Homer - Iliada i Odyseja

Homer - aojda, epik, śpiewak, rapsod

Homer - Iliada i Odyseja

Przypisuje mu się autorstwo Iliady i Odysei.

W swych eposach posługiwał się charakterystycznym stylem – używał stałych epitetów, porównań homeryckich, patosu, rozbudowanych realistycznych opisów, powodujących retardację.

Homer - tworzący w VIII wieku p.n.e. grecki pieśniarz wędrowny, epik, śpiewak i recytator. Jest najstarszym znanym z imienia europejskim poetą i najsławniejszym poetą greckim. Jest autorem eposów: Iliady i Odysei. Legendy mówią, że był niewidomy.

Aleksandra Stecka 1e

Według legend Homer pierwotnie nazywał się Melesigenes i był synem boga rzeki Meles płynącej koło Smyrny i nimfy Kreteis. Prawdopodobnie urodził się w Smyrnie lub na wyspie Chios. Nie ma jednak żadnych wiarygodnych wiadomości o jego życiu, co zaskutkowało rozpowszechnieniem się przekonania, że Homer w ogóle nie istniał.

Homer i jego przewodnik

O treści Iliady

Odyseja - opowieść o tułaczce

Iliada - opowieść o wojnie

Jest przede wszystkim utworem o rycerskiej dzielności. Wojna między Troją a Grecją jest konsekwencją postępowania bogów, ludzie więc znajdują się w sytuacji, która nie została spowodowana ich działaniami – ich przeznaczenie nie jest zależne od nich samych i nie mogą go zmienić. W Iliadzie przedstawiona jest koncepcja losów człowieka jako istoty zdanej na łaskę i niełaskę przeznaczenia.

Iliada to epos homerycki opowiadający o wojnie trojańskiej. Opisuje ostatnie około 49 dni walki.

Czas akcji obejmuje 49 – 51 dni walk pomiędzy Grecją a Troją toczonych w 1184 r p.n.e. Akcja rozgrywa się pod murami Troi, między rzekami Skamander i Simoeis, u stóp góry Ida – tam toczą się walki, w obozie greckim i w Troi – pałacu Priama i na miejskich murach. Narrator jest wszechwiedzący i prowadzi dynamiczną narrację.

Odyseja jest drugim obok Iliady eposem Homera. Opisuje przygody króla Odyseusza, powracającego z wojny trojańskiej do swojej rodzinnej Itaki.

Akcja rozgrywa się dziesięć lat po zakończeniu wojny trojańskiej, które autor opisuje za pomocą retrospekcji, i przedstawia jedynie kawałek wieloletniej tułaczki Odyseusza – czterdzieści dni ostatniego, dziesiątego roku jego wędrówki. Odyseusz dziesięć dni wędruje, znajduje się więc w różnych miejscach – zarówno realnych, jak i baśniowych. Podczas ostatnich czterdziestu lat wędrówki znajduje się na Ogygi, u nimfy Kalipso, na Scherii, wyspie Feaków i w rodzinnej Itace. Narrator jest wszechwiedzący i prowadzi dynamiczną narrację

Problematyka utworu koncentruje się na niezwykłych przygodach władcy Itaki – jego podróż może zostać odczytana jako metafora ludzkiego losu. Odyseusz pragnie powrócić do Itaki, jednak na jego drodze ciągle pojawiają się przeciwności. W Odysei wyraźne jest przesłanie, że właśnie takie jest ludzkie życie – pełne trudów, zasadzek, niebezpieczeństw i pokonywania przeszkód.

Wymowa utworu jest optymistyczna – mimo, że los bywa okrutny, warto żyć i pokonywać trudności, bo na końcu wędrówki zawsze czeka szczęście.

Akcja Iliady rozpoczyna się porzuceniem walki przeciwko Trojanom przez Achillesa, po tym jak Agamemnon odbiera mu brankę Bryzejdę. Achilles, żeby pokazać Grekom, co znaczy strata jego pomocy, prosi swoją matkę, Tetydę, by przekonała Zeusa, żeby pomógł Trojanom, a tym samym zaszkodził Grekom.

Dochodzi do bitwy, przerwanej by mógł odbyć się pojedynek Menelaosa i Parysa, następnie kontynuowanej. Trojanie zaczynają zagrażać greckim okrętom, a przyjaciel Achillesa, Patroklos, próbuje namówić go na ponowne przystąpienie do walk. Achilles pozostaje nieugięty, godzi się tylko na to, by Patroklos pojawił się na polu walki w jego zbroi. Hektor staje do bitwy z Patroklosem i zabija go. Achilles, zrozpaczony po stracie przyjaciela, zapomina o swoim gniewie i włącza się do walki.

Achilles dokonuje wielkich czynów, chcąc pomścić śmierć przyjaciela - i w końcu zabija Hektora. Ojciec Hektora, król Troi, Priam przybywa do obozu Greków w przepraniu żebraka, błagając o zwrot ciała syna. Kończy się gniew Achillesa, który wzruszony wspomnieniem swojego ojca spełnia prośbę Priama. W mieście odbywa się pogrzeb Hektora.

Droga Odyseusza

Śmierć Hektora

Homer

Pojedynek Achillesa i Hektora

Epos jako gatunek literacki

O treści Odysei

Epos jest to utwór najczęściej wierszowany, rzadziej pisany prozą, który ukazuje życie legendarnych, częściowo lub całkiem historycznych bohaterów na tle wydarzeń przełomowych dla danego narodu lub opowiada o początkach narodu albo grupy etnicznej, a także omawia kulty religijne. Eposy często opowiadają nie tylko o ludziach, ale też o bogach, demonach i postaciach magicznych. Charakteryzuje się równoległością działań w świecie ludzkim i boskim, mityczną motywacją działań i podniosłym stylem.

Najwcześniejsze eposy mają charakter zbioru opowieści mitycznych i wywodzą się często z czasów, w których grupa ich autorów nie znała pisma.

Jest to najstarszy gatunek epiki.

Akcja rozpoczyna się od narady bogów, litujących się nad więzionym przez Kalipso Odyseuszem. Atena udaje się do syna Odyseusza, Telemacha, by skłonić go do rozpoczęcia poszukiwań ojca. Od króla Sparty Telemach dowiaduje się, że ojciec żyje na wyspie nimfy Kalipso, zaś w Itace zalotnicy matki Telemacha, Penelopy, otrzymują wiadomość o jego podróży i postanawiają przygotować zasadzkę. Na wyspę Kalipso z rozkazem bogów przybywa Hermes, Kalipso więc niechętnie uwalnia Odyseusza.

Po siedemnastu dniach i przeżyciu ciężkiej burzy, rozpętanej przez Posejdona, Odyseusz zostaje wyrzucony na brzeg wyspy Feaków, na który rankiem przybywa królewna Nauzykaa – pomaga ona Odyseuszowi i zaprasza go do pałacu swojego ojca, Alkinoosa. Feakowie obdarowują Odysa kosztownościami i odwożą go na Itakę.

Bohater nie poznaje ojczystej ziemi. Atena zamienia Odysa w okrytego łachmanami żebraka i w tym przebraniu Odyseusz udaje się do chaty pasterza Eumajosa.

Telemach powraca ze Sparty z polecenia Ateny. Unika zasadzki zalotników i spotyka się z ojcem w chacie Eumajosa, udaje mu się rozpoznać Odyseusza. Razem planują, jak pozbyć się z domu zalotników matki, Telemach wraca do domu i wita się z Penelopą. Na drugi dzień do pałacu przybywa Odyseusz z Eumajosem. Po bliźnie na nodze rozpoznaje go stara służka Eurykleja, która z polecenia Penelopy myje Odyseuszowi nogi.

Następnego dnia Penelopa urządza zawody łucznicze, które mają zadecydować o wyborze przez nią męża. Nikt nie jest w stanie napiąć cięciwy łuku króla Itaki - bez wysiłku robi to Odyseusz, jego strzała przeszywa otwory dwunastu toporów i Odyseusz ujawnia kim jest.

Rozpoczyna się rzeź, w której giną wszyscy zalotnicy. Odyseusz ogniem i siarką wykadza megaron. Wtedy staje przed żoną, która wita go z radością. Rankiem Odyseusz odwiedza ojca, Laertesa, by naradzić się z nim, jak uniknąć zemsty rodzin pomordowanych. Zjawia się Atena i kładzie kres waśniom, wzywając do pojednania.

Powrót do Itaki

Pierwsze wersy Iliady

Pierwsze wersy Odysei

Koniec