury Objętych Ochroną Specjalną

- Obowiązuje strony konfliktu toczącego się wewnątrz jednego państwa

-Upoważnia do niesienia pomocy oraz zapewnia przestrzeganie praw humanitarnych

Dotyczy ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych:

-zabrania atakowania ludności cywilnej

-zabrania atakowania szpitali i urządzeń służących opiece nad rannymi i chorymi

- zabrania dokonywania ataków na cele inne niż wojskowe

- stosowania środków powodujących szkody w środowisku naturalnym

Protokół III dodatkowy

Nakazuje personelowi sanitarnemu, który nie używa znaku czerwonego krzyża lub czerwonego półksiężyca używanie symbolu czerwonego kształtu.

Dobra kultury

UNESCO

Ograniczenia w prowadzeniu wojny zbrojnej

• ruchome – np. obrazy, rzeźby, numizmaty, rękopisy

• nieruchome – np. architektura, cmentarze, parki narodowe, pola bitewne

• gmachy – miejsca, w których przechowuje się ruchome dobra kultury

• ośrodki – obejmujące znaczną ilość dóbr kultury

1972, Paryż – Konwencja o ochronie światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego – podział dziedzictwa na kulturalne i naturalne

Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) – tworzy Listę Światowego Dziedzictwa

Międzynarodowe znaki rozpoznawcze dóbr kultury

(Ustalone na konwencji haskiej)

W planowaniu operacji wojskowych obowiązuje zasada humanitaryzmu, która zakazuje zadawania niepotrzebnych cierpień. Wojskowi zobowiązani są do minimalizowania strat przez wydawania ostrzeżeń oraz dobór właściwych środków walki.

Zabytki UNESCO w Polsce

 Zasada konieczności wojennej – użycie sił zbrojnych tylko w przypadku operacji wojskowych

 Zasada proporcjonalności – uwzględnia korzyści wojskowe i względy humanitarne.

( Ma miejsce wówczas, gdy strony nie powodują niezamierzonych strat i szkód cywilnych w stosunku do oczekiwanego efektu przeprowadzonego ataku.)

Konwencja szwajcarska:

Pierwszy dokument

o charakterze miedzynarodowym

IV Konwencja genewska

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NIEPRZESTRZEGANIE MIĘDZYNARODOWEGO PRAWA HUMANITARNEGO

CZERWONY KRZYŻ I CZERWONY PÓŁKSIĘŻYC

(Dziś składa się z 4 części)

O ochronie osób cywilnych podczas wojny

Deklaracja w przedmiocie prawa wojny morskiej, oficjalnie znosząca korsarstwo- podpisana w Paryżu w 1856 roku

Podstawowe zasady:

1863- założenie w Genewie Międzynarodowego Komitetu Pomocy Rannym Żołnierzom

1875 – zmiana nazwy na Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża

1919 – powstanie Polskiego Czerwonego Krzyża

1919 – utworzenie Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca

1991 – zmiana nazwy na Ligę Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca

• humanitaryzm

• bezstronność

• neutralność

• niezależność

• dobrowolność

• jedność

• powszechność

1945, Londyn – Porozumienie o ściganiu i karaniu głównych przestępców wojennych i Karta Międzynarodowego Trybunału Wojskowego

Porozumienie o ściganiu i karaniu głównych przestępców wojennych – dotyczyło głównie państw Osi (III Rzesza, Włochy, Japonia i inne państwa będące przeciwko aliantom)

 Prawa przeciwwojennego

 Prawnych ograniczeń walki zbrojnej

 Ochrony ofiar wojny i dóbr kultury

 Odpowiedzialności za naruszenie prawa humanitarnego

Zapewnia ochronę ludności cywilnej w czacie działań zbrojnych oraz podczas okupacji wojennej. Otacza szczególną ochroną dzieci, kobiety, osoby starsze i chore. Osoby cywilne, będące we władzy strony przeciwnej, mają prawo do poszanowania ich osoby, honoru, praw rodzinnych, praktyk religijnych oraz zwyczajów.

Zasady odpowiedzialności

Role

• Kto dopuszcza się zbrodni międzynarodowej, ponosi za to odpowiedzialność i karę

• Jeżeli prawo krajowe nie przewiduje kary za popełnienie zbrodni międzynarodowej, to ta okoliczność nie zwalnia od odpowiedzialności osoby, która się takiej zbrodni dopuściła

• Jeżeli zbrodnię popełniła osoba działająca jako głowa państwa albo funkcjonariusz publiczny, to ta okoliczność nie zwalnia jej od odpowiedzialności i nie zmniejsza wymiaru kary

• Działanie na rozkaz rządu albo przełożonego nie zwalnia od odpowiedzialności, lecz ta okoliczność może wpłynąć na złagodzenie kary

• Oskarżony, który popełnił zbrodnię międzynarodową, ma prawo do bezstronnego i rzetelnego procesu

• Zbrodniami międzynarodowymi są: zbrodnie przeciwko pokojowi, zbrodnie przeciwko ludzkości i zbrodnie wojenne, zdefiniowane w Karcie Trybunału Norymberskiego

• mediator w konfliktach zbrojnych

• akcje humanitarne, pomoc ofiarom

• pomoc jeńcom i więźniom politycznym

O polepszeniu losu rannych wojskowych w armiach w polu będących

-Konwencja z 1864 podpisana w Szwajcarii.

-Podpisana przez 16 państw.

-Podstawa do dalszego rozwijania prawa międzynarodowego

Postanowienia:

 ambulanse i szpitale wojskowe będą uznane za neutralne, chronione i szanowane przez walczące strony

 personel szpitali i ambulansów oraz kapelani mają korzystać z neutralności

 ranni lub chorzy żołnierze będą zbierani z pola walki, bez względu na to, do której z walczących stron należą

 dla szpitali, ambulansów i transportów ewakuacyjnych będzie przyjęty znak rozpoznawczy – biała flaga z czerwonym krzyżem i flaga narodowa; personel medyczny będzie miał białą opaskę z czerwonym krzyżem