Achter de lijn. Vier empirische studies over ontluikende stelvaardigheid

Stiefmoederlijk behandeld in onderwijs.

Ontluikende stelvaardigheid

jong, kansarm, anderstalig, in concentratieklassen

GOK-scholen

Gelijke Onderwijskansenbeleid

BILLIJK & EFFICIËNT

Frank Vandenbroucke

"GOED VOOR STERK, STERK VOOR ZWAK"

?

DEEL 1. VAN RECHTE LIJN

NAAR GRILLIGHEID ...

Studie 1

Studie 2

efficiëntie?? billijkheid ??

??

Studie 3

GRILLIGHEID IS ESSENTIEEL

DST

• ontluikende-stelvaardigheidsverwerving

= complex geheel van deelprocessen

• beïnvloed door leeder-endogene

en leerder-exogene factoren

• de impact van die factoren is niet voorspelbaar

=>

• individuele grilligheid;
• die levert interessante informatie op

= messy little details;

cf. focus op variantie (i.p.v. enkel op gemiddelden)

???

4 LLn in KLAS 1 juf Ena

4 LLn in KLAS 2 juf Trees

• 2 sterke starters per klas (KOP)
• 1 matige starter per klas (MIDDEN)
• 1 zwakke starter per klas (STAART)

GEVOLGD GEDURENDE 6 SCHRIJFSESSIES,

WAARVAN 4 BEGELEID DOOR KLASLEERKRACHT

the only way to find out how children learn

is to study them closely while they are learning

Siegler, 2006

DEEL 3: ELEMENTEN VAN CONCLUSIE

1. Alle LLn zijn zoekend, ook de meer taalvaardige!

Wat is dat 'een opstelletje'?

2. de kinderen zijn leerbaar!

3. de kinderen willen leren:

ze zijn ontvankelijk voor en afhankelijk van

de input van de leerkracht

meer aandacht voor

stelvaardigheidsonderwijs

moeilijke opdracht

- 25 leerlingen + individuele leerroute

- schrijfonderwijs bieden = complexe opdracht

evenwicht tussen sturen

en responsief handelen

grote nood aan ondersteuning

- werken aan kerndoelstelling: schriftelijk communiceren

- angst voor grilligheid en dynamiek ombuigen tot hefboom voor de herdefiniëring van de eigen rol als leerkracht

Hartelijk dank

voor uw aandacht!

Lieve Verheyden

Centrum voor Taal en Onderwijs

K.U.Leuven

Vier empirische studies over ontluikende stelvaardigheid

Onder supervisie van

K. Van den Branden

G. Rijlaarsdam

H. Van den Bergh

S. De Maeyer

Gent

8 december 2010

Vanaf 8 à 9 jaar

SCHRIJVEN

Op en top schoolse vaardigheid (o.a. evaluatie).

stelproduct

Tekstkwaliteit

MAAR

september

juni

• rijkdom woordenschat
• zinsbouw: complexiteit
• zinsbouw: correctheid
• spelling: correctheid
• verwijzingen naar hoofdpersonages: correctheid/adequaatheid
• communicatieve effectiviteit
• inhoud: volledigheid/correctheid

• van 217 LLn analyseerden we 2 verhalen:

106 LLn van LJ3 - 111 LLn van LJ4

• van 62 LLn analyseerden we 6 (10) verhalen:

30 LLn van LJ3 en 32 LLn van LJ4

Vooral problematisch voor kinderen/leerlingen die helemaal op onderwijs aangewezen zijn (kansarmoede).

aan de hand van schriftelijke navertellingen

->VERLOOPT GROEI

GELIJKMATIG OF GRILLIG?

->WIE BOEKT

DE MEESTE LEERWINST?

-> GELIJK OP?

Communicatieve effectiviteit

gemiddelde

prestatie

zwakke starters:

• jongens,
• Turks en/of
• laagSES

+ behorend tot niet-heterogene klasgroep

wie zwak start, boekt meer leerwinst dan wie sterk start!

3e leerjaar: communicatieve effectiviteit

4e leerjaar: communicatieve effectiviteit

LINEAIR MODEL

DST-MODEL

GEEN MONOLITISCH BLOK

GEEN ONDEELBARE VAARDIGHEID

!

?

Communicatieve effectiviteit

cf. Dynamic Systems Theory (Larsen-Freeman & Cameron, 2008)

-> TRADE-OFF of

GELIJKE LEERWINST?

grote verschillen tussen LLn

op elk van de meetmomenten

individuele prestaties

DEEL 2. ...NAAR EEN ZICH OPDRINGENDE

LOGICA ACHTER DE GRILLIGHEID

Wie zijn de zwakke/sterke scoorders

op MM1, 2, 3, 4? Zijn het telkens dezelfde

leerlingen die laag/hoog scoren?

Verschillen tekstkenmerken op dat punt van elkaar?

grotendeels

individueel variërende

patronen van trade-off

?

Studie 4

-> VERBAND TUSSEN GROEILIJNEN

VAN INDIVIDUELE LEERLINGEN &

ELEMENTEN VAN HET ONDERWIJSAANBOD?

kwalitatieve analyse

MIDDEN

KOP

STAART

Complexiteit van zinsbouw

Communicatieve effectiviteit:

Lage scores = gevolg van

te weinig rekening houden met lezer

geldt vooral voor kansarme en /of anderstalige kinderen

JUF ENA (1)

JUF TREES (2)

JUF ENA (1)

GOUDEN KANSEN

Liever korte en correcte zinnetjes dan lange zinnen vol fouten!

JUF TREES (2)

Eerst handschrift, dan lay-out,

dan spelling, dan korte zinnetjes,

dan afwisseling en inhoud...

en toen stopte het!

Eerst weinig aandacht behalve voor handschrift en lay-out -> bevestiging van pogingen

Dan een intrigerend onderwerp: "Schrijf maar!", en nadien: "Prima".

"Het is de bedoeling dat iemand die deze prenten niet ziet, en jij geeft het verhaal aan die mevrouw of aan die meneer en je laat dat lezen, dan is het de bedoeling dat die zich een beetje kan fantaseren, en dat die ziet: a ja, zo gaat dat verhaaltje."

"En het is zo gemakkelijk, zo korte zinnekes te maken."

4. groeipaden voor

tekstkwaliteitskenmerken

zijn erg grillig!

Sergen is wel intelligent genoeg, ik weet het soms niet. Het is precies of dat hij zijn voeten eraan veegt, soms zo.Ik weet niet.

JUF TREES (2)

In de mondelinge ondersteuning (vooraf, tijdens, nadien) staan inhoud + zinsniveau centraal

JUF ENA (1)

"GEMISTE" KANSEN

Twee technieken:

• vooraf: writing aloud : in interactie met LLn zinnen hardop samenstellen en herhaald formuleren
• klassikale feedbackfase: aandacht voor 'mooie zinnen'

Volgens mij is Saddedin

in de loop van het jaar

wel gebeterd, maar die veegt er

zijn voeten aan, eigenlijk.

Er wordt geen aandacht besteed aan het lezersperspectief.

Luister es wat een mooie zin Burak geschreven heeft!

Juf Ena vertelt (tijdens interview):

Karen vroeg: "juffrouw, waarom neemt u mij nooit (voor extra begeleiding)?"

Maar ik zeg: "Karentje, maar ik kan u met niks helpen!"

De complexiteit en variabiliteit van de ontwikkelingspaden krijgen betekenis als we de contexten waarin de producten tot stand zijn gekomen, blootleggen

Voor schrijven kan

de leerkracht

het verschil maken!

! !

Dynamiek is de essentie

van het leren zelf