BİLGİ FELSEFESİ

BİLGİ FELSEFESİ

Epistemoloji' nin Temel Soruları

Epistemolojik Teoriler

Doğru Bilginin İmkansız Olduğunu Savunanlar

GERÇEKLİK :

Gerçeklik bilinçten bağımsız olarak nesnel dünyada bulunan varlıklardır. Yani nesnenin kendisidir. Doğruluk bilgiye ait bir özelliktir ve özneye bağımlıdır ama gerçeklik ancak nesnel dünyaya ait bir varlığın özelliği olabilir.

TEMELLENDİRME :

Ortaya atılan bilgilerin dayanak noktasıdır. Felsefede birçok bilgi ortaya atılır bu bilgilerde çeşitli yollarla temellendirilir.

Septisizm (Kuşkuculuk) :

Her tür bilgi savını kuşkuyla karşılayan, bunların temellerini, etkilerini ve kesinliklerini irdeleyen, ayrıca aklın kesin bir bilgi elde edemeyeceğini, hakikate erişilse dahi sürekli ve tam bir şüphe içinde kalınacağını, mutlak'a ulaşmanın mümkün olmadığını savunan felsefi görüştür.

Sofizm :

Sofistler her şeyin merkezine insanı aldıklarından dolayı görecelilikten bahsederler. Bu nedenle insanların hepsinin üzerinde birleşeceği bir bilginin olamayacağını savunurlar. Sofistlerin en ünlüleri Protagoras ve Gorgias’tır.

• Bilgi nedir?
• Bilginin kaynağı nedir?
• Bilginin değeri nedir?
• Doğru bilgi var mıdır?
• Bilginin sınırı nedir?
• Bilginin yöntemi nedir?
• İnsan neyi bilebilir?

Dünyanın ya da bilimin bana herhangi bir felsefi sorunun sunacağını sanmıyorum. Bana felsefi sorunlar sunan, diğer filozofların dünya ya da bilim hakkındaki yorumlarıdır. Genelde iki tür sorunla ilgileniyorum: Birincisi filozofun ne demek istediğini tam ve doğru olarak kavramak, ikincisi de söylediklerinin doğruluğuyla ilgili doyurucu dayanak olup olmadığını bulmak.

Bu parçada sözü edilen iki sorun, sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) Anlama – Temellendirme

B) Doğrulama – Yanlışlama

C) Açıklama – Anlama

D) Yorumlama – Tanımlama

E) Öndeyide bulunma – Açıklama

2003 ÖSS

EPİSTEMOLOJİ NEDİR?

Epistemoloji' de Bilgi Türleri

TEMEL KAVRAMLAR

Dini bilgi : Tanrıyı ve Tanrı karşısında evrenin ve insanın yerini, görevini anlatan bilgilerin tümüdür.

Epistemoloji, bilginin doğası, kapsamı ve kaynağı ile ilgilenen felsefe dalıdır. Bilgi felsefesi olarak da adlandırılmaktadır.

DOĞRULUK :

• Bilgi, öznenin nesne ile kurduğu bağdan çıkan üründür. Bu bağa ise bilgi aktı denir. Bilinç sahibi bir varlık olan insanın nesneye yönelmesi ile bilgi oluşur. Bilginin, bilginin alındığı nesne ile çakışması ve uyumu doğruluktur. Doğruluk; algılar, kavramlar, bilimsel kuramlarla nesnel gerçek arasındaki uygunluktur.

• İnanca dayanır.
• Dogmatiktir.
• Sistematiktir.

• Pamuk gerçektir, pamuğun yumuşaklığını dile getiren “ pamuk yumuşaktır.” yargım ise bir doğruluk değerine sahiptir.

Episteme + Logos = Epistemoloji (Bilgi Bilimi)

BİLGİ FELSEFESİNİN DOĞUŞU

Teknik Bilgi : Teknik bilgi, gündelik ve bilimsel bilginin pratiğe dönüştürülmesidir.

Amacı insan yaşamını kolaylaştırmak.

Ampirik Bilgi :

• Yaşantılardan, deneyimlerden doğar.
• Yaşamı kolaylaştırır.
• Genel geçerliliği yoktur.
• Gündelik bilgi düzensizdir.
• Doğruluğu kesin değildir.

Felsefi Bilgi :

• Özneldir
• Kümülatiftir
• Eleştiriye açıktır.
• Kendi içinde tutarlı ve çelişkisizdir.
• Sonuçları kesin değildir.
• Varlığı bütün olarak ele alır.
• Sorgulayıcı ve şüphecidir.

Sanatsal Bilgi :

• Sanat; insanin, güzeli arama, bulma veya yaratma sürecini anlatan bir etkinliktir.
• Öznel ve duygusaldır.
• Sezgilere yeteneğe ve hayal gücüne dayalıdır.
• Yaratıcılık esaslıdır.
• Ürünleri somuttur.

Bilimsel Bilgi :

• Bilimsel bilgi, bilimsel yöntemler ile elde edilen bilgidir.
• Bilimsel bilgi birikimli olarak ilerler.
• Nesneldir.
• Akla ve deneye dayanır.
• Sistemlidir.
• Sonuçları kesindir.
• Sonuçları formüle edilebilir.
• Olgusaldır.

İlk çağlarda Thales gibi filozoflar metafizik ile ilgileniyorlardı. Evrenin salt maddesinin bulunması temel bir amaç olmuştu. Ama bu konularda herkesin vardığı farklı fikirler, fikirler arasındaki çelişkiler filozofların insana, dolayısıyla akıl ve bilgiye yönelmesine yol açtı. Bu da insanın bilgilerinin doğruluğunun sorgulanmasına neden oldu. Böylece bilgi felsefesi doğmuş oldu.

Doğru Bilginin Mümkün Olduğunu Savunanlar

Deneycilik (Empirizm) :

Deneycilik, bilginin duyumlar sayesinde ve deneyimle kazanılabileceğini öne süren yaklaşımdır.

• Klasik bir deneyci filozof örneği Locke'tur.

Analitik Felsefe :Felsefeyi düşünsel bir etkinlik olmaktan çıkarıp bir dil analizi olarak algılayan felsefi akımdır.

• Ludwig Wittgenstein

Akılcılık (Rasyonalizm):

Akılcılık, bilginin kaynağının akıl olduğunu; doğru bilginin ancak akıl ve düşünce ile elde edilebileceği tezini savunan felsefi yaklaşımdır.

Esin İncesu 160600018

Meryem Ermek 160600027

Ebru Kavalcı 160600011

Neşe Yılmaz 160600049

Elif Baykara 160600063

Ümran Tosun 160600032

Melike Aksoy 160600029

Kritisizm (Eleştiricilik) :

Bu akımda temel amaç Rasyonalizm ve Empirizm'i birleştirip doğru bilgiye ulaşmadır. Akımın en önemli temsilcisi Kant'dır.

KAYNAKÇA :

• Arslan,Ahmet; Felsefeye Giriş,23. Baskı,s.72, 2016, Ankara
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Epistemoloji
• http://webders.net/bilgi-felsefesi-ders-14-163p1.html
• http://www.felsefesinifi.com/?Syf=15&cat_id=10&baslik_name=QmlsZ2kgRmVsc2VmZXNp
• https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCndelik_bilgi
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Dinsel_bilgi

http://www.osym.gov.tr/Eklenti/209,2011ygssorularipdf.pdf?0

Yeni Çağda pozitif bilimlerdeki gelişmeler felsefenin alanını bir ölçüde daraltmış, giderek felsefenin yalnızca bilimlerle ilgili alanları konu almasının yeterli olabileceği düşüncesi belirip güçlenmiştir. Bunun sonucunda, felsefenin yeni bir alanı olarak bilim felsefesi doğmuştur. Hatta bundan sonra bazıları felsefe yapmanın yalnızca “Bilim üzerine düşünme” etkinliği olduğunu sanmıştır.

Bu parçada sözü edilen Yeni Çagdaki felsefi yaklaşım, felsefi bilginin aşagıdaki özelliklerinden hangisine ters düşmesi nedeniyle eleştirilebilir?

A) Yaratıcılık gerektirme

B) Filozoflara özgü etkinliğin ürünü olma

C) Akıl ve mantık ilkelerine dayalı olma

D) Bilgi evrenini bir bütün olarak ele alma

E) Eleştirel bir yapıya sahip olma

2011 YGS

Entüisyonizm (Sezgicilik) : Entüisyonizm veya sezgicilik felsefi bir kavram olarak sezgiye akıl, zihin ve soyut düşünme karşısında hem öncelik, hem de üstünlük tanıyan felsefe akımıdır.

• Bergson , Gazali

• Herakleitos, Parmenides, Sokrates, Platon ve Aristoteles'tir. Yeni çağ akılcıları ise Descartes ve Hegel'dir.

Pozitivizm ( Olguculuk) :

Pozitivizm, olguculuk her iki felsefi düşünceye verilen addır. Her iki düşüncenin de teoloji ve metafizik içermeyen, sadece fiziksel veya maddi dünyanın gerçeklerine dayanan bilim anlayışı vardır.

• A.Comte

Pragmatizm ( Faydacılık) : Pragmatizmin bilgi felsefesine yaklaşımı insana fayda veren bilgilerin doğru bilgi, fayda vermeyenlerin ise yanlış bilgi olduğudur. Başlıca temsilcileri W.James ve J.Dewey'dir