ALGAT

Riprodhimi

Riprodhimi bëhet me izogami, heterogami dhe oogami, meioza mund të ndodhë në mes ose në fund të ciklit.

- Algat e blerta më të thjeshta janë: njëqelizore të lëvizshme, dyflagjelore si CHLAMYDOMONAS.

- Te Spyrogyra mënyra e riprodhimit është e veçantë me konjugim.

- (Chlorella ellipsoides, C.pyrenoidosa) janë alga njëqelizore të ujërave të ëmbla që kanë përdorim praktikë në kërkimet shkencore të fiziologjisë së bimëve për fotosintezën etj.

-Chlorella sasi të lartë të provitamina A dhe vitaminë C, clorelinë dhe veti antibiotike.

-Për ushqim përdoren Ulva lactuca dhe Monostroma.

-Në disa specie si Codium, Rhizoclonum rivulare e Ulva pertusa takohen veti mjekësore me interes.

Chlamidomonas

Ndarja CHAROPHYTA

A. Chlamydomonas sp., B1. Volvox sp., B2. Volvox sp., C. Pandorina sp., D. Hydrodictyon,.E. Microspora sp., F. Entoderma sp. G. Coleochaete sp., growing as a plate H. Oedogonium sp., K. Struvea sp., L. Caulerpa sp.,M1. Chara sp.,M2. Chara sp., N. Botrydium,O. Acetabularia Mediterranea,

Charophyta është një ndarje e algave të gjelbërta të ujërave të ëmbla.

Kanë paret të forcuar me CaCO3 dhe quhen shpesh ''barishtet e gurëve'' grupi motër i Charophytes janë Chlorophyta, morfologjia e spermatozoidit dhe prania e stadit të protonemës.

- Aparati vegjetativ i saj të kujton atë bimëve të larta nga ana e formës me nje kërcel nyje e ndërnyje.

- Me mbirjen e zigotes, tali qëndron mbi një protoneme të vogël e cila jep më vonë rizoidet dhe bimëzën e rritur. Protonema ka një jetë të kufizuar. Shumimi i talit bëhet me fragmentim të qelizave, ndërsa riprodhimi seksual me oogami.

Mendohet se kanë lidhje me Briophytat

Nuk kanë vlera farmaceutike.

Veçori përmbledhëse për grupin e algave

- Disa dobi të tjera te karakterit të përgjithshëm të tyre.

- Me anë të kultivimit të algave është bërë i mundur edhe pastrimi i ujërave shkarkues, një nga problemet shqetësusese të mjediseve urbane.

-Rëndësia e algave edhe në kozmetikë

- Në botën e algave ka një përhapje të substancave antibiotike, por sot asnjë nuk përdoret në farmaceutikë, të rëndësishme për veprime antibiotike janë: alga të ndarjeve Chlorophyta, Phaeophyta, Rhodophytae, dhe Diatome.

- Algat janë burim i ndjeshëm vitaminash i faktorëve enzimatikë si: acidi askorbik, biotinë, karotene, acid folik, inozitol, acid nikotinik, acid pantotenik, riboflovinë, vitaminë K etj.

- Gjithsesei algat janë pak të përdorshme në terapi, le të shpresojmë se studimet e më tejshme të mund të lejojnë që në një të ardhme më të afërt të kemi një përdorim të gjerë të algave edhe në farmaceutikë.

Ndarja CHLOROPHYTA (algat e blerta)

Faleminderit

Alginatet janë pararendëse të grumbullimit të stronciumit në kocka dhe kanë një efekt kundër stronciumit radioaktiv.

Laminaria japonica dhe L.Angustata janë të përdorshme edhe si ushqim nga disa popuj në Azinë Lindore.

Fucelat organizma diplloide (meiozë fundore) tal me gungëza (aerociste) të mbushur me gaz shërbejnë për të qëndruar pezull.

Gjinia Fucus gjendet më shpesh në brigjet e Manikës, të Atlantikut e të Francës sidomos në Bretanjë.

Përdoren për plehrimin e tokave me kripëra minerale, fuacelet përmbajnë vitaminë C përdoren kundër strumës dhe shëndoshjes së tepërt. Funiculus vesiculosus ne diabet dhe kundër dhjamosjes përdoret. Disa specie të Sargassum kanë vetinë e uljes së nivelit glicemik ose atij lipemik.

Ndarja Phaeophyta (algat e murrme)

Chlorophyta janë grup i madh i algave kanë gjini dhe specie me përhapje të gjerë, janë plantonike dhe bentonike rriten në ujëra të ëmbla, njelmëta, detare. Organizimi i talit është i ndryshëm kanë ndërtim të tipit eukariotik në forma njëqelizore të lëvizshme ose jo, të vetmuara ose koloniale,shumëqelizore fijëzore ose parenkimatike.

-Fikoplast, Fragmoblasti.

-Pigmentet e pranishme mbi tilakoide janë klorofila a dhe b, beta dhe gama karotenet si dhe ksantofilat e vjetra.

-Në kloroplast shpesh gjenden pirenoide të përbërë secili nga një kokërrizë qendrore kristaline rrethuar me disa kokrriza amidoni.

-Nga pikëpamja ultrastrukturore të gjithë flagjlët janë karakteristikë tipike e flagjelëve të eukariotëve.

-Vakuolat pulsante funksion osmorregullator.

Në algat e blerta shumimi kryhet me ndarje në forma njëqelizore, me fragmentim në forma koloniale ose me formë konidesh të lëvizshme (zoospore) dhe të palëvizshme.

Ndarja Rhodophyta (algat e kuqe)

Algat e murrme janë alga detare, përveç pak gjinive që jetojnë në ujëra të ëmbla, fiksohen pas shkëmbinjëve, nuk jetojnë në thellësira të mëdha.

Gjinia Sargassum jeton në ujëra të ngrohta e cila formon breza të mëdhenjë vegjetativë.

Janë organizma shumëqelizor me shumëllojshmëri formash e përmasash nga mikroskopiket deri te forma gjigande (Macrocystis, gjigandi i detit 70-80m).

Tali i tyre ka qeliza njëbërthamore, te gjinia Ectocarpus rritja e talit bëhet në mënyrë difuze.

Kloroplastet një ose disa për çdo qelizë, janë kryesisht të vogla dhe kanë formë disku, pjate ose të degëzuar.

-Manitoli produkt i asimilimit -

Shumë alga të murrme shumohen me ndarje ose shkëputje të propargulave (pjesë të talit të veçuara në formë frytësish). Riprodhimi gamik mund të ndodh me izogami, heterogami dhe oogami. Gametet dhe zoosporet janë të vetmet qeliza lëvizëse, që janë me dy flagjel me gjatësi të ndryshme.

Laminarialet janë alga me përmasa të mëdha , hapllo-diplloide, gamia e tyre është e tipit oogami ku meioza ndodh në mes.

Laminaria claustoni (shandanët e kirurgjisë) kanë qenë të përdorur në obstetrikë, ndërsa sot për të ekstratuar Algininën dhe Alginatet si dhe jodin (në formë joduri) dhe kripërat e potasit.

Algat e kuqe jane nje dhe shume qelizore me ngjyre nga e kuqja, e verdha deri ne vjollce. Në muret qelizore depozitohen kripra te kalciumit.Jetojne deri ne 250 metra thellesi (300m në Atlantik, 70-90m në Mesdhe).

Format e tyre janë njëqelizore, koloniale ose fijëzore të thjeshta, shumica kanë tal shumëqelizrë me forma elegante (kladoma). Ngjyra e kuqe u detyrohet pigmenteve me frekuencë dominuese dmth r-fikoeritrinës dhe r-fikocianinës.

Kloroplastet e algave të kuqe (rodoplastet) kanë një morfologji primitive janë lamela fotosintetike të pabashkuara që kalojnë nëpërmjet stomave plastidiale me vendosje paralele.

-lënda rezervë amidoni i florideve-

Pareti qelizor është i përbëra nga dy shtresa e brendshme(e ngjeshur) dhe e jashtme(mucilagjinore) të përbëra nga karbohidratet.

- Algat e Kuqe shumëzohen në mënyrë Vegjetative , Joseksuale dhe Seksuale.

- Shumëzimi vegjetativ tek format një qelizore bëhet me ndarjen e qelizës , ndërsa tek format shumëqelizore bëhet ndarja e trupit në fragmente , ku zhvillohen algat e reja.

- Shumëzimi joseksual me spore ku sporet krijohen në sporangje.

- Shumëzimi Seksual bëhet me anë të gameteve , gametet krijohen në gametangje . Gameti mashkullor i quajtur Anterid( vezake) dhe Gameti femëror i quajtur Karpogon ,

- Ndryshimi në strukturën e organeve seksuale përbën bazën e klasifikimit të dy nënklasave të Rhodophytave: BANGIOPHYCIDAE dhe FLORIDEOPHYCIDAE.

Të dytat ndryshojnë pasi këto në çdo gametang mbartin nga një spermac të vetëm dhe se zgjatimi është i zhvilluar si trikogjin i vërtetë.

Ka shumë rende dhe gjini me rëndësi të madhe ekonomike; Geldium, Pteroclodia, Gracilasia e Hypnea.

Nga Diginea simplex floride e deteve të ngrohta ekstraktohet nje princip aktiv vermifug: acidi karmik 10 herë më aktiv se santonina.

Digenia simplex

Lënda; Botanikë farmaceutike

Ndarja Chrysophyta klasa BACILARIOPHYCEAE (Diatometë)

ALGAT

Diatometë janë alga njëqelizore që përmbajnë pigmente me ngjyra të ndryshme. Jetojnë në ujëra të ëmbla, detare e në toka të lagështa, kryesisht janë flagjelë njëqelizorë, koke ose koloniale, shumëqelizore, fijëzore ose sifoniale.

• Pigmenti klorofil a, c si dhe β-karotene dhe ksantofila të ndryshme.
• Lëndë rezervë kanë vajra, lipide por asnjëherë amidon.
• Paretet i kanë kryesisht celuloz pektike ose mund të jenë të gëlqerizuar dhe silicuara.
• Këtu bëjnë pjesë disa klasa të rëndësishme: Chrysophyceae- algat e arta, Xanthophyceae- algat e verdha e Bacillariophyceae ose Diatometë(klasa më e rëndësishme).
• Pareti qelizor silicor (SiO2)
• Pareti qelizor i Diatomeve është i formuar nga dy gjysma ose ''valvola'', të cilat mbivendosen, si një kuti me kapakun e vet.
• Lëndët rezervë janë laminarina dhe një lloj vaji.
• Diatometë kanë guaska me simetri bilaterale (rendi Penales) ose me simetri qëndrore (rendi Centrales), ku është vërejtur se në dete mbizotërojnë forma centrike ndërsa në ujëra të ëmbla Penale. Tek penalet gjendet rafa.
• Diatometë shumohen në mënyrë shumë karakteristike: dy valvolat ndahen dhe largohen duke marrë me vete një pjesë citoplazme dhe bërthame; ku çdo pjesë ndërton pjesën tjetër.
• Riprodhimi seksual është i formës izogami te Penatet dhe oogami te Centriket.
• Mielli fosil i Diatomeve gjen përdorim të rëndësishëm në ekonomi.

Kriptogramet talofite të EUCARIOTAVE

- Këto organizma janë Kriptograme te të cilat qeliza tashmë si tipar kryesor ka materialin bërthamorë të përqendruar dhe rrethuar me një membranë të sajën

-Tipare të përgjithshme të Eukariotëve-

- Kanë krijuar një bërthamë tipike, qeliza e të cilëve përmbanë të gjitha organelat e nevojshme të një qelize të plotë, ku ndryshimi i strukturës qelizore midis Pro dhe Eukariotëve është shumë i madh të cilat nuk kanë forma të ndërmjetme ku ''LAKUNA BIOLOGJIKE'' është një hapsirë e thellë midis pro dhe eukariotëve.

-PHYCOPHYTA (Algat e vërteta). NDARJA EUGLENOPHYTA-

• Euglenophytat janë organizma njëqelizore, autotrofe sepse kanë klorofilë a e b, b-karotene dhe ksantofila të ndryshme të gjendura në kloroplaste.
• Dallohen nga Chlorophytat për nga biokimia dhe organizmi qelizor.
• Te eugleophytat produkt asimilimit kanë nje ose dy produkte të glukozit të ngjashme Laminarinën.
• Ky produkt grumbullohet ne citoplazmë jo në kloroplaste si ndodh me amidonin e Chlorophyta-ve.
• Euglenophytat shume të përhapura në ujëra të ëmbla, njelmëta, detare, toka të lagëta.
• Pa paretë celulozike por me një paret të përkulshëm që quhet PERIPLAST lejon të ndryshojë formën.
• Mitoza është brendabërthamore dhe bërthama është e qëndrueshme.
• Euglenophytat shumohen me ndarje gjatësore të qelizës
• Nuk njihet ende riprodhimi i tyre seksual.
• Pikë lidhëse midis kafshëve dhe bimëve.
• Janë përbërsit kryesorë të planktonit kënetor dhe lumor, të cilat përbëjnë pjesën ushqyese për peshqit dhe kafshët e vogla ujore. NUK KANË INTERES FARMACEUTIK.

Ndërtimi i euglenës

Euglena

PUNOI ; Erona Bytyqi

Elsa Haxhismajli

ALGAT

Tipare të përgjithshme dhe klasifikimi

- Nuk ka klasifikim të kënaqshëm për algat blu të gjelbra.

- Disa CYANOPHYTA provokojnë helmime në kafshë (Microcystis aeroginosa, Anabaena flos-aquae) disa të tjera janë të dëmshme për njeriun.

-Gjinitë e dëmshme; RIVULARIA, ANABAENA, OSCHIILATORIA, MICROCYSTIS, LYNGBYA etj. Këto hlemime rrjedhin prej disa endotoksinave, të cilat mund të sjellin edhe vdekje. Si ushqim për kafshë dhe popullatë të nënushqyer kultiovehen disa alga si CHLORELLA.

- SPIRULINA konsiderohet me vlera të larta ushqyese të proteinave dhe lipideve përdoret si ushqim vlerat e saj ushqyese nga pjesa e paretit mukoprotetike mirret me dallim nga ato celulozike të algave eukariote që janë lehtësisht të tretshme.

• Nostoc
• Nostoc commune

Algat janë talofite autotrofe, bimë tipike ujore, me përmbajtje të klorofilës dhe me forma të larmishme. Mund të ndërtohen prej qelizash të vetmuara, pak nga ato të specializuara, mund të jenë koloni të cilat formojnë një masë ose kompleks si dhe shumëqelizore.

• Kanë habitat të zgjeruar
• Trupi i tyre quhet TAL i cili thith ujin dhe lëndët minerale të tretura në të.

Evolucioni i tyre dallohet nga kalimi i tyre prej tipave me strukturë të thjeshtë (forma si flagjelatë, si koke) deri në tipa me strukturë komplekse (forma fijëzore, të degëzuara, parnekimatike etj.). Kanë formë të trupit shkop, topthore, pllakë, shkurre.

Linjat filetike të algave dallohen për karakteristika të veçanta nga të cilat më të rëndësishme janë ato biokimike:

-Ndryshmi në ngjyrat e pigmenteve të vendosura në kloroplaste, sidomos klorofili a ;

-Ndryshimi në prodhimet orgnaike të karbonit;

-Ndryshimi i substancave që hyjnë në ndërtimin e pareteve qelizore.

Pigmentet lejojnë të shfrytëzohen rrezatimet e ndryshme që përdoren nga klorofila a

Ndërtimi i Cianobakterit

Algat azotofiksatore

Klasifikimi i Algave

Algat klasifikohen në ndarje si Prokariote (Cyanophyta, Proclorophyta) dhe në Eukariota (Rhodophyta, Pyrrophyta, Chrysophyta, Phaeophyta, Euglenophyta, Chlorophyta,Charophyta.)

Ndarja CYANOPHYTA

(Algat blu të blerta ose Cianobakteret)

Cyanophyt-at alga prokariote, njëqelizore, koloniale, rrallë fijëzore, përmbajnë klorofilin a që dallohet nga bakterioklorofilia e baktereve fotosintetike. Quhen alga blu të blerta, kryesisht nga ngjyra e re blu në të gjelbër, që jepet nga prania e klorofilës a dhe e dy pigmenteve fikobilinike si c-fikocianina më dominuese dhe c-fikoeritrina.

Jetojnë në ujëra të ëmbla dhe detare gjendenë në tokë, në shkëmbinj të cilat përgatisin terrenin për të jetuar specie më të evoluara.

• Janë alga sa plantonike aq dhe bentonike.
• Disa jetojnë në ujëra të ngrohtë termal me temperaturë deri 75-85 °C.
• Disa jetojnë në simbiozë psh: Gleocapsa dhe Nostoc janë fikobiontë të likeneve; Nostoc dhe Anabaena gjeneden në brendësi të Hepaticeve, fierërave ujore, Cikadeve dhe Angjiospermeve, ku fiksojnë azotin
• Pareti strukturë komplekse me shumë shtresa, shtresa e jashtme e ndërtuar prej polisaharideve me lidhje polipeptide, shtresa e poshtme CITOSKELETI.

Cyanophytat njëqelizore shumëzohen me ndarje të qelizës fillestare dhe suksesivisht ndahen dhe largohen dy qelizat bija. Në rastet kur ndodh largimi kemi krijimin e kolonive ose të fijeve si dhe kolonitë mund të jenë fijëzore në qoftë se ndarjet bëhen vetëm në një drejtim si dhe këto mund të shumohen me FRAGMENTIM, ku fragmentet e pjesës së sipërme quhen HORMOGENE.

Me AKINETË mbështjellen qelizat e mëdha te llojet fijëzore roli i së cilës është në mbrojtjen e lëndës rezervë në kohën e kushteve të papaërshtatshme të mjedisit.

-Endosporet-

Fiksimi i azotit te algat blu të blerta njëqelizore mungon, me përjashtim të rrallë të gjinisë GLEOTHECE.

Te këto alga nuk vërehet fenomeni i konjugimit por janë parë sinjalizime të fenomenit të rikombinimit gjenetik si te bakteret.