ZËRI
- Shpejtësi e valës longitudinale në një fluid me koeficientin e ndrydhshmërisë K, densiteti i të cilit është p(rho), do të jetë:
A E DINI SE ?
?
Ndërsa shpejtësia e zëri në ajër po në këtë temp. është: 343.3 m/s
Shpejtësia e zërit në ujë për 0 C°, është
c = ((2.06 *10 N/m ) / (999.8 kg/m ))
= 1435.4 (m/s)
ku:
p(rho)= 999.8 (kg/m )
K= 2.06 *10 (N/m )
- Zëri udhëton 4 herë më shpejtë në ujë se në ajër.
- Në hapësirë nuk ka zë, sepse nuk ka objekt për zërin që të mundet të përhapët nëpër të.
- Gjeologët përdorin njohuritë e tyre lidhur me përhëpjen e zërit nëpër minerale, për të gjetur burime të naftës.
- Erërat (fryma) nuk krijon zë deri sa nuk goditet me ndonjë objekt.
- Akustofobia është frika ndaj zërit.
UNIVERSITETI I PRISHTINËS
"HASAN PRISHTINA"
Infrazëri dhe ultrazëri
- Infrazë: brezi i valëve mekanike me frekuencë nga 0 deri afro 20 Hz.
- Infrazërin nuk e dallon veshi i njeriut, por shumë gjallesa tjera e dallojnë këtë.
- Pra, infrazëri krijohet dhe përhapet që në fillim të fenomeneve të ndryshme në natyrë.
- Ultrazë: brezi i valëve mekanike me frekuencë përtej 20 kHz.
- Ashtu sikur infrazërin, veshi i njeriut nuk e dëgjon as ultrazërin.
Parametrat karakteristik të zërit
- Zëri është një dukuri akustike. Tri karakteristikat e tij janë:
Përjetimi subjektiv: zë i trashë ose zë i hollë
Përjetimi subjektiv: melodiciteti i zërit
Përjetimi subjektiv:fuqia e zërit
Prof.Dr. Rashit Maliqi
Mr.Ass.Kushtrim Podrimqaku
Ngjyra e zërit
- Ngjyra e zërit është një karakteristikë e tij që varet nga raporti i herësit të frekuencës themelore dhe frekuencave harmonike të larta.
- Rast konkret: kur i dëgjojmë (pa i parë fare), ne jemi në gjendje që ta dallojmë tingullin e kitarës nga ai i mandolinës.
- Gjithashtu: vetëm nga ngjyra e zërit të tyre, ne jemi në gjendje që t'i dallojmë shumë persona kur me ta vejmë kontakt përmes telefonit.
Lartësia e zërit
- Lartësia e zërit karakterizohet me frekuencën e tij. Pra, frekuenca e zërit mund të jetë e ulët ose e lartë.
Si përhapet zëri?
- Nëse frekuenca e zërit është e vogël: subjektivisht këtë lloj zëri e përjetojmë si zë të trashë.
- Zëri përhapet nëpër të gjitha format e materies- gazëra, lëngje dhe trupa të ngurtë. Këto quhen mediume.
- Nëse frekunca e zërit është e madhe : subjektivisht këte lloj zëri e përjetojmë si zë të hollë
- Zëri nuk mund të përhapet në vakum!
- Zëri depërton nëpër këto mediume si valë longitudinale apo gjatësore.
- Valët zanore janë valë gjatësore(longitudinale), valët longitudinale përbëhen nga shpeshtime dhe rrallime të njëpasnjëshme në mjedisin elastik.
- Për këto valë vlejnë ligjet e reflektimit dhe të thyerjes së valëve.
Intensiteti i zërit
- Intensiteti i zërit është karakteristikë që varet nga energjia e zërit.
- Po ashtu, në këto valë mund të paraqitet dukuria e difraksionit dhe e interferences.
Si mund t'ia ndryshojmë volumin zërit?
- Volumin e zërit mund ta ndryshojmë duke e ndërruar amplitudën e përhapjes së valës.
- ku: Xmax është amplituda e valës,
- m është masa e mjedisit qe lëkundet,
- w është frekuenca këndore e lëkundjeve
- S ështe seksioni i mjedisit nëpër të cilin përhapet vala,
- p është densiteti i mjedisit
- Δx është zhvendosja valës.
- Amplituda më e madhe, volumi më i madh. Amplituda më e vogel, volumi i zërit më i vogël.
- Herësi në mes të fuqisë së valës P dhe seksionit S nëpër të cilin përhapet vala quhet intensiteti i vales, pra:
- Nga kjo formulë del se njësia e intensitetit të valës është W/m² (vat/metër katror).
- Numerikisht, intensiteti i valës paraqet energjinë e valës në njësinë e sipërfaqes nëpër të cilën përhapet vala.
- Për t'i shpjeguar këto dukuri të valës zanore atëherë duhet mbështetur në teorinë valore të Hajgensit:
- Çka ndodh me periodën e valës nëse, amplitudën e rrisim 2herë ?
Asgjë, ndryshimi i amplitudës nuk ndikon fare në periodën e valës.
- Çka ndodh me frekuencën, nëse e rrisim volumin e zërit ?
- Çdo pikë e frontit valor mund të mirret si burim i ri i valëve.
Asgjë, ndryshimi i volumit nuk ndikon fare në frekuencën e valës.
- Çka ndodh me gotën e kristalt (e zbrazët) nëse frekuencën e valëve të zërit e barazojmë me rezonancën e qelqit.
- Vendi gjeometrik i pikave deri ku arrinë vala në çastin e caktuar quhet front valor.
- Kalimi i valëve zanore nga një sistem në sistemin tjetër quhet rezonancë akustike