KASAYSAYAN . . .
- binubuo ng tulang may sayaw at musika na ginagamitan ng ritwal
- karaniwang itinatanghal sa liwasang bayan, bahay ng Raha, bakuran o taniman
- itinatanghal sa anyong patula, paawit o pasayaw
Dulang
Pilipino
Dula
- noo'y bahagi lamang ng tula
- lahat ng akdang pandulaan
- paglalarawan ng buhay na ginaganap sa isang tanghalan
- may mga tauhang gumaganap na siyang kumikilos o umaarte tungkol sa mga pangyayaring nagaganap sa buhay ng tao
Drama
- isang uri ng akda na sinulat sa tula
- naglalarawan ng buhay o ugali sa pamamagitan ng mga salitaan at kilos
- itinatanghal sa dulaan
- may maigting na paksa at makabuluhang suliranin
Makabagong Panahon
lahat ng dula ay nag-ugat sa
sayaw at pag-awit
Panahon ng Hapon
- tungkol sa paglikha ng mundo ni Betah (Memphis)
- karaniwang panrelihiyon at ritualistic
D. Hermogenes Ilagan
Aeschylus - tunay na nagtatag ng dulang Europeo at may akda ng Orestia
496 BC - Sophocles, nagpakilalang dulang trahedya
445 BC - Aristophanes, napatanyag sa dulang komedya
384 BC - Aristotle, sumulat ng tulang pantrahedya
342 BC - Menander, MAster of Comedy
- humina ang dula at naging Gintong Panahon ng Ilaw at Panitik
- ginawang libangan ng mga tao ang dula
- sumikat ang mga palabas sa puting tabing
- timpalak Carlos Palanca
- Hulyo 4, 1954 AD ni Dionisio Salazar
- Moses, Moses ni Rogelio Sikat
- Nakilala ang ibang Pilipino sa ibang bansa tulad ni Lea Salonga sa Miss Saigon, Karylle at Christian Bautista sa Kitchen Musical
C. Aurelio Tolentino
Dramang Griyego
- katapat ni Lola Basyang
- Campania Ilagan
- Dalagang Bukid
Dramang Ehipto
B. Patricio Mariano
525 Bc
534 BC
Mandudulang Pilipino
251 BC - Plantus, sumulat ng komedya
4 BC - Seneca, manunulat ng trahedya, dulang isinulat upang basahin
3200 BC
Bodabil
Panahon ng Amerikano
- nagpulot ng salitang DULA (bisaya) para sa DRAMA
- sumulat ng dula sa wikang Ingles
- sumama sa mga Pilipinong manghihimagsik
- dulang makabayan, dulang lipos ng damdaming makabayan at paghihimagsik ng lipunan
- pinasikat niyang naisulat ang KAHAPON, NGAYON at BUKAS
A. Severino Reyes
E. Juan K. Abad
Tatlong Uri ng Dula
B. Panlansangan
Panahon ng Kastila
A. Pantahanan
- higit na sumigla ang dula
- masasalamin ang diwang makabansa kinalaunan ay makatotohanan at makaromansa
- makata, mamahayag, mandudula
- isa sa haligi ng Wikang Tagalog
- nakabuo ng 40 dula
- pinakatanyag ang ANAK NG DAGAT
- isa sa mga nagsalin ng Noli at El Fili
- mamahayag sa pahayagang Laong Laan
Mga huling anyo ng dula:
- Ama ng Dula / Sarswelang Tagalog
- kilala sa tawag na Lola Basyang
- gumawa ng mga dulang may orohinalidad at musikang nagpamalas ng pag-unlad
- obra ang WALANG SUGAT
- Karagatan
- Duplo
- Bugtungan
- Pamamanhikan
Mga Tauhan:
Inang Bayan, Dilat na Bulag, Bagonsibol, Masunurin, Asal Hayop, Dahon Palay, Tagailog, Matanglawin Malana -in, Haring Bata, Halimaw, Walang Tutol
- hatid ng mga kalapit-pulong sa Cambodia, kaharian ng Madyapahit at Shri-Bisaya
Julian Cruz Balmaceda
Sino Ba Kayo?
C. Laro o Libangan
B. Sayaw
A. Wayang Orang o Wayang Purwa
Pamamaran ng isang ritwal ayon kay Eufronio M. Alip
C. Pantanghalan
- tungkol sa kalupitan ng Sultan sa kanyang aliping babae
Pag-aalay ng isang baboy:
Tatlong Anyo ng Dula :
- nagpapahiwatig ng isang salaysay
- larong pambata tulad ng taguan, habulan at patintero
- kinalaunan ay tagayan at pananapatan ang naging laro ng mga kabinataan at kadagalahan
- Moro-moro
- Karilyo
- Senakulo
- Sarswela
Sarswela
Katutubong Dula
- karaniwang ginagamitan ng instrumento o tugtog
- ginagamitan ng muestra o senyas na naglalahad ng damdamin o salaysay ng mga nagsasayaw
- pangangaso, kagitingan sa pakikipagklaban o pagpapahiwatig ng pag-ibig ang karaniwang paksa
pagsasagawa ng seremonya ng 2 matanda
Pagpasok ng 3 Dinulang (bulaklak ng rosas, mga kalamay at butil na nakabalot sa dahon,damit-Cambaia at 2 bandilang palaspas)
Dula
o
Drama?
A. Ritwal
- ginagamit sa pasasalamat, pagdiriwang sa pag-aani, paghiling ng anak o pag-apula sa inaakalang poot ng mga Diyos
- pinangungunahan ng isang Baylan o Shaman - sinaunang pari na namamagitan sa kalikasan
C. Sayatan
- laro sa panyo na may awitan, tulaan at sayawan
Panghuling seremonya bago ang salo-salo