1890

http://ndla.no/nb/node/126147?fag=27

Nyromantikk og tidleg modernisme

Mål:

Tida og samfunnstilhøva

Den modernistiske

livskjensla

"Sult"

Ibsen vart kritisert

av Hamsun

"Make it new"

Handling:

Finn likevel

sterke

psykologiske

skildringar

Tek opp kva det

vil seie å vere

menneske i den

moderne verda

Nyromantikken og

"det ubevidste sjæleliv"

Namnlaus

eg-person

vandrar rundt

i gatene i

Kristiania

Provokasjon

Modernistisk litteratur i Noreg

Hedda Gabler

Sjokk

Liv:

- tomt

- meiningslaust

Dekadent

Skrivemåte

Framandgjort

Sigbjørn Obstfelder

Motiv og symbol:

Passar ikkje med

tradisjonelle

motiv

Modernistisk

i form og innhald

Frå kvardagen

Bylivet

Bryt med

struktur, rim, rytme

Subjektiv

skildring

Vekke reaksjonar

Les det som står her:

Urbanisering

Bryt med tradisjonelle

kunsideal

Hamsun

Svar på oppsummeringsspørsmål:

Jobb sammen to og to

Lyrikken

attende

http://ndla.no/nb/node/126148?fag=27

Folketalsauke

1890

Hans

Kinck

Noreg

Ikkje ta problem

opp til debatt

Når du er ferdig: http://ndla.no/nb/node/59999?fag=27

Garborg

Likt med "Romantikken"

Obstfelder

Modernisering

Eksperimenterer med

- form

- språk

Modernismen

Ressurskrise

Skildre

sjelelivet

Det dunkle ved

mennesket

Eit samfunn i blomstring

Hamsun held

foredrag

Set ord på dette

By

Utfordrar

publikum

til å tenkje nytt

Spiritisme

Orienterer seg mot:

- følelsar

- sjeleliv

- natur

Land

Marknadsøkonomi

Stemningar

Ny tid

Ikkje lenger

fastlagte

sannheiter

Skulegang

Arbeidarklassen

Teknologiske framskritt

Nytt menneske

(LO)

Industri

Kritiserer

realismen

Kjensler

Inspirert av:

- folkedikting

- mytar

- religiøs tenkjing

Utdanning

Sjelelege

tilstandar,

ikkje ytre

handlingar

Nye tankar innanfor:

Ny og krevjande

kunstform

jernbane

Sjeleliv

betre vegar

Kvinner

kontrast

til kultur

Ikkje lett å orientere

seg i verda

Arbeidsplassar

Organisert

Religion

telefon

Typar,

ikkje individ

Psykologi

Vanskeleg å forstå

kva kunstnaren vil

telegraf

Ikkje populært

Politikk

1900

1905

1895

1910

1890

Nyromantisk litteratur

Klangen og rytma

i orda

Til:

kvinna

naturen

Fjerna seg frå

den bundne

verseforma

"Kunsten følgjer

eigne lover"

Tankar i tida

Litteratur og kunst

Symbolisme

Oppstod i Frankrike

og Belgia (andre halvdel

av 1800-talet)

Konflikt mellom

det opphavlege

mennesket

og det siviliserte

"Den estetiske

opplevinga eit mål i

seg sjølv"

Kunstnarar inspirert av fleire retningar og idear

Ville ikkje:

Skulle skapast

indirekte

"Symbolet" viktig

Setja problem

under debatt

Etterlikne

den ytre

verkelegheita

Prosalyrikk

Underliggande

tolking

Prosatekstane

Den ytre handlinga

mindre viktig

sjelelivet

til individa

Blanding av

forteljande og

lyrisk skrivemåte

Dominert av

tankereferat

Skiftande

sinnsstemningar

Derfor:

vanleg

med

"eg-romanar"

Forteljing

om kjærleik

Skrivemåten i nyromantikken

Hovudpersonen

er forteljaren

Knut Hamsun

Felles med

symbolisme og

modernisme:

Forfattarane bruker

staden og miljøet

dei kjem frå

Lyrikk

Det irrasjonelle

Det subjektive

Bort frå

det rasjonelle

og

samfunnsproblem

Mot

skildringar

og

sanseopplevingar

Strindberg

Heimstaddikting

Hans E.

Kinck

Gabriel

Scott

Vilhelm Krag

Fandango (1890)

Litterære retningar

eksisterer side om side

"Mysterier"

Pan

Realimsen

lever vidare

Reaksjon på

urbaniseringa

Det lokale

Hamsun

Knut

Hamsun

Storby=

usunt

Rotløyse

Røter

"Fin de siècle"

"Sult"

Friedrich Nietzsche

Sanseleg

eksperimenterer med

form og sjangrar

Blir senere

den dominerende

retningen i

kunst og litteratur

Dukkar opp

på slutten av

1800-talet

Ibsen

Innleiinga

av nyromantikk

Kunstnarar og forfatterar

Modernismen

Nyromantikk

Løytnant

Glahn

Menneske

Sentralt

prosaverk i

nyromantikken

Kjensle av

å ikkje høyre

heime

einsame

Garborg

rotlause

Modernisme

Realismen

(tru på framskritt)

framande for

kvarandre og seg

sjølv

Avløyst

Slutten av

hundreåret

Livskraft

Symbolisme

Impresjonisme - Claude Monet

Sjelelivet i fokus

Djupdykk i eit

individ

Arne Garborg (1851-1924)

Heimstaddikting

Vitalitet

Slutten av ein æra

Frykt

vitskapeleg

gransking

Haugtussa (1895)

Hyllest av naturen

irrasjonalitet

Kjensler

Forhåpningar

Dekadense

Gislaug

Sigmund Freud

Gode og

onde krefter

i menneska

Motstridande tankestraumar

Ungjente i sorg

Moralsk og

kulturelt forfall?

Kunsten

ingen nytteverdi

ut over seg sjølv

Blir svikta av han ho

elskar

Personifisert gjennom

skikkelsar frå folketrua

Wilde og

Baudelair